24/08/2025
๐๐ผ๐๐๐๐๐๐ผ๐ | ๐๐๐ฃ๐๐๐๐ฃ๐ ๐จ๐ ๐๐ช๐ก๐
Ni: Hiraya Manawariโ
Sa harap ng malaking salamin sa kanilang kwarto, nakaupo si Mang Ernesto habang minamasahe ni Aling Rosa ang kanyang mga balikat. Limampung taon na silang mag-asawa, at makikita mo sa kanilang mga mata ang kuwentong hindi matutumbasan ng anumang pelikula.
"Tingnan mo nga," sabi ni Mang Ernesto habang hinahawakan ang kanyang puting buhok. "Wala na akong natira. Puro kulubot na rin ang mukha ko."
Ngumiti si Aling Rosa at yumuko para yakapin siya mula sa likod. "Pero mahal pa rin kita, kahit maputi na ang buhok mo."
Naaalala pa nila ang unang araw na nagkita sila sa plaza ng Tondo. Si Ernesto, makapal ang itim niyang buhok at matangkad na pangangatawan. Si Rosa naman, may mahaba at makintab na buhok na umabot pa sa bewang. Mga dalawampung taon lang sila noon, puno ng pangarap at pagmamahal.
"Kahit lumaki na ang tiyan mo, magsasama pa rin tayo," biro ni Rosa habang hinahaplos ang maliit na bulsa ng asawa.
"At ako naman, mamahalin kita kahit pumuti na ang buhok mo," sagot ni Ernesto habang hinahalikan ang kanyang noo.
Pero hindi nila inakalang ganoon kahirap ang buhay na daranasin nila.
Nagsimula ang lahat sa maliit na barong-barong sa may Ilog Pasig. Nagtataho si Ernesto sa umaga, at naglalaba naman si Rosa sa hapon. Walang araw na hindi sila nagkakapikunan dahil sa kapos ng pera. Minsan, wala silang ulam kundi asin at k**atis. Minsan, kailangan pa nilang hulugan ang upa ng dalawang buwan.
"Ayoko na!" sigaw ni Rosa isang gabi matapos niyang malaman na nabenta ni Ernesto ang kanyang mga alahas para sa pagkain. "Pagod na pagod na ako, Nesto!"
"Rosa, sandali lang 'to," pakiusap ni Ernesto habang yakap-yakap siya. "Maghihirap tayo, pero magkasama tayong lalaban."
Tatlong anak ang ipinagkaloob sa kanila. Si Miguel, si Lilia, at si Ninoy. Pero hindi naging madali ang pagpapalaki sa kanila. Si Miguel ay namatay sa pulmonya noong siya'y tatlong taong gulang pa lamang. Si Lilia naman, tumakbo kasama ang jowa niya noong labing-anim na taon pa lang at hindi na bumalik. Si Ninoy, ang bunso, nakulong dahil sa droga.
Sa tuwing may problema, lagi silang magkakasama sa pagharap. Walang iwanan. Walang sumuko.
"Bakit ganito, Rosa?" tanong ni Ernesto habang umiiyak sa pangalawang gabi na namatay si Miguel. "Anong kasalanan natin?"
"Hindi ko rin alam," sagot ni Rosa habang yakap-yakap ang asawa. "Pero nandito ako. Nandito tayo para sa isa't isa."
Dumaan ang mga dekada. Naging karpintero si Ernesto, at nagtinda naman si Rosa ng ulam sa tapat ng pabrika. Dahan-dahan nilang naiangat ang kanilang buhay. Nakabili sila ng maliit na bahay sa Marikina. May sala na, may kusina, may dalawang kwarto.
Kasabay ng pag-angat ng kanilang buhay, unti-unti rin silang tumanda.
Unang si Ernesto ang nagka-diabetes. Nawalan ng trabaho dahil mahina na ang katawan. Si Rosa naman, nagka-high blood pressure dahil sa stress. Minsan, nakakalimutan na niya kung saan niya inilagay ang susi ng bahay.
"Ang tanda na natin, Rosa," sabi ni Ernesto habang nakahiga sa k**a matapos siyang atakihin sa puso.
"Pero nandito pa rin ako," sagot ni Rosa habang hawak ang kanyang k**ay. "Hindi kita iiwan."
Isang umaga, nagising si Rosa at hindi na humihinga si Ernesto. Namatay siya sa tulog, tahimik at payapa.
Sa burol, maraming tao ang dumalo. Mga kapitbahay, mga kaibigan sa trabaho, mga k**ag-anak na matagal na rin nilang hindi nakita. Lahat sila, may kuwentong kasama sina Ernesto at Rosa.
"Magkaibigan sila," sabi ni Aling Nena, ang kapitbahay. "Hindi ko nakita na nag-away sila nang matindi."
"Nagmamahal sila nang totoo," dagdag ni Mang Tony, ang dating katrabaho ni Ernesto sa karpinterya. "Kahit mahirap ang buhay, lagi silang magkasama."
Sa harap ng kabaong, nakaupo si Rosa habang hawak ang litrato nilang dalawa noong mga bata pa sila.
"Natatawa ako sa atin," bulong niya kay Ernesto. "Tingnan mo nga, wala na akong buhok na mahaba. Puro kulubot na rin ako. Pero minahal mo pa rin ako, hanggang sa dulo."
Lumipas ang tatlong buwan. Si Rosa, nag-iisa na sa bahay. Pero hindi siya malungkot. Alam niyang makikita niya ulit si Ernesto balang araw.
Isang gabi, habang naglilinis siya ng mga lumang larawan, nakita niya ang isang papel na nakadikit sa likod ng frame. Sulat ni Ernesto para sa kanya, na sinulat niya dalawampung taon na ang nakalipas:
"Rosa, kung babalikan ko ang lahat, pipiliin ko pa rin na makasama ka. Kahit mahirap, kahit walang pera, kahit maputi na ang buhok natin, mamahalin kita. Salamat sa limampung taong pagsasama. Salamat sa pagmamahal mo. Hanggang sa susunod nating pagkikita."
Umiyak si Rosa, pero hindi dahil sa lungkot. Umiyak siya dahil sa pasasalamat.
Alam niyang totoo ang sinabi ni Ernesto. Dahil sa limampung taon nilang pagsasama, hindi sila sumuko sa isa't isa. Mahal nila ang isa't isa, hindi dahil sa ganda o sa yaman, kundi dahil sa pagmamahal na walang hangganan.
Kahit maputi na ang kanilang buhok, kahit tumanda na sila, kahit nahirapan sila sa buhayโnagmahal sila nang totoo.
At iyon ang tunay na kahulugan ng pag-ibig.
๐จ: Jewleigha Destua
Southern Christian College
SCC Senior High
SCC Junior High School Student Council
DXEE Shine Radio
-2026
-2026
-2026
-2026
