Dr Tulimowski komentuje

09/08/2024

Temat wciąż aktualny

T. jest panią w średnim wieku, po menopauzie i moją pacjentką od wielu lat. Ostatnio przyszła na wizytę kontrolną. Po badaniu powiedziała:
- Wybieram się do dermatologa, bo zauważyłam, że łysieję. Mój lekarz rodzinny powiedział, że to może mieć z związek z hormonami i menopauzą. Chętnie dowiedziałabym się więcej na ten temat.
Mogłem się podzielić z moją pacjentką informacjami na temat wypadania włosów w czasie menopauzy. Zdobyłem je podczas warsztatów, na których wykładowczynią była moja koleżanka, dr Dorota Nowicka.
- Ponad połowa kobiet po menopauzie doświadcza łysienia androgenowego - powiedziałem. - U większości pacjentek jest ono rezultatem nieprawidłowej reakcji mieszka włosowego na prawidłowe stężenia androgenów u kobiet, które mają ku temu predyspozycję genetyczną.
Androgeny to grupa steroidowych hormonów płciowych, które występują przede wszystkim u mężczyzn i w niewielkich stężeniach u kobiet.
Hormony to nie wszystko. Choroba ma podłoże genetyczne. Mieszki włosowe w określonych (górnych) częściach głowy są „zaprogramowane” do nieprawidłowej reakcji z hormonami męskimi (androgenami), w wyniku której ulegają stopniowej miniaturyzacji. Im mniejszy mieszek włosowy, tym cieńszy i krótszy włos.
Wypadanie włosów mogą też nasilać:
* stres,
* palenie papierosów,
* częste picie alkoholu,
* choroby towarzyszące,
* niedobór składników odżywczych.
- Jak można sprawdzić, czy to łysienie androgenowe – zapytała T.
- Najlepiej zgłosić się do dermatologa lub trychologa – odpowiedziałem. - Podstawowym badaniem diagnostycznym jest trichoskopia. Badanie ocenia stan skóry głowy i włosów za pomocą specjalistycznego sprzętu, czyli mikrokamery i monitora.
- Czy można łysienie androgenowe leczyć? - chciała wiedzieć T.
- Tak. Podstawą leczenia łysienia androgenowego u mężczyzn i kobiet są inhibitory 5-alfa reduktazy: finasteryd i dutasteryd oraz minoksydyl 2-5 proc. stosowany miejscowo; octan cyprteronu, flutamid. W leczeniu stosuje się również roślinne inhibitory 5-alfa reduktazy. Są to między innymi ekstrakty z palmy sabałowej, śliwy afrykańskiej, zielonej herbaty, nasion dyni, rozmarynu i lukrecji gładkiej. Hamują one działanie kluczowego enzymu, który miniaturyzuje mieszki włosowe.
Hiszpanie przebadali 40 kobiet (średni wiek - 58 lat) z rozpoznaniem łysienia androgenowego, którym przez 16 tygodni podawano kompleks zawierający połączenie standaryzowanych ekstraktów z palmy sabałowej i śliwy afrykańskiej o nazwie Alphablok. Badanie wykazało wysoką skuteczność tych substancji w porównaniu z placebo (większa liczba włosów anagenowych, wzrost odporności włosów na pociąganie) i dobrą tolerancję kliniczną.
Skuteczność tej metody potwierdziły także badania in vitro.
Stosuje się szampon, lotion i suplementy diety.
Reig Jofre

