27/05/2025
“Nuk qe vegim nga ata që mbajnë gjallë heshtjen e të vdekurve e as ndonjë nga ato rrëfenja që përgjumin sado shkarazi mllefin e paanë të të gjallëve.
Qe një vezullim i ruajtur me vetmohim, në të Padukshme, në anën tjetër, vetëm për zemërthyerit, mes zemrës dhe thyerjes së saj, duke mbajtur të pandashme copërat e zemrës së thyer dhe zemrën, aty ku dëgjimi është më i thellë se nata, muzgu, dita. Shkëndijë më e hershme se Vetja, pak më e vlefshme se bota, si e sa një buzëqeshje, mes kujtimit dhe shijes së një kohe kur prisnim një përgjigje vendimtare e kur, pasi koha bëhej pritje, mbërritja e përgjigjes na gjente të dashuruar, ose të skllavëruar ndaj pyetjesh pa përgjigje. Aq kishim, aq mund të merrnim nga Zoti – e kjo ishte, për çudi, njëlloj sikur të mbaje brenda zemrës së thyer gjithë Zotin”. (f. 365)
“Dija vetëm që atë vit kur varreza më fali trëndafilin, Komandantit i qe tekur ta pagëzonte Enkelanën Qyteti i Luleve, (mbase i qenë veguar para kohe malet me lule që do të rropateshin t’ia davaritnin kutërbimin e krimeve) dhe shyqyr që s’i pat rënë udha nga varret, se do ma kish këputur trëndafilin fatsjellës. Asgjë më tepër, por as më pak. Përndryshe, kalëroja drejt thelbeve, drejt përfundimeve dhe aty ku mbaronte një djegie, një lumturi, niste tjetra. Ose ndodhnin të gjitha njëheresh. S’mund të jem i saktë. E gjitha më kujtonte fatin e thëngjijve në mangall: digjeshin, shndërroheshin ngadalë në hi, dhe s’mund të përcaktoje se cili digjej më shumë, para a pas të tjerëve. Thëngjijtë ishte jeta ime, kurse hiri – mbijeta. Sepse hiri m’i mbante fshehur thëngjijtë, me gjithë dhembjen, dhimbsurinë, mallin, mallëngjimin dhe ëndrrat e tyre nga sytë e të tjerëve e sidomos nga pështymat. Një thëngjill mund të cilësohej shajnia ime mes varreve, me trëndafil në dorë, duke e gdhirë si puna e fëmijëve të dikurshëm, që, për të dhënë sprovën e parë të burrnisë, viheshin ta gdhinin mes varrezës. U ktheva në Enkelanë edhe më i dashuruar, me trefish më shumë miq në botën tjetër, se sa në këtë botë. Thëngjilli tjetër vezulloi mes liqenit dhe shesh*t para hyrjes në parkun e Drilonit, ditën kur Komandanti bujti si përvit të shpinte kokallat dhe të mufaste kujtimet. Kisha dalë me Arielën për piknik dhe autobuzi na kish ndalur mes misrave e ferrave ndanë rrugës, sepse po vinte Komandanti. Dy javë më parë qenë dyndur në qytet toga ushtarësh të zgjedhur, t**a, mortaja, tanke dhe dy nëndetse të vogla. Kur Komandanti po na përshëndeste si puna e atij sazexhiut që flladit kakofonitë e një gazele, isha gjendur mes veturës së tij dhe Lasgush Poradecit që ndodhej në shesh bashkë me vajzën e madhe. Krokama e parrullave, përbetimeve dhe urimeve më kish topitur. Edhe Komandantin, edhe Lasgushin i shihja për herë të parë gjallë. Pata qënë ca kohë bebëza e njërit prej syve të Komandantit, mirpo më kishin pushuar nga heroizmi, sepse më pat zënë gjumi nga kapitja dhe nuk e pata hapur bebëzën në kohën e duhur. Isha