20/08/2025
Wydawnictwo Znak Literanova poleca zbiór opowieści o Górnym Śląsku Zbigniewa Rokity: AGLO. Banką po Śląsku
Nowa książka Zbigniewa Rokity, laureata Nagrody Nike 2021 – wybór jury i czytelników
Zbiór opowieści o Górnym Śląsku (od historii malarza-mistyka Erwina Sówki, przez powstania śląskie i pacyfikację kopalni Wujek po język śląski), dzięki którym autor wprowadza czytelników w kolejne zakamarki skomplikowanej śląskiej historii i tożsamości, stawiając też (często śmiałe i niewygodne) pytania o przyszłość Śląska.
Osią narracji podróż autora słynną Siódemką – trasą tramwajową (jedną z najdłuższych w Polsce), która prowadzi od Katowic przez Chorzów, Świętochłowice po Bytom. Każdy przystanek jest dla Rokity okazją do snucia innej opowieści.
Książka, napisana z charakterystycznymi dla autora humorem, przekorą i swadą, czasem z ironią, ale zawsze z wielką miłością do Górnego Śląska.
Czy podróż tramwajem może być jednocześnie wyprawą w kosmos? Tak, gdy kosmosem jest Śląsk, a pasażerem-kosmonautą Zbigniew Rokita.
Laureat Nagrody Nike, autor Kajsia i Odrzani podróżuje słynną Siódemką – tramwajem, którego trasa wije się między Katowicami, Chorzowem, Świętochłowicami i Bytomiem – spajając te miejsca w Aglo, jedyną taką aglomerację.
Tu pomniki są inne, murale wyznaczają granice dzielnic, a aktualności wypisuje się na garażach przy przystanku Wiśniowa. Autor prowadzi nas przez zakamarki skomplikowanej historii i tożsamości regionu, zabiera do pracowni malarza-mistyka Erwina Sówki, na śląskie stadiony, w głąb kopalni Wujek i do osób, które pamiętają jej krwawe dzieje. Pomiędzy widocznymi z okien tramwaju familokami, wilhelmińskimi kamienicami i kikutami przemysłu można dostrzec nie tylko teraźniejszość i przeszłość Śląska, ale również jego niepewną przyszłość.
Jak bardzo różnią się polska i śląska pamięć tych samych wydarzeń i czy te różnice muszą dzielić? Dlaczego Ślązacy są uwierającym kamykiem w polskim bucie? Czym skończy się rozgrywająca się na naszych oczach górnośląska rewolucja?
Rokita jak mało kto potrafi łączyć reporterskie spojrzenie, serce do spraw, o których pisze, oraz przekorę, która nie pozwala mu wikłać się w stereotypowe opinie o swojej skomplikowanej i całkiem sporej małej ojczyźnie.
***
„Malarz Erwin Sówka mawiał, że w Aglomeracji żyjemy na ogromnej żyle ciągnącej się od Mysłowic do Ostropy. Gdyby w Śląsk uderzył meteor, węgiel by zapłonął, a Śląsk stałby się drugim słońcem. Erwin był przekonany, że ta energia nieustannie na nas działa, że stąpanie po czystej energii Ślązaków przemienia.
To od jego domu zacząłem tę podróż. Wsiadłem w tramwaj numer 7, w Siódemkę, królową śląskich banek, i ruszyłem przez nową stolicę świata, przez Aglo. Podróżowanie Siódemką to sztuka, wciąż uczę się przemierzać jej trasę coraz lepiej. Doświadczony śląskonauta z czasem potrafi już po samym zapachu rozpoznać, w którym miejscu trasy się znajduje. Gdy ktoś pyta mnie, jak wygląda Aglomeracja, mówię: wsiądź w Siódemkę, najdłuższy śląski tramwaj, i nie odrywaj wzroku od szyby. Trasa wije się pomiędzy familokami, wilhelmińskimi kamienicami, kikutami przemysłu i placami po wyburzeniach, plamami wątrobowymi naszego Aglo. To w tramwaju odmawiam swoją Aglomerację, moją piątą stronę świata, domowinę i utulnię dla boroków takich jak ja.