02/05/2024

T. jest panią w średnim wieku, po menopauzie i moją pacjentką od wielu lat. Ostatnio przyszła na wizytę kontrolną. Po badaniu powiedziała:
- Wybieram się do dermatologa, bo zauważyłam, że łysieję. Mój lekarz rodzinny powiedział, że to może mieć z związek z hormonami i menopauzą. Chętnie dowiedziałabym się więcej na ten temat.
Mogłem się podzielić z moją pacjentką informacjami na temat wypadania włosów w czasie menopauzy. Zdobyłem je podczas warsztatów, na których wykładowczynią była moja koleżanka, dr Dorota Nowicka.
- Ponad połowa kobiet po menopauzie doświadcza łysienia androgenowego - powiedziałem. - U większości pacjentek jest ono rezultatem nieprawidłowej reakcji mieszka włosowego na prawidłowe stężenia androgenów u kobiet, które mają ku temu predyspozycję genetyczną.
Androgeny to grupa steroidowych hormonów płciowych, które występują przede wszystkim u mężczyzn i w niewielkich stężeniach u kobiet.
Hormony to nie wszystko. Choroba ma podłoże genetyczne. Mieszki włosowe w określonych (górnych) częściach głowy są „zaprogramowane” do nieprawidłowej reakcji z hormonami męskimi (androgenami), w wyniku której ulegają stopniowej miniaturyzacji. Im mniejszy mieszek włosowy, tym cieńszy i krótszy włos.
Wypadanie włosów mogą też nasilać:
* stres,
* palenie papierosów,
* częste picie alkoholu,
* choroby towarzyszące,
* niedobór składników odżywczych.
- Jak można sprawdzić, czy to łysienie androgenowe – zapytała T.
- Najlepiej zgłosić się do dermatologa lub trychologa – odpowiedziałem. - Podstawowym badaniem diagnostycznym jest trichoskopia. Badanie ocenia stan skóry głowy i włosów za pomocą specjalistycznego sprzętu, czyli mikrokamery i monitora.
- Czy można łysienie androgenowe leczyć? - chciała wiedzieć T.
- Tak. Podstawą leczenia łysienia androgenowego u mężczyzn i kobiet są inhibitory 5-alfa reduktazy: finasteryd i dutasteryd oraz minoksydyl 2-5 proc. stosowany miejscowo; octan cyprteronu, flutamid. W leczeniu stosuje się również roślinne inhibitory 5-alfa reduktazy. Są to między innymi ekstrakty z palmy sabałowej, śliwy afrykańskiej, zielonej herbaty, nasion dyni, rozmarynu i lukrecji gładkiej. Hamują one działanie kluczowego enzymu, który miniaturyzuje mieszki włosowe.
Hiszpanie przebadali 40 kobiet (średni wiek - 58 lat) z rozpoznaniem łysienia androgenowego, którym przez 16 tygodni podawano kompleks zawierający połączenie standaryzowanych ekstraktów z palmy sabałowej i śliwy afrykańskiej o nazwie Alphablok. Badanie wykazało wysoką skuteczność tych substancji w porównaniu z placebo (większa liczba włosów anagenowych, wzrost odporności włosów na pociąganie) i dobrą tolerancję kliniczną.
Skuteczność tej metody potwierdziły także badania in vitro.
Stosuje się szampon, lotion i suplementy diety.
Reig Jofre

