18/06/2025
Czy Bolesław Chrobry miał wąsy, czy to tylko artystyczna fantazja?
A może naprawdę wyglądał jak groźny wojownik z bujnym zarostem, koroną i mieczem w dłoni?
Oto, co naprawdę wiemy o twarzy Bolesława Chrobrego:
Nie zachował się żaden portret z jego czasów. Najwcześniejsze przedstawienia to… monety. Denary bite w Gnieźnie i okolicach około 1000 roku. Ale uwaga – twarze na nich są umowne, schematyczne i bardziej symboliczne niż realistyczne. Widać koronę, włócznię, czasem krzyż. To ikonografia władzy, nie portret.
Obraz „Chrobry z wąsami” powstał dopiero w XIX wieku.
Zawdzięczamy go artystom takim jak Jan Matejko czy Aleksander Lesser, którzy malowali „galerię królów” według własnej wyobraźni, symboliki i ówczesnych idei narodowych. Wąsy? Atrybut męskości i słowiańskiego ducha. Szata? Stylizowana na bizantyjską lub romańską. To bardziej malarstwo historyzujące niż dokument.
Archeologia milczy o twarzy, ale mówi o potędze.
Skarby z grobów, relikty uzbrojenia, monumentalne budowle sakralne – to wszystko mówi nam, jakim władcą był Chrobry. Ale jak wyglądał? Tego nie dowiemy się na pewno. I może to dobrze – jego twarz pozostaje symbolem, który każda epoka odczytuje na nowo.
Każde przedstawienie to odbicie własnych czasów.
Matejko widział w Chrobrym bohatera odradzającej się tożsamości narodowej. Inni – władcę silnej ręki w epoce chaosu. Nawet dziś sposób, w jaki pokazujemy Chrobrego, mówi więcej o nas niż o nim samym. To historia interpretowana przez pryzmat współczesnych wartości i potrzeb.
Wizerunek Chrobrego to lustro naszych czasów.
Nie szukajmy jednego prawdziwego portretu – poznawajmy, jak każda epoka widziała swojego pierwszego króla.
Komentarze są Twoje: Który portret Chrobrego uważasz za najbardziej przekonujący? Matejko, monety, a może... zupełnie inny?
PS. Profesor Urbańczyk zdradził nam ostatnio, że jego ulubionym jest Chrobry z irokezem 😉 (srebrny denar Bolesława I Chrobrego z sylwetką ptaka i napisem Princes Polonie), którego nieraz oglądaliśmy na rewersie banknotu 20 PLN.