Duong Quyen

22/09/2025

Chim hoàng yến và bài học về sự bền bỉ

Trong thế kỷ 19, tại các hầm mỏ, thợ mỏ mang theo những chú chim hoàng yến đi làm. Chỉ cần chim ngừng hót, họ lập tức hiểu rằng bầu không khí đã độc hại và phải rời khỏi hầm ngay, trước khi quá muộn.

Câu chuyện tưởng xa xưa, nhưng lại chính là ẩn dụ gần gũi cho cuộc sống hiện đại của chúng ta.

Ở thời đại “luôn phải cố gắng”, chúng ta thường tin rằng sự kiên cường, bền bỉ (resilience) nghĩa là phải gồng mình, vượt qua tất cả, không được phép dừng lại.

Nhưng đó thực chất là một dạng toxic resilience – khi ta kiệt sức mà vẫn ép mình tiến lên, bởi áp lực công việc, xã hội, hay chỉ đơn giản là nỗi sợ bị tụt lại.

Trong khi đó, sự bền bỉ đích thực không bắt đầu từ việc gồng mình. Nó bắt đầu từ khả năng nhận diện những tín hiệu căng thẳng – tiếng hót của “chim hoàng yến” bên trong bạn.

Một cái đầu nặng trĩu, giấc ngủ chập chờn, nhịp tim nhanh bất thường, sự cáu gắt vô cớ… tất cả đều là khi mà tiếng hót ngừng lại. Nếu ta không lắng nghe, hệ thần kinh và não bộ sẽ phải trả giá.

Các nhà thần kinh học gọi hiện tượng gọi đây là "delayed stress response": trong lúc bạn còn đang “cố gắng”, bộ não dồn toàn lực để bạn hoàn thành. Nhưng khi áp lực qua đi, cơ thể sụp đổ. Nước mắt, bệnh tật, sự trống rỗng – đó chính là lời cảnh báo đã bị trì hoãn quá lâu.

Thực ra, cuộc đời không phải là một cuộc chạy ngắn. Nó giống một đường marathon, nơi sự phân bổ sức lực khôn ngoan – khi tiến, khi lùi – mới là chìa khóa để về đích.

Bước đầu tiên, đơn giản và quan trọng nhất, không gì khác là check-in với bản thân.

Bác sĩ Aditi Nerurkar, chuyên gia về Stress và kiệt sức tại Đại học Harvard, đã phát triển một bộ câu hỏi ngắn giúp bạn tự đo “mức độ căng thẳng” của mình.

Chỉ mất vài phút, nhưng nó giống như việc bạn lắng nghe xem con chim hoàng yến của mình còn đang hót hay đã lặng im.

5 câu hỏi check-in nhanh:

#1. Bạn có thường xuyên nhận thấy các tín hiệu căng thẳng trong cơ thể không?

#2. Bạn có cảm thấy quá tải, bị cuốn theo guồng quay?

#3. Bạn có hay kiệt sức, thiếu năng lượng?

#4. Giấc ngủ của bạn có bị rối loạn vì căng thẳng?

#5. Căng thẳng có cản trở các hoạt động thường ngày của bạn không?

(Chấm điểm từ 0 – 4 cho mỗi câu, tổng tối đa 20; từ (0) là không bao giờ và (4) là rất thường xuyên).
0–6: căng thẳng thấp; 7–13: trung bình; 14–20: cao, cần ưu tiên chăm sóc).

Hãy thử dành vài phút sáng nay để trả lời. Đơn giản vậy thôi – không phán xét, không ép mình thay đổi ngay, chỉ cần nhận diện.

Vì chính từ khoảnh khắc ta chịu dừng lại lắng nghe, sự kiên cường bền bỉ thật sự mới bắt đầu.

Chúc bạn một tuần mới bình an – và mong rằng con chim hoàng yến của bạn vẫn còn đang hót khe khẽ🥰




Ảnh: Forbes

19/09/2025

Điều quan trọng duy nhất mà bạn cần biết về bộ não...

Nếu đã theo dõi Quyên một thời gian, bạn sẽ thấy mình chia sẻ rất nhiều về bộ não — từ giải phẫu cơ bản cho đến những ứng dụng giúp bạn hiểu và tận dụng nó để trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.

Nhưng nếu chỉ chọn một điều duy nhất để bạn nhớ, thì mình mong bạn lưu giữ điều này: Neuroplasticity – Khả năng đàn hồi và dẻo dai của bộ não.

Tại sao điều này lại có ý nghĩa đến vậy? Bởi vì đó là thông điệp mạnh mẽ nói với bạn rằng, ngay cả khi cuộc sống đang bế tắc, thì trong não bạn vẫn luôn có những “cánh cửa khác” có thể mở ra.