Tak, podróżuję po Śląsku, bo Śląsk nieoczekiwanie stał się jednym z tych niewielu miejsc na świecie, gdzie teraźniejszość jest ciekawsza niż przeszłość. Zamieszkuje go gatunek Homo silesius – ludzie, których za mało na naród, a za dużo na to, aby nas ta osobność nie uwierała”.
Zbigniew Rokita
***
/fragment książki/
„Ślązacy stoją dziś na szczycie góry na jednej nodze i niebezpiecznie balansując, w każdej chwili mogą osunąć się bądź w jedną stronę, w stronę nieistnienia, bądź w drugą, w stronę istnienia. Wielu już rozumie kim nie są, ale wciąż szukają odpowiedzi na pytanie, kim są. Ale może to i lepiej, bo to czego śląskość teraz potrzebuje to brawura, niepokój i niebezpieczne myślenie”.
O książce:
„Niech tam inni mają sobie zaczarowane dorożki, Śląsk ma swój zaczarowany tramwaj zwany Siódemką. Motorniczy Zbigniew Rokita zaprasza czytelników w podróż przez Aglomerację. Jego trasa wiedzie przez miasta, osiedla, podwórka, mieszkania i kopalnie, zawraca w głąb historii, kieruje się w przyszłość. A przede wszystkim tramwaj ten przejeżdża środkiem śląskiej duszy. Zbigniew Rokita napisał książkę osobistą, uczciwą, bez tabu. Powinien przeczytać ją każdy, bo jest po prostu wspaniała. Ale polecam ją zwłaszcza uwadze tych, którzy z niewiedzy i niezrozumienia budują barykady”.
Magdalena Grzebałkowska
„Aglo to ruchomy zachwyt. Nad czym? Nad Śląskiem oczywiście. Zbyszek Rokita wsiada w Długą Siódemkę i „ciśnie” przez Tę Ziemię, żeby odnowić nasze jej widzenie. Dobra literatura nie kopiuje świata, ale czyni widzialnym to, co w nim na co dzień przegapiamy – na przykład patrząc niewidzącym wzrokiem przez szybę autobusu lub samochodu. Książką Kajś, Rokita wyłamał się z głównego nurtu pisania o Śląsku, zamieniając lament na zachwyt. W Aglo pedał zachwytu docisnął do deski. Do deski tramwaju”.
Ryszard Koziołek
„Zbyszek, po tym jak parę lat temu opowiedział nam w najciekawszy możliwy sposób historię Śląska, zabiera nas teraz w najciekawszą podróż tramwajem, jaką było mi dane przeżyć. Już nigdy nic za oknami bany, którą uwielbiam poruszać się po moim mateczniku, nie będzie takie samo – mimo że od dziecka przywykłem do tych widoków i są one częścią mnie”.
Miuosh
O autorze:
Zbigniew Rokita (ur. 1989) – reporter, dramatopisarz i redaktor. Jego książkowy debiut Królowie strzelców. Piłka w cieniu imperium (2018) został przełożony na języki czeski i ukraiński oraz doczekał się adaptacji w Teatrze Nowym w Zabrzu. Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku (2020) wyróżniono Nagrodą Literacką Nike w 2021 roku (zarówno nagrodą jury, jak i czytelników) oraz nominowano m.in. do Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus. Książka sprzedała się w przeszło 100 tysiącach egzemplarzy. W 2023 roku ukazała się jego kolejne dzieło Odrzania. Podróż po ziemiach odzyskanych, które jest tłumaczone na języki czeski i niemiecki. Jest również autorem wystawianych na Śląsku sztuk teatralnych Nikaj, Weltmajstry oraz Kocham Cię proszę pana. Pisał korespondencje do polskiej prasy, m.in. z Sudanu Południowego, Namibii, Kazachstanu, Abchazji, Rosji i Kosowa. Stały współpracownik „Tygodnika Powszechnego”. Jest kibicem Piasta Gliwice i Szombierek Bytom. Ślązak, pochodzi z Wójtowej Wsi, mieszka w Katowicach.
***
Wydawnictwo: Znak Literanova
Cena: 64,99 PLN
Oprawa: twarda
Data premiery: 24 września 2025