11/06/2025
Kamoteng Kahoy Lang ang Baon Ko sa Reunion—Pero Para sa Kanila, Parang Kasalanan Ko ’Yon
Dear Kuya Mid,
Gusto ko lang pong ilabas ang sama ng loob ko. Hindi naman ako palasumbat. Hindi rin ako palareklamo. Pero minsan, kahit gaano mo kagustong maging tahimik at umintindi, hindi mo rin maiwasang mapuno.
Ako po si Anonymous, 29 anyos. Pangalawa ako sa limang magkakapatid. Sa aming magkakapatid, ako lang ang naiwan sa probinsya. Ako lang ang hindi nakatapos ng kolehiyo. Hindi dahil sa tamad ako, kundi dahil hindi na talaga kaya ni Mama’t Papa noon.
Simula nung namatay si Papa dahil sa komplikasyon sa baga, ako na ang tumayong haligi ng bahay. Nagdesisyon akong magsaka. Nagsimula sa maliit na lupang minana ni Mama, tapos unti-unti akong natuto—magtanim, magbungkal, magbayo ng palay, mag-alaga ng pananim kahit umuulan o tirik ang araw.
Habang ang mga kapatid ko ay nasa lungsod—nag-aaral sa unibersidad, nagtatrabaho sa malalaking kumpanya, nagpapadala ng litrato nila na naka-kotse, naka-blazer, at kung minsan, naka-starbucks—ako naman ay naglilinis ng kalabaw, nag-aayos ng patubig, at nagpapahinga sa lilim ng punong mangga.
Hindi ko sila kinaiinggitan, Kuya Mid. Masaya ako sa buhay ko. Payak man, pero may dignidad.
Hanggang sa isang araw, nag-group chat ang pamilya namin. Magkakaroon daw ng family reunion sa Maynila. Excited akong makasama sila. Dalawang taon na rin mula noong huli kaming nagkita-kita. Akala ko, magiging masaya. Akala ko, walang iwanan.
Pero heto ako, ilang araw bago ang biyahe, iniisip ko: “Ano ba ang puwede kong dalhin?” Wala akong perang panglechon. Wala rin akong pambili ng cake sa mamahaling bakery. Kaya ang naisip ko, kamoteng kahoy.
Ako mismo ang nagbungkal. Pinili ko pa ’yung magaganda, ’yung hindi bugbog sa lupa. Nilinis ko, pinakuluan, pinatamis sa kaunting asukal na binili ko sa tindahan. Nilagay ko sa plastic container na bagong laba. Binalot ko pa ng basang tela para hindi mainitan habang nasa biyahe ako.
Kuya Mid, mahigit sampung oras ang biyahe mula sa amin. Tiyaga lang. Kahit masikip sa bus, kahit pawisan. Dumating ako sa venue, huli na akong nakarating. Nandun na silang lahat—mga pinsan, tito, tita, at siyempre, mga kapatid ko.
May lechon sa gitna ng mesa. May baked sushi, pasta, cake, at iba’t ibang imported na tsokolate. Ang gaganda ng dala nila—box na may ribbon, mga in-order sa mga kilalang resto.
Ako? Plastic na may kamoteng kahoy.
Dahan-dahan kong nilapag sa gilid ng mesa. Tumingin ako sa paligid—walang pumansin. ’Yung isa kong kapatid, napakunot pa ang noo.
> “Kamote?” narinig kong bulong niya sa pinsan namin.
“Sana nagdala na lang siya ng saging,” sabi pa ng isa.
“Eh ‘yan lang naman talaga meron sa kanya, diba? Magtanim ng kamote.” sabay tawa.
Hindi nila alam, bago ako bumiyahe, nagbenta ako ng isang sako ng mais para lang may pamasahe ako. Hindi nila alam, hindi ako kumain nang maayos noong nakaraang araw para lang matipid ko ang budget. Hindi nila alam, ilang beses kong pinag-isipan kung pupunta pa ba ako, dahil baka wala akong maiambag.
Pero pinilit ko. Umasa akong sapat na ang puso ko.
Umuupo ako sa tabi ng lamesa. Tahimik. Walang kumakain sa dinala ko. Parang may sariling branding ang kamote—“hindi sosyal,” “hindi pang-mayaman,” “pampulubi.”
Pero ang mas masakit, Kuya Mid, hindi ’yung walang pumansin sa dinala ko.
Ang mas masakit, walang pumansin sa akin.
Parang ako ’yung kamote sa lamesa. Inilapag, pero hindi inintindi.
Pagkauwi ko, hawak ko pa rin ang plastic container. Mabigat—hindi dahil puno pa, kundi dahil sa bigat ng pagbalewala.
Pero sa huling gabi ng reunion, bago ako matulog sa isang maliit na kwarto sa bahay ng pinsan ko, tinanong ko ang sarili ko:
> “Masama bang hindi maging propesyonal?”
“Kasalanan bang ang kaya mo lang ay kamoteng kahoy?”
“Kasalanan bang hindi ka kagaya nila?”
At kahit masakit, sinagot ko sarili ko:
Hindi. Dahil kahit kamoteng kahoy lang ang dinala ko… hindi ko ’yon nakuha sa credit card, hindi ’yon in-order online. Bunga ’yon ng pawis, ng sipag, ng pagmamahal.
Kung iyan ang tingin nilang ‘mababa,’
aba, taas-noo akong magsasaka.
Ctto
— From: Anonymous
