23/01/2025
ده پير روښان نوم خو به هر چه اوريدلي وي خو نن درسره هغه لنډ تاریخ وړاندې کوم..
پير روښان يا بايزيد خان ده تاريخ په آئينه کې.
پیر روښان څوک وو او د هغه شخصیت
پیر روښان، چې اصلي نوم یې بایزید انصاري وو، د پښتنو تاریخ، ادب، او تصوف یو لوی روحاني او انقلابي شخصیت وو. هغه د شاوخوا 1525 میلادي کال کې د بنو یا وزیرستان په سیمه کې زېږېدلی او د خپل وخت د ظلم، جهل، او استبداد پر وړاندې د مبارزې لپاره مشهور دی. پیر روښان د روشنایي تحریک بنسټګر او د پښتو ژبې لومړنی لیکوال ګڼل کېږي، ځکه چې د هغه کتاب "خیرالبیان" د پښتو لومړنۍ لیکلي ادبي نمونه ده.
د پیر روښان شخصیت او تعلیمات
1. د تصوف لارښود:
پیر روښان د روحاني او صوفيانه فکر خاوند وو. هغه خلک د روحاني پاکوالي، پوهې، او خدای ته د نږدې کېدو په لاره روانول. د هغه فلسفه د "روښانتیا" پر اساس ولاړه وه، چې خلکو ته یې له جهل څخه د راوتلو بلنه ورکوله.
2. د ظلم ضد مبارزه:
پیر روښان د خپلې ټولنې په مقابل کې د مغلو او نورو ظالمانه قوتونو پر وړاندې ودرید. هغه غوښتل چې پښتانه د خپلواکۍ، عزت، او خپلې خاورې دفاع وکړي.
3. د ادب او ژبې خدمت:
پیر روښان د پښتو ژبې په پرمختګ کې لویه ونډه لرله. د هغه کتاب "خیرالبیان" په پښتو، عربي، او فارسي ژبو لیکل شوی دی او په دې کتاب کې یې خپلې دیني او صوفيانه لارښوونې بیان کړې دي. دا کتاب د پښتو ژبې او ادب په تاریخ کې ځانګړی ځای لري.
4. د مساواتو او عدالت وینا:
پیر روښان باور درلود چې ټول انسانان مساوي دي او هیڅوک د بل چا پر وړاندې لوړتیا نه لري. هغه د قبیلوي نفاق او ټولنیزو نابرابریو پر ضد سخت غږ پورته کړ.
روشنایي تحریک
پیر روښان د پښتنو د فکري او روحاني بیدارۍ لپاره د روشنایي تحریک پیل وکړ. د دې تحریک موخه دا وه چې خلک له جهل او ظلم څخه راوباسي، د علم او پوهې په ارزښت پوه کړي، او د خپلواکۍ لپاره یو موټی کړي. دا تحریک د تصوف، علم، او انقلابي روحیه ګډه مبارزه وه.
د مغلو پر وړاندې مبارزه
پیر روښان د مغلو امپراتورۍ پر وړاندې یوه لویه مبارزه پیل کړه. هغه د مغلو د ظلمونو او پښتنو د غلامۍ پر وړاندې خپل دریځ څرګند کړ. د هغه مبارزه یوازې نظامي نه وه؛ هغه خلکو ته د فکري او شعوري ازادۍ درس ورکاوه.
وفات:
پیر روښان د 1585 کال په شاوخوا کې د مغلو پر وړاندې جګړه کې شهید شو. د هغه مړینه د پښتنو لپاره یوه لویه ضایعه وه، خو د هغه فکر او مبارزه تر ننه ژوندۍ ده.
د پیر روښان میراث
پیر روښان د پښتو ژبې، تصوف، او د پښتنو د خپلواکۍ مبارزې یو مهم نوم دی. د هغه فلسفه د مساوات، عدالت، او علم پر بنسټ ولاړه ده. نن هم د هغه نوم د پښتنو د فکري او روحاني بیدارۍ یو مهم سمبول ګڼل کېږي.
پیر روښان یوازې یو مذهبي یا روحاني شخصیت نه وو؛ هغه د پښتنو د یووالي او پرمختګ لپاره یو رهبر او د ظلم پر وړاندې د مقاومت یو ځواک وو.
Pakhto panra Pashto sad poetry
