Academia magazyn PAN

10/07/2025

📚Z radością informujemy, że Forum Akademickie przedrukowuje jeden z naszych wywiadów!

Z dr hab. Mateuszem Boguckim i Robertem Ryndziewiczem z Laboratorium Bio- i Archeometrii w Instytut Archeologii i Etnologii PAN rozmawiał Mariusz Karwowski.

Dziękujemy za wsparcie i zachęcamy do lektury! 📚✨

Z wykorzystaniem georadaru w archeologii jest jak z opisaniem smaku potrawy nawet jej nie spróbowawszy. Prawdziwi mistrzowie kuchni to potrafią. I tu podobnie – pozyskując dane cyfrowe bez naruszania gruntu, trzeba je później zinterpretować, by zrozumieć, co znajduje się pod ziemią.

Ale nowoczesne technologie w archeologii to nie tylko georadary. Z badaczami z Instytut Archeologii i Etnologii PAN rozmawiamy o tym, jak technologie zmieniają nasz ogląd przeszłości oraz jak pod ich wpływem zmienia się sama .

– Nowoczesne technologie i narzędzia nie są magiczną różdżką, która wszystko nam wyjaśnia – korzystamy z nich, one są bardzo pomocne, ale na samym końcu i tak człowiek zostaje z własnymi myślami w głowie i musi podjąć autonomiczną decyzję, co z tego wynika, jak to zinterpretować. Mimo algorytmów sztucznej inteligencji duch archeologii więc nie zginie – zapewnia Mateusz Bogucki.

– Najpiękniejsze w nauce jest chyba to, że możemy przeformułowywać stare problemy, patrzeć na nie z innej perspektywy i stawiać nowe pytania. Technologia może nam w tym pomagać – dodaje Robert Ryndziewicz.

Cały wywiad ⬇️⬇️⬇️

Polska Akademia Nauk Academia magazyn PAN
📸 Sylwia Piwowar

10/07/2025

📢 Fizycy, łobuzy, geniusze – Rozmowa z prof. Andrzejem Kajetanem Wróblewskim

W trzecim odcinku cyklu powstającego przy współpracy z Polska Akademia Nauk „Nauka mojej młodości” prof. Andrzej Kajetan Wróblewski opowiada o barwnej historii fizyki – od teorii względności po hiperjądra. Dowiedz się, jak powstał przełomowy podręcznik fizyki i poznaj anegdoty o wielkich naukowcach.

🎧 Przeczytaj więcej i posłuchaj odcinka: https://tiny.pl/cmpg_cjx

W trzecim odcinku cyklu „Nauka mojej młodości”, realizowanego wspólnie przez Polską Akademię Nauk i Radio Naukowe, opowiada o barwnej historii fizyki – tej wielkiej, światowej, i tej najbliższej, pisanej w laboratoriach Hożej, Pasteura i Dubnej

09/07/2025

Pomóż wykrywać boreliozę szybciej! 🦠🕵️‍♂️

Czy ukąsił cię kleszcz? Naukowcy z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego proszą o pomoc w badaniu skuteczności nowego testu wykrywającego krętki Borrelia spp. „Zależy nam na kleszczach, które były już wbite w ciało człowieka. Tylko wtedy możemy sprawdzić, jak test działa w rzeczywistych warunkach” – wyjaśnia mgr Dagmara Wężyk.

Projekt realizowany przez Zakład Eko-Epidemiologii Chorób Pasożytniczych we współpracy z firmą En Carta Diagnostics ma na celu walidację nowej, szybkiej metody wykrywania bakterii Borrelia spp., głównego czynnika wywołującego boreliozę. Naukowcy porównują skuteczność tego testu z klasyczną reakcją PCR.

Jak wziąć udział? Usuniętego kleszcza umieść w szczelnie zamkniętym pojemniku, oznacz datą usunięcia oraz swoim adresem e-mail i dostarcz do Zakładu Eko-Epidemiologii Chorób Pasożytniczych, Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Miecznikowa 1, 02-096 Warszawa.

Dowiedz się więcej o tym, jak możesz pomóc w walce z boreliozą!

https://tiny.pl/0wzt_p96



Jak

09/07/2025

🌟 Supernowa, która wybuchła dwa razy. Niezwykłe odkrycie obserwatorium ESO 🌟

Astronomowie odkryli ślady dwóch wybuchów jednej gwiazdy, co wspiera teorię podwójnej detonacji supernowych typu Ia. Dowiedz się więcej o tym fascynującym zjawisku!

👉 https://tiny.pl/7nms50k5 👈

08/07/2025

🌙 Jasne noce, chore serca. Nowe badanie pokazuje, jak światło wpływa na układ krążenia 🌙

Nocne światło może zwiększać ryzyko chorób serca! Sprawdź, co odkryli naukowcy w największym badaniu tego typu!