ende i magjepsur nga muzika dhe përndritjet e verbit lasgushian. Në përputhje me vegimet e mia prej xhindi bibliotekash e kinemash, librat e Lasgush*t ishin stër-libra. E shndërronin letrën e vet në atllas ngjyrë qielli vjeshtor dhe mbanin era mysk, unap e hënë pesëmbëdhjetëshe edhe sikur t’i shfletonin parreshtur qënie me dhëmbë të prishur, me ndjenja të mykura, dështakë e papagaj që ishin zënë jo me lot, najrí[1] e spermë, po me jargë, edhe sikur t’u vije flakën apo t’i burgosje në ndonjë nga shumë depot e atdheut e të vëmendjes. Thëngjilli im pipëtiu në shesh. Komandanti zbriti nga vetura dhe u kthye me sytë largpamës nga mileti. Lasgushi sapo qe kthyer në drejtim të Enkelanës. Ja, më foli thëngjilli: historia, poezia dhe ti. Po, ia ktheva: ja dy pushtete, njëri me sot - me nesër, tjetri me nesër - me përjetë, mirpo është edhe një pushtet i tretë këtu, ndofta i treti - i vërteti. Një pushtet që s’e njeh ende askush, por që do të ndihet një ditë. Sepse ky është pushtet njerëzish që vdesin të rinj e me shumë pengje e malle, një pushtet që vetëm ndihet, nuk flet shumë, nuk mban shënime, nuk mburret, nuk zë vend as në kujtesën e njerëzve, as në vëmendjen e tyre. Ky pushtet vetëm vepron. Në heshtje, me përkushtim të frikshëm, pa mëshirë, njëlloj si arti, njëlloj si sëmundjet, si shpresa, si vdekja, si ngjallja, si diplomacia a triplomacia e të shumtëve. Hëpërhë ky pushtet më ka mua, jeton, vepron dhe shprehet përmes meje. Më vonë, shohim e bëjmë”. (f.179-181)
* Ardian-Christian Kyçyku: “Ki$land - roman me fëmini“ (1992 / 2014)
* Një dëshmi e autorit: Fëmija, të cilin disa e quajnë I Vdekuri, I Puthuri, 185-a etj, endet si ndonjë shpirt mes rrugicave të Tiranës, duke i thurur vetiu një himn të kulluar asaj pjese të fëmijërisë, kur njeriu ende s’ka hyrë në llogaritë dhe lojnat shpesh cinike të të ashtuquajturit fat. Ai përshkon me një lirshmëri të çuditshme rrugën e shndërrimit të paganizmit në besimin Njëzotësh përmes tejkalimit, stërmbushjes me ëndje trupore, me halle e ëndrra si të gjithë të tjerëve - një dëshmi se kulti i trupit dhe hedonizmi në përgjithësi bartin zhdukjen e vet, deri në mundësinë e të lindurit nga Fryma. Shqipja shpirtërore (që na mban jashtë harresës) ndeshet si padukshëm, po për jetë a vdekje, me të folmet dhe nënfolmet që na ndajnë nga Kujtesa dhe nga njëri-tjetri. Duhet të kalojnë “njëzet e kusur vjet” derisa fëmija i dikurshëm, që ka si udhërrëfyese radiografinë e vet, skeletin e kohërave kur doktorët nuk zbulonin dot nga ç’sëmundje vuante, nis të pyesë vetëdijshëm se cilët janë emrat e vërtetë të njerëzve, me çfarë emrash jetojnë e mbijetojnë ata “në anën tjetër”, në Të Vërtetën e padukshme ku ngjizen historia dhe mitologjia vetjake e secilit prej nesh. (…)
https://ardiankycyku.blogspot.com/2008/04/romani-me-fmini-ose-kur-shenjti-puth.html
* Libri i plotë: https://www.smashwords.com/books/view/517685
Ballina/t: KŰdesign: https://kuciuk.blogspot.com/p/hic-nunc.html
