
21/06/2025
Mechanizmy obronne powstałe w dzieciństwie to nieświadome strategie psychiczne, które dziecko rozwija, aby radzić sobie z lękiem, stresem, frustracją czy poczuciem zagrożenia, szczególnie w obliczu trudnych emocjonalnie sytuacji, takich jak:
🔹️konflikty w rodzinie,
🔹️brak bezpieczeństwa emocjonalnego,
🔹️nadmierne wymagania,
🔹️trauma czy zaniedbanie.
Te mechanizmy mogą pomóc przetrwać trudne dziecięce doświadczenia, ale jeśli utrwalą się i nie zostaną zaktualizowane w dorosłości, mogą stać się źródłem problemów i trudności w relacjach.
Przykłady mechanizmów obronnych powstających w dzieciństwie:
1. Wyparcie (repression)
Dziecko wypiera z pamięci bolesne wspomnienia lub uczucia, których nie jest w stanie znieść psychicznie (np. przemoc domowa).
2. Rozszczepienie
Widzenie świata i ludzi w kategoriach czarne-białe – ktoś jest albo całkowicie dobry, albo zły. Pomaga to dziecku radzić sobie z ambiwalencją i niejednoznacznością relacji.
3. Idealizacja i dewaluacja
Mechanizm pokrewny rozszczepieniu – przypisywanie opiekunowi cech idealnych lub przeciwnie – całkowicie złych.
4. Identyfikacja
Dziecko zaczyna naśladować zachowanie lub cechy osoby, która budzi lęk (np. agresywnego rodzica), co daje mu pozorne poczucie kontroli.
5. Regresja
Cofanie się do wcześniejszego etapu rozwoju (np. moczenie się, ssanie kciuka) w sytuacjach stresu.
6. Zaprzeczanie
Odrzucenie rzeczywistości – dziecko nie dopuszcza do świadomości trudnej prawdy (np. że rodzic pije).
7. Projekcja
Przypisywanie innym własnych nieakceptowanych uczuć – np. dziecko, które czuje złość, mówi że „to mama się złości”.
8. Fantazjowanie
Ucieczka w świat wyobraźni jako forma radzenia sobie z frustracją lub brakiem miłości.
9. Izolacja afektu
Oddzielenie emocji od wydarzenia – dziecko pamięta, co się stało, ale nie czuje związanych z tym emocji.
Znaczenie w dorosłym życiu.
Jeśli te mechanizmy nie zostaną uświadomione i przepracowane, mogą:
📍utrudniać tworzenie zdrowych relacji,
📍powodować trudności w regulacji emocji,
📍prowadzić do zaburzeń osobowości, depresji, lęków.
Terapia pomaga w wyjściu z mechanizmów obronnych, które kiedyś pomagały, a teraz szkodzą.