14/10/2025
🔔Dnia Edukacji Narodowej nie można obchodzić bez pamięci❗️
📖14 października obchodzimy Dzień Edukacji Narodowej. Wszystkim pracownikom oświaty życzymy radości, zdrowia i satysfakcji z codziennej pracy.
👥Pamiętajmy dziś także o pedagogach z czasów wojny.
ℹ️Przedwojenni nauczyciele działający na terenie Pomorza Gdańskiego, na co dzień odpowiedzialni za przekazywanie wiedzy kolejnym pokoleniom, byli również liderami lokalnych społeczności, stanowili jego elitę. Z tego względu znaleźli się na przygotowanych przez Niemców latem 1939 r. listach proskrypcyjnych. Zawierały one informacje o przedstawicielach „warstw przywódczych narodu polskiego" przewidzianych do eksterminacji.
ℹ️Pomorskie nauczycielstwo poniosło w czasie II wojny światowej większe straty niż w jakimkolwiek innym regionie kraju. Zabity został co piąty pedagog z województwa pomorskiego.
👉Więcej informacji znajdziecie w publikacjach Bartosza Januszewskiego:
https://ipn.gov.pl/pl/wydawnictwo/do-pobrania/ksiazki/210519,Nauke-w-jezyku-polskim-trzeba-calkowicie-i-brutalnie-wytepic-Straty-osobowe-pomo.html
https://ipn.gov.pl/pl/wydawnictwo/do-pobrania/ksiazki/210498,Pomorscy-pedagodzy-Ofiary-II-wojny-swiatowej.html
ℹ️Tajnego nauczania nie zaliczano do walki czynnej, ale było ono równie istotne jak akcje bezpośrednie – partyzanckie czy dywersyjne, wywiad czy propaganda. Tajna Organizacja Nauczycielska w odezwie „Do Ojców i Matek" nakreśliła program ideowy: „Państwo polskie, mimo przegranej wojny istnieje i walka o odzyskanie niepodległości trwa nadal, nikt nie jest zwolniony od wierności dla państwa i narodu, obowiązkiem wszystkich jest wychowanie całej młodzieży w idei służby i poświęcenia narodu. Ideę tę należy wszczepiać przez naukę szkolną”.
ℹ️Niemcy karali zarówno prowadzących nauczanie, jak i uczniów, a także właścicieli lokali, w których odbywały się komplety – więzieniem, zsyłką do obozów koncentracyjnych lub rozstrzelaniem. Mimo to tajnym nauczaniem objęto ok. 1,5 mln dzieci, ok. 100 tys. młodzieży na poziomie szkoły średniej i wyższej. W pracę dydaktyczną zaangażowanych było kilkadziesiąt tysięcy pedagogów, którzy za tę działalność płacili często cenę najwyższą: w latach 1939–1945 życie straciło 8,5 tys. polskich nauczycieli.
👉Zachęcamy do lektury „Biuletynu IPN” online lub do pobrania pliku pdf. https://ipn.gov.pl/pl/wydawnictwo/czasopisma/popularnonaukowe-1/biuletyn-ipn/171788,Biuletyn-IPN-nr-102022-Oswiata-kultura-i-nauka-w-okupowanym-kraju.html
ℹ️W 1942 r. miała miejsce Lehreraktion. - Akcja ta była skierowana przeciwko nauczycielom – oficerom rezerwy pracującym w szkołach powszechnych i zawodowych w okręgu radomskim. Jej autorem był Paul Fuchs, oficer SS, szef wydziału Gestapo (referat III c) komendy Sipo-SD na dystrykt radomski Generalnego Gubernatorstwa. Akcję rozpoczęto od sporządzenia w styczniu 1942 r. dwunastu list zawierających nazwiska nauczycieli – oficerów rezerwy szkół powszechnych i zawodowych. Wykazy te Fuchs w lutym rozesłał do poszczególnych placówek Sipo i SD w celu przeprowadzenia skoordynowanej akcji w momencie ustalonym przez komendanta w Radomiu. Termin aresztowań ustalono na 4 czerwca 1942 r. Łącznie na obszarze okręgu radomskiego miało być ujętych 317 osób; zatrzymano 247; z tej liczby 4 czerwca 1942 r. zwolniono 13 osób. Dwa dni później przewieziono do KL Auschwitz 183 nauczycieli; do dalszych przesłuchań pozostawiono 51 osób, a jedną zastrzelono w czasie ucieczki - przypomina Krzysztof Kiereś w wywiadzie pt. „Dnia Edukacji Narodowej nie można obchodzić bez pamięci”.
