06/02/2024
Oświadczenie Stowarzyszenia ŻIH w sprawie sytuacji w ŻIH-u.
Oświadczenie w sprawie Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma
Żydowski Instytut Historyczny od swego powstania w latach czterdziestych ubiegłego wieku funkcjonował w ramach Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce. Dopiero w 1994 r. Instytut został wyodrębniony jako państwowa instytucja podległa właściwemu ministrowi. Pomimo że powstała niezależna od Stowarzyszenia jednostka, należy pamiętać, że miała i ma nadal swoją siedzibę w budynku należącym do Stowarzyszenia, a jej celem jest prowadzenie badań w oparciu o zbiory archiwalne, biblioteczne i muzealne, jakie zostały do 1994 r. zgromadzone przez Stowarzyszenie i które również należą do Stowarzyszenia lub Stowarzyszenie jest ich depozytariuszem. Z uwagi na to, a także na fakt, że Stowarzyszenie w znaczący sposób wspiera finansowo działalność Instytutu od momentu jego powstania istniała dobra praktyka konsultowania z władzami Stowarzyszenia wszystkich istotnych spraw związanych z jego działalnością, w tym obsady dyrektora.
Zmieniło się to po zakończeniu kadencji bp. prof. Pawła Śpiewaka. W 2020 r. ówczesny Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Piotr Gliński powołał na stanowisko dyrektora p. Monikę Krawczyk. Uczynił to bez konkursu i bez uzyskania opinii Stowarzyszenia. Stowarzyszenie wspólnie z Radą Programową Instytutu proponowało inną kandydatkę.
W związku z medialnymi doniesieniami na temat nieprawidłowości w funkcjonowaniu Żydowskiego Instytut Historycznego im. E. Ringelbluma, chcielibyśmy oświadczyć, że od zeszłego roku do Zarządu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce zaczęły dochodzić niepokojące sygnały o sytuacji i znaczących uchybieniach mających miejsce w Instytucie. Mając obawy, że mogą one mieć bezpośredni wpływ nie tylko na funkcjonowanie Instytutu oraz jego pracowników, ale również na zbiory, do ochrony których został powołany Instytut, skonsultowaliśmy się z byłymi i obecnymi pracownikami, którzy z powodu obaw przed kierownictwem Instytutu prosili o zachowanie pełnej anonimowości. W wyniku tych rozmów Zarząd Stowarzyszenia podjął decyzję o przeprowadzeniu po raz pierwszy szerokiego audytu obejmującego swoim zakresem wszelkie zagadnienia mogące mieć wpływ na ocenę prawidłowości sprawowanej przez Instytut opieki nad uznanym za jeden z najcenniejszych zasobów dziedzictwa polskich Żydów. Ostateczne wyniki audytu spodziewamy się otrzymać do końca lutego. Po ich otrzymaniu przekażemy je właściwym organom sprawującym nadzór nad pracami Instytutu.
Stowarzyszenie stoi na stanowisku, iż partnerstwo prywatno-publiczne jest najwłaściwszą formą opieki nad spuścizną żydowską w Polsce. Dotychczasowe doświadczenia Stowarzyszenia dotyczące współpracy i nadzoru nad Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN dowodzą, że ta forma partnerstwa nie tylko chroni instytucje przed nieuprawnionymi wpływami politycznymi, ale też zapewnia jej niezależność zarówno w sferze programowej, jak i finansowej. Zrobimy wszystko co w naszej mocy, aby Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma był niezależną instytucją wyznaczającą standardy w badaniach nad historią i kulturą Żydów polskich ze szczególnym uwzględnieniem Zagłady Żydów, a także w opiece nad powierzoną mu spuścizną.
w imieniu Zarządu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce
Piotr Wiślicki
Przewodniczący Zarządu
