18/07/2025
Zamek Książ:
10. rocznica współpracy Zamku Książ w Wałbrzychu i Muzeum Narodowego we Wrocławiu
Największa moneta świata ważąca 14 i pół kilograma oraz misa z Norymbergi z lat ok. 1520–1530 ze sceną grzechu pierworodnego to dzieła sztuki, które w tym roku Muzeum Narodowe we Wrocławiu przekazało w depozyt Zamkowi Książ w Wałbrzychu. To już 10. rocznica współpracy między instytucjami. W ciągu tego czasu do Zamku Książ trafiło blisko 100 dzieł sztuki oraz rzemiosła artystycznego.
Wszystko zaczęło się od wystawy „Metamorfozy Zamku Książ” otwartej w Zamku Książ w 2015 r. Jej kuratorką była dr Beata Lejman, kustosz z Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Pokazanych zostało wtedy 38 obrazów i 2 rzeźby ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Wśród nich znalazło się 10 obrazów z historycznej kolekcji Hochbergów, 4 barokowe portrety członków różnych gałęzi tego rodu oraz inne prace wytypowane do ozdobienia zamkowych wnętrz. Przygotowania do otwarcia ekspozycji w Zamku Książ trwały wiele miesięcy, ponieważ trzeba było stworzyć odpowiednie warunki prezentacji cennych dzieł sztuki – bardzo precyzyjnie zdefiniowane pod kątem konserwatorskim i spełniające wszelkie normy bezpieczeństwa.
W kolejnych latach do Zamku Książ trafiały kolejne dzieła. Wśród nich m.in. jeden z największych obrazów znajdujący się w zbiorach MNWr „Alaryk w Rzymie” Wilhelma von Lindenschmita, obrazy Ernsta Wilhelma Bernhardiego – artysty związanego z Książem, adres powitalny – najstarsza pamiątka związana z obecnością księżnej Daisy w Książu, a także miecz i zbroja rycerska.
Po 10 latach Muzeum Narodowe we Wrocławiu i Zamek Książ proponują nową odsłonę wystawy, pod tytułem „Gemma Gemmarum”. Jest ona w dalszym ciągu prezentacją opartą o dzieła sztuki i rzemiosła, które do tej pory Muzeum użyczyło Zamkowi Książ. Jednak rozmieszczenie obiektów jest inne. Część z nich, np. cykl „Historii Syna Marnotrawnego”, powróciła na swoje pierwotne miejsca w Zamku.
„Stąd już nie zmieniamy Zamku, ale cieszymy się nim jako owym przysłowiowym »klejnotem nad klejnotami«” – wyjaśnia Piotr Oszczanowski, dyrektor MNWr. „Mianem »Gemma Gemmarum« (klejnot nad klejnotami) starożytni określali jeden ze szczególnie wyjątkowych kamieni szlachetnych – szafir (symbol m.in. miłości, wierności, młodości, spokoju; kamień, który odganiał złe moce i duchy, jest kojarzony z boskością oraz duchowością). W skali Śląska – i co do tego nie ma wątpliwości – Zamek Książ, także dzięki naszemu wsparciu, uzyskał ten status. Status wyjątkowy. Zaświadcza o tym rosnąca w nim rok do roku frekwencja turystyczna, rozmach inwestycji, wreszcie zmiany, jakim uległ w ciągu ostatnich 10 lat.
Ta pozbawiona precedensu współpraca jest sukcesem obydwu instytucji, na który składa się nasz wspólny wysiłek, profesjonalizm, odwaga, determinacja i wola mierzenia się z wyzwaniami. Cel, który sobie wspólnie przed dekadą postawiliśmy, został osiągnięty. Cenna, a częściowo ocalała spuścizna artystyczna rodu Hochbergów zachowana w zbiorach wrocławskiego muzeum powróciła do swojego pierwotnego miejsca i kontekstu.
Te działania są wzorcowym przykładem budowania partnerskich relacji muzealnych pomiędzy podmiotem państwowym i spółką samorządową, której założycielem i właścicielem jest Gmina Wałbrzych. Służy prezentacji licznych dzieł sztuki i rzemiosła artystycznego z bogatych zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu w miejscu, do którego były one pozyskane i wiele z nich było przez lata przechowywanych.
To także wyjątkowe potwierdzenie umiejętności budowania wzajemnego zaufania i dialogu, efektów zgodnych z iście amerykańską ideą negocjacji win-win, to jest sytuacji, w której są tylko wygrani. Muzeum Narodowe we Wrocławiu ma bowiem sposobność prezentować jeszcze większej publiczności swoje cenne zbiory, a Zamek Książ odzyskuje w ten sposób walor oryginalności. Mamy szczególną satysfakcję, iż razem przysłużyliśmy się przywróceniu jeszcze większego piękna jednemu z najbardziej niezwykłych miejsc na mapie Śląska”.
-Współpraca z Muzeum Narodowym to jedno z najważniejszych wydarzeń w powojennej historii Zamku Książ - mówi Dorota Karolewska, prezeska Zamku Książ. Dzięki tej współpracy do Zamku wróciły dzieła sztuki z historycznej kolekcji Hochbergów, zamek znów zachwyca i wraca do swojej historycznej roli.
Z okazji 10. rocznicy współpracy ministra kultury i dziedzictwa narodowego Hanna Wróblewska odznaczyła na wniosek Muzeum Narodowego we Wrocławiu odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” byłych prezesów Zamku Książ Krzysztofa Urbańskiego i Annę Żabską.