👉Zachęcamy do lektury. https://ipn.gov.pl/pl/wydawnictwo/o-ksiazkach/poczytaj/nie-tylko-o-ksiazkach/172027,Dnia-Edukacji-Narodowej-nie-mozna-obchodzic-bez-pamieci.html
ℹ️Niewątpliwie sporej odwagi wymagało od więźniarek prowadzenie tajnego nauczania. Prym wiodły w tej kwestii harcerki, wśród których nie brakowało nauczycielek. Jedną z nich była Urszula Wińska. Jej pierwsze zetknięcie z obozem było dla niej niezwykle bolesne. Ogolenie głowy, trzy doby spędzone w podziemiach bunkra mocno odbiły się na jej stanie psychicznym. Utraciła umiejętność logicznego myślenia, rozpoczęte zdanie urywała w połowie, jakby nagle myśl gdzieś uciekała i brakowało słów, aby wypowiedź doprowadzić do końca. Szansą na wyjście z tej traumy było podjęcie zadania nauczania młodych dziewcząt, które z taką właśnie prośbą do niej się zwróciły. „Trudno mi było przygotować się do tej pierwszej lekcji w obozie – wspominała po latach – ryk syreny uświadomił mi, że noc się skończyła, a ja nie wiedziałam, co mam mówić. Ale gdy stanęłam przed grupką uczennic, coś się we mnie przełamało – poczułam się nauczycielką, świadomą swoich czynności, swojej odpowiedzialności […]. To mnie uratowało. Byłam potrzebna i mogłam działać” – czytamy w publikacji dr. hab. Zbigniewa Stanucha „Ravensbrück. Historia nie do zapomnienia. Perspektywa polska".
👉Zachęcamy do pobrania. https://ipn.gov.pl/pl/wydawnictwo/do-pobrania/ksiazki/99837,Ravensbrck-Historia-nie-do-zapomnienia-Perspektywa-polska.html
ℹ️Pamiętajmy dziś również o Januszu Korczaku. - Dziś powszechna wiedza dotycząca Korczaka często ogranicza się jedynie do pamięci o ostatnich latach jego życia spędzonych w warszawskim getcie i heroicznym marszu wraz z wychowankami i współpracownikami na Umschlagplatz rankiem 5 sierpnia 1942 r. Obraz ten, nad wyraz dramatyczny i jednocześnie poruszający do głębi, przesłania jednak niesprawiedliwie 63 (lub 64) lata życia i pracy. To, że Janusz Korczak nie opuścił dzieci wywożonych przez Niemców do Treblinki, było przecież nieuchronną konsekwencją wcześniejszych wyborów i postanowień, które realizował przez lata w codziennej praktyce wychowawczej i przez różnorodne twórcze aktywności. Jego życie – które jeśli jest rozumiane jako systematyczne planowanie działań, wysiłek ich urzeczywistniania i sukcesy na wielu polach – może inspirować i współcześnie. Korczak pomnik onieśmiela, Korczak człowiek z krwi i kości jest dużo bardziej przyjazny - pisze w broszurze Agnieszka Witkowska-Krych.
👉Zachęcamy do pobrania. https://ipn.gov.pl/pl/wydawnictwo/do-pobrania/broszury/seria-patroni-naszych-ulic/188355,Janusz-Korczak-1878-1879-1942-PDF.html
