21/06/2025
Z cyklu "60/60 the best of SPCh" [18]
[60 najciekawszych publikacji z 60 lat istnienia SPCh]
Edmund Morawiec: "Przedmiot i zadania filozofii chrześcijańskiej" [Studia Philosophiae Christianae 17(1981)1, s. 43-72].
Link do tekstu:
https://bazhum.muzhp.pl/media/texts/studia-philosophiae-christianae/1981-tom-17-numer-1/studia_philosophiae_christianae-r1981-t17-n1-s43-72.pdf
Prof. Edmund Morawiec (1930-2019) był kierownikiem Katedry Metafizyki na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (dawniej ATK). Na uniwersytecie był także kierownikiem Sekcji Filozofii Bytu, Boga i Religii. Przez wiele lat pełnił funkcję sekretarza redakcji „Studia Philosophiae Christianae” oraz zastępcy redaktora naczelnego tego czasopisma. Opublikował w nim 75 tekstów: artykułów, recenzji książek i innych wypowiedzi. Główne kierunki badań E. Morawca to: metafizyka klasyczna, a w jej ramach – filozofia Boga, metodologia metafizyki klasycznej, pozaklasyczne kierunki filozoficzne. Z okazji jubileuszów E. Morawca poświęcono mu numery SPCh: 2/2000, 1 i 2/2011. (Więcej zob. P. Mazanka, Ksiądz profesor Edmund Morawiec – życie i działalność naukowa, Studia Philosophiae Christianae 36(2000)2, 11-23).
W przypominanym artykule autor wypowiada się o przedmiocie i zadaniach filozofii chrześcijańskiej w nieco w inny sposób niż robiono to dotąd. Przedmiotem rozważań jest nie tyle przedmiot jako taki w klasycznej filozofii, w jej nurcie tomistycznym, lecz raczej przedmiot w relacji do problematyki charakterystycznej dla filozofii chrześcijańskiej. Analogicznie przedstawia się też sprawa zadań filozofii. Chodzi nie tyle o wyliczenie i charakterystykę tych zadań, ile raczej o pokazanie ich związku z przedmiotem filozofii chrześcijańskiej, a nawet z jej naturą. Ponieważ termin „filozofia chrześcijańska” jest terminem dyskusyjnym, stąd jego znaczeniu autor poświęcił szczególnie wiele miejsca. W kwestii celów filozofii chrześcijańskiej autor utrzymuje, że w jej filozoficznej wersji, o której mówi w artykule, cele teoretyczne i praktyczne są ściśle powiązane z przedmiotem. Autor wyraża opinię, że filozofia chrześcijańska nie jest racjonalizacją wiary religijnej ani racjonalizacją światopoglądu. Ma ona charakter neutralny. Jej użyteczność w odniesieniu do teologii, wiary religijnej, a nawet światopoglądu wynika z tematycznego podobieństwa jej problematyki do problematyki wyżej wymienionych dziedzin wiedzy. Ostatecznie autor stoi na stanowisku, że filozofia chrześcijańska czerpie swoją „chrześcijańskość” z psychologicznej zależności od klimatu doktrynalnego kultury chrześcijańskiej, z której się wywodzi. Zależność ta nie powoduje jednak metodologicznego pomieszania naturalnego porządku umysłu z porządkiem nadprzyrodzonym. Autor stwierdza, że ściśle rzecz biorąc, systemy myślowe występujące w kulturze chrześcijańskiej, które mieszają te dwa różne porządki, są bardziej systemami teologicznymi niż filozoficznymi. „Filozofia chrześcijańska, rozumiana jak wyżej, rozpatrywana w aspekcie przedmiotowym, apragmatycznym prezentuje się, jak każda nauka, brana z tego punktu widzenia, jako pewien określony zespół twierdzeń o pewnej treści. Treść tych twierdzeń wiąże się ściśle z problematyką dotyczącą takich przedmiotów jak: świat rzeczy materialnych, człowiek oraz Bóg. Problematyka ta w filozofii chrześcijańskiej znajduje swoiste rozwiązanie. Swoiste w tym sensie, że zasadniczo nie odbiega do rozwiązań, czy określeń dających się odczytać w Objawieniu chrześcijańskim lub nawet teologii. Ta właśnie bliskość rozwiązań, jak to już zauważono stanowi jedną z istotnych właściwości filozofii chrześcijańskiej” (s. 55).
Streszczenie:
1. Wstęp. 2. Problem filozofii chrześcijańskiej. 3. Problematyka filozofii chrześcijańskiej a jej przedmiot. 4. Zadania filozofii chrześcijańskiej.