02/05/2024

Pani J. zgłosiła się do mnie, ponieważ zauważyła u siebie objawy towarzyszące okresowi menopauzy.
- Od jakiegoś czasu odczuwam uderzenia gorąca, w nocy się pocę, mam kłopoty ze snem. Zdaję sobie sprawę, że to objawy przekwitania. Są bardzo uciążliwe – stwierdziła pacjentka. - Chciałam spytać, czy nie ma u mnie przeciwwskazań do stosowania hormonów. Mojej przyjaciółce lekarz powiedział, że nie może stosować HTM, bo ryzyko wystąpienia zaburzenia przepływu krwi u niej jest bardzo wysokie. Jak to wygląda?
Dobrze, że pani pyta – stwierdziłem. - W pani wypadku stosowanie hormonalnej terapii menopauzalnej nie zwiększy znacząco ryzyka wystąpienia zaburzenia przepływu krwi, ale możemy je jeszcze zmniejszyć.
- W jaki sposób? – spytała pacjentka.
- Musimy rozważyć łączenie MHT z profilaktyką przeciwzakrzepową - odpowiedziałem.
Jak to wygląda w praktyce? – chciała wiedzieć pani J.
Aby zapobiec wspomnianym problemom, można wybrać przezskórną drogę podania hormonów. Taki sposób w znacznie mniejszym stopniu niż podawanie doustne zaburza dynamiczną równowagę pomiędzy układem krzepnięcia i fibrynolizy. Ponadto pozwala na ominięcie krążenia wrotnego (brak efektu pierwszego przejścia), co ma znaczenie dla syntezy białek wątrobowych. Tym samym przezskórna MHT jest szczególnie polecana kobietom z czynnikami ryzyka zaburzeń przepływu krwi.
Można także rozważyć podawanie kwasu acetylosalicylowego (ASA). Ale zgodnie z najnowszymi zaleceniami stosowanie ASA nie jest wskazane w kardiologicznej prewencji pierwotnej (czyli u osób, które nie miały jeszcze incydentu sercowo-naczyniowego). Ma on jednak nadal zastosowanie w profilaktyce wtórnej (po zawałach i udarach).
Celowym okazało się zastąpienie ASA preparatem naturalnym, który można podawać stale, w skojarzeniu z innymi substancjami. Bardzo obiecujące wydają się możliwości wykorzystania klinicznego właściwości przeciwpłytkowych rozpuszczalnego w wodzie wystandaryzowanego ekstraktu pozyskiwanego z otoczek żelowych pestek z pomidorów. WSSTE (water soluble standardized tomato extract), czyli standaryzowany ekstrakt bezlikopenowy jest źródłem związków bioaktywnych, takich jak: polifenole, nukleotydy i izoflawonoidy. Substancja ta charakteryzuje się wielokierunkowym działaniem: ułatwia przepływ krwi, zwalcza nadciśnienie, jest skuteczna w profilaktyce cukrzycy. Jest to skutek złożonego składu ekstraktu, który standaryzowany jest na zawartość aż 37 związków bioaktywnych, znanych w medycynie ze swoich korzystnych właściwości prozdrowotnych.
Wart podkreślenia jest fakt, że substancja ta została bardzo dokładnie przebadana i udowodniono jej skuteczne działanie.
Zwraca się uwagę zwłaszcza na jego działanie przeciwagregacyjne, a w nowych badaniach udowodniono także korzystny wpływ na ciśnienie krwi.
Korzystne działanie WSSTE potwierdził między innymi Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności EFSA oraz Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego.
Preparat jest zalecany w pierwotnej prewencji:
* u osób z nieunormowanym nadciśnieniem tętniczym,
* u osób z nadwagą lub otyłością,
* u kobiet w okresie menopauzy oraz stosujących MHT,
* * u osób z grupy wysokiego ryzyka chorób serca, niekwalifikujących się jeszcze do terapii przeciwagregacyjnej,
u pacjentów z grupy wysokiego i bardzo wysokiego ryzyka chorób serca, u których istnieje nadwrażliwość na ASA lub przeciwwskazania do jego zastosowania.
- Wobec tego zacznę stosować preparat zawierający WSSTE – stwierdziła pani J.

Reig Jofre

18/04/2024

Zrób test BRCA

18/04/2024

Ważne! Zbadaj BRCA

15/04/2024

Warto wiedzieć. Istnieje test z krwi w kierunku endometriozy

Dr n. med. Jacek Tulimowski, ginekolog położnik, ultrasonolog
i kolposkopista, właściciel Tulimowski & Sterlińska gabinety. Redaktor naczelny pisma „Nowy Gabinet Ginekologiczny”