👉 https://tiny.pl/d8_5pb5x 👈

Ludzie, którzy nocą śpią przy silnym świetle, częściej mają problemy z sercem i układem krążenia – wynika z największego jak dotąd badania tego typu. Analiza objęła niemal 89 tys. mieszkańców Wielkiej Brytanii, a dane zbierano przez blisko dekadę

08/07/2025

🦣🔍 Odkrycie w jaskini Obłazowej rzuca nowe światło na najstarszych mieszkańców Polski! Archeolodzy znaleźli tam bumerang wykonany z ciosu mamuta, datowany na ponad 40 tys. lat temu, oraz ludzką kość kciuka. 🦴✨

Chcesz dowiedzieć się więcej o tym fascynującym znalezisku i jego znaczeniu? Kliknij w link poniżej i zanurz się w pradzieje Europy Środkowej! 🌍📜



https://tiny.pl/z7q9qk72

07/07/2025

🌨️💧 Czy wiesz, że ilość śniegu zimą ma ogromne znaczenie dla dostępności wody latem? Dr Bartłomiej Luks z Instytutu Geofizyki PAN wyjaśnia, jak śnieg działa jak naturalny magazyn wody, powoli topniejąc i zasilając wody gruntowe. 🏞️🌱

Chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak śnieg wpływa na nasze życie i co możemy zrobić, by lepiej zarządzać zasobami wodnymi? Posłuchaj nowego odcinka podcastu Czwórka i Polska Akademia Nauk „O co chodzi z

🔗https://tiny.pl/kpg2mcry

07/07/2025

🧐 Czy wiesz, że naukowcy rozwiązali kulinarną zagadkę sprzed 2 tys. lat? 🐟

🔬 W jednej z antycznych kadzi rybnych na wybrzeżu Galicji odkryto pozostałości po sosie garum – przysmaku starożytnego Rzymu. Dzięki analizie DNA udało się zrekonstruować, że był on robiony z sardynek europejskich! 🧬✨

Chcesz dowiedzieć się więcej o tym fascynującym odkryciu? Kliknij w link poniżej i zanurz się w historię starożytnej kuchni! 🍴📜

W jednej z antycznych kadzi rybnych na wybrzeżu Galicji badacze znaleźli pozostałości po sosie garum – przysmaku starożytnego Rzymu. Udało im się zrekonstruować DNA rozdrobnionych ryb

05/07/2025

Niezwykła kolekcja sztuki współczesnej w Instytucie Nenckiego PAN! 🎨🧬

Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN stworzył unikatową w skali kraju kolekcję sztuki współczesnej – Nencki Art Collection. Ta wyjątkowa inicjatywa łączy artystów i naukowców, a jej trzonem są prace powstałe w dialogu z badaniami biologicznymi.

Prof. Adam Szewczyk, pomysłodawca kolekcji, podkreśla: „Naukowiec i artysta nie istnieją bez kreatywności. Obie grupy są też ciekawskie z natury i obie nie znoszą ograniczeń – to właśnie te cechy umożliwiły wspólne projekty.”

Kolekcja liczy dziś około 200 obiektów: grafik, obrazów oraz rzeźb, powstałych całkowicie bez udziału środków publicznych. Wszystkie prace to darowizny od artystów, którzy brali udział w projektach realizowanych z Instytutem.

Dowiedz się więcej i zobacz, jak nauka i sztuka mogą się spotkać na wspólnej orbicie. 🌌

Link do pełnego artykułu 👇https://tiny.pl/py2stwfk

Instytut Biologii Doświadczalnej PAN im. Nenckiego stworzył unikatową w skali kraju kolekcję sztuki współczesnej. Nencki Art Collection łączy artystów i naukowców, a jej trzonem są prace powstałe w dialogu z badaniami biologicznymi

04/07/2025

Hiszpańscy naukowcy odkryli, że przodkowie dzisiejszych dżdżownic przeszli gwałtowne przeorganizowanie genomu podczas przejścia z morza na ląd. To odkrycie może wzmocnić teorię równowagi przerywanej i zmienić nasze myślenie o ewolucji. 🌍🔬

Więcej na portalu Academia! https://tiny.pl/yw5gyq82

04/07/2025

Vera C. Rubin Observatory w Chile opublikowało pierwsze „megaobrazy” wykonane największym aparatem fotograficznym na świecie! Kamera LSST o rozdzielczości 3200 megapikseli rejestruje obrazy nieba o niespotykanej dotąd skali. Projekt zapowiada rewolucję w astronomii, umożliwiając szczegółowe badania kosmosu przez najbliższe 10 lat. 🌌✨

Czytaj więcej w portalu Academia https://tiny.pl/59z9djy3

Vera C. Rubin Observatory w Chile opublikowało pierwsze „megaobrazy” wykonane największym aparatem fotograficznym, jaki kiedykolwiek zbudowano. Projekt zapowiada prawdziwą rewolucję w astronomii

03/07/2025

✨ Dlaczego martwe gwiazdy znów świecą? Nowa hipoteza astrofizyków

Chińscy naukowcy z Uniwersytetu Pekińskiego zaproponowali, że mikroskopijne „góry” na powierzchni pulsarów mogą lokalnie wzmacniać pole elektryczne, umożliwiając emisję sygnału. Ta hipoteza może tłumaczyć, dlaczego niektóre pulsary, takie jak PSR J0250+5854, nadal emitują fale radiowe, mimo że zgodnie z teorią powinny już zamilknąć. Dowiedz się więcej o tej fascynującej teorii i jej potencjalnych konsekwencjach dla astrofizyki!

Zgodnie z obowiązującymi teoriami fizycznymi, niektóre pulsary nie powinny już emitować żadnych sygnałów. A jednak nadal pulsują. Chińscy naukowcy zaproponowali możliwe wyjaśnienie tej zagadki