15/04/2024

Pani R. zgłosiła się do mnie na badanie USG.
- Mam tak bolesne miesiączki, że nie mogę normalnie funkcjonować. Czasem muszę nawet brać wolne w pracy – powiedziała. - Ginekolog, do którego chodzę twierdzi, że taka moja uroda i jak urodzę dziecko, to mi to minie. Ale ja nie chcę czekać kilka lat aż przestanę cierpieć! Czy można coś zrobić?
Oczywiście, pani R. ma rację. Miesiączki nie powinny być bolesne i nie ma powodu, by co miesiąc znosić ból, który wyłącza kobietę z normalnego życia. Zapytałem pacjentkę, czy uskarża się na jeszcze jakieś dolegliwości. Okazało się, że tak.
- Odczuwam bóle podczas stosunków, czasem po nich. Często miewam problemy z pęcherzem i żołądkowo-jelitowe: biegunki, zaparcia – wyliczała.
Zacząłem podejrzewać, że Pani R. ma endometriozę (gruczolistość zewnętrzną). To przewlekłe schorzenie polegające na występowaniu komórek endometrium poza ich właściwą lokalizacją, czyli wnętrzem macicy. Ogniska endometriozy najczęściej lokalizują się w jajnikach, jajowodach, na szyjce macicy, w pochwie, a także w pobliskich organach: pęcherzu, jelicie grubym, otrzewnej. Ale komórki endometrium mogą znaleźć się niekiedy nawet w tak odległych miejscach, jak przepona, skóra czy płuca. Nadal jednak nie wiadomo dokładnie, jaka jest przyczyny migrowania komórek endometrium. Szacuje się, że w Polsce na endometriozę cierpi ok. 2 mln kobiet. Wiele z nich prawidłową diagnozę słyszy dopiero po czterech, a nawet jedenastu latach, kiedy choroba staje się bardzo zaawansowana.
Badanie USG zdawało się to potwierdzać moje przypuszczenia, ale nie było jednoznaczne. Powiedziałem pacjentce, że podejrzewam endometriozę, ale nie mam pewności.
- A czy są jakieś dokładne badania czy testy, które mogą dać pewność? - spytała pani R.
- Tak – odparłem. - Są testy. Jeden z nich wykrywa podwyższoną ekspresją mRNA - genu FUT4. Może to świadczyć o endometriozie. Test wykonywany jest przez ginekologa w trakcie wizyty ambulatoryjnej, trzeba się zgłosić między 14. a 20. dniem cyklu. Konieczne jest także posiadanie aktualnego badania cytologicznego. Materiał do badania pobierany jest z macicy metodą biopsji aspiracyjnej. Na wyniki czeka się ok. 14 dni. Cena to ok. 2 tys. zł, bez kosztu wizyty lekarskiej (kwalifikacyjnej). Musi pani wiedzieć, że to badanie inwazyjne.
- Co to znaczy, że jest inwazyjne? Jak wygląda?
Biopsja aspiracyjna endometrium polega na pobraniu materiału do badań, w tym wypadku do testu, za pomocą pipelli, czyli cienkiej, giętkiej rurki z zaokrągloną końcówką. Te rurkę wprowadza się do jamy macicy (lekarz wykorzystuje wziernik ginekologiczny). Następnie, metodą podciśnieniową zasysa się fragment błony śluzowej (endometrium). Pacjentce podaje się środki przeciwbólowe, by zminimalizować ewentualny dyskomfort towarzyszący biopsji.
- Czy jest jakaś alternatywa? - dociekała pani R.
- Tak, jest na rynku drugi test. To test z krwi, jedyny w Polsce oparty na analizie 8 zmiennych. Na test kieruje lekarz.
Wystarczy zgłosić się (na czczo) do jednego z punktów, które wykonują takie testy, na pobranie krwi, w dowolnym dniu cyklu. Przed badaniem zostanie pani jeszcze poproszona o wypełnienie krótkiej ankiety (chodzi o dostarczenie 6 krótkich informacji klinicznych o pacjentce), w której padną pytania o:
* dotychczasową diagnostykę endometriozy (czy była podjęta i jakie procedury obejmowała);
* jakość współżycia;
* charakter miesiączek i zażywane w ich trakcie leki przeciwbólowe;
obecność torbieli.
Test oznacza poziomy dwóch biomarkerów BDNF neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego), Ca125 ( najczęściej występujący w surowicy biomarker endometriozy),
Należy pamiętać że testu nie należy wykonywać u kobiet w ciąży. Nie określa on również ryzyka wystąpienia nowotworu złośliwego jajnika.
Ten test kosztuje ok. 550 zł.
- Myślę, że zdecyduję się na zrobienie testu z krwi – stwierdziła pani R. - Jak znajdę placówkę, która je wykonuje?
Wystarczy, że wpisze pani w wyszukiwarkę frazę „testy na endometriozę z krwi gdzie wykonać” - odparłem. - Wypisze pani skierowanie. Proszę o zgłoszenie się do mnie z wynikami. Wtedy podejmiemy decyzję odnośnie dalszego postępowania.

Dr n. med. Jacek Tulimowski, ginekolog położnik, ultrasonolog
i kolposkopista, właściciel Tulimowski & Sterlińska gabinety. Redaktor naczelny pisma „Nowy Gabinet Ginekologiczny”

04/12/2023

Zachęcam do przeczytania tekstu na temat nowego programu profilaktyki nowotworów

Ministerstwo Zdrowia zdecydowało, że od listopada 2023 r. więcej kobiet może korzystać z bezpłatnej cytologii i mammografii. Jednak lekarze wskazują, że nie przełożyło...