- Người đột quỵ lâu năm vẫn có thể tập đi trở lại.

- Một cô gái sinh ra với rối loạn học tập đã rèn luyện để trở thành chuyên gia giáo dục cho trẻ đặc biệt.

- Những ám ảnh tâm trí tưởng chừng bất trị vẫn có thể được hóa giải nhờ một phương pháp 4 bước đơn giản, nếu thực hành kiên trì.

Tất cả những câu chuyện đó đều có thật và được mình chia sẻ rất chi tiết trong tập podcast "Đọc sách cùng Quyên" tuần này, xoay quanh cuốn sách "The Brain That Changes Itself".

Mời bạn cùng lắng nghe trên bản tin và kênh YouTube của mình nhé.

16/09/2025

Khi mục tiêu trở thành… chướng ngại vật

Tháng vừa rồi, cả gia đình mình rủ nhau bắt đầu những “dự án nho nhỏ”.
Hai bạn nhỏ thì điều chỉnh chế độ ăn để tăng cân và chuẩn bị cho kỳ thi sắp tới.
Hai vợ chồng thì tập thể dục đều đặn, sắp xếp lại business và kế hoạch nhân sự.

Nghe thì bình thường thôi, nhưng với gia đình mình, đó là một bước ngoặt. Vì sau nhiều năm, “Wishlist” vẫn nằm trên giấy. Lần nào cũng thất bại ngay từ bước khởi động.

do chính là: chúng mình đã sai ngay từ bước đặt mục tiêu.

Giống như việc bạn muốn đi đến đích, nhưng “đích” đã đặt quá xa vời và thiếu thực tế, thì làm sao bạn có động lực bước nổi bước đầu tiên?

Chồng mình từng đặt mục tiêu giảm cân nhưng khi nhìn vào lượng mỡ thừa, lịch di chuyển dày đặc, những buổi gặp khách hàng kèm ăn uống… Chưa bắt đầu đã thấy nản.

Còn mình, nghĩ đến việc làm video thì cả danh sách chướng ngại kéo tới: không biết edit, ngại lên hình, chẳng tự tin trước camera, nhà không có góc nào quay ổn… Thế là mục tiêu “làm video đều đặn” trở thành gánh nặng, thay vì cảm hứng.

Ở đây có sự thật: Misalignment – khi mục tiêu không gắn kết với giá trị và cảm xúc bên trong. Bộ não nhận ra khoảng cách quá lớn giữa “điều mình muốn” và “điều mình có thể”, nó sẽ báo động bằng cảm giác nản, kiệt sức, thậm chí vô nghĩa.

quyết không phải là SMART goal, mà là thử nghiệm nhỏ

Mọi thứ chỉ thay đổi khi chúng mình bỏ đi áp lực KPI, và chuyển sang mindset thử nghiệm.

• Với chồng mình: thay vì “giảm bao nhiêu cân trong bao nhiêu ngày”, anh ấy chỉ cần 20 phút đạp xe, 5 buổi/tuần trước bữa tối, thử trong 2 tuần. Không membership, không dụng cụ phức tạp. Chỉ cần cái xe trong phòng gym dưới nhà, kèm một tập Netflix yêu thích.

• Với mình: thay vì “ra video đều đặn”, mình chọn cách ghi hình vài phút mỗi ngày, tập làm quen với Descript trong 10–15 phút. Mình trả phí cho đúng 1 tháng, coi đây như một thử nghiệm, sau đó mới tính tiếp.

Điều duy nhất cần check-in mỗi ngày là: “Hôm nay mình có làm không?”.
Không quan trọng kết quả đẹp hay dở, dài hay ngắn.

sao thử nghiệm lại hiệu quả hơn?

Não bộ của chúng ta vốn không thích sự đe dọa. Khi mục tiêu quá xa, quá áp lực, hệ thần kinh sẽ bật chế độ chống chịu (fight-flight-freeze), cortisol dâng cao, và chúng ta… bỏ cuộc.

Ngược lại, khi coi đó là một thử nghiệm: nhỏ, ngắn, dễ, và cho phép mình “fail an toàn”, não sẽ được đặt trong trạng thái an toàn thần kinh. Từ đó, Default Network – mạng lưới não bộ chịu trách nhiệm cho sự sáng tạo và hồi phục – được kích hoạt. Chính nó giúp chúng ta duy trì thói quen bền hơn, ít phán xét bản thân hơn, và thấy việc bắt đầu nhẹ nhàng hơn.

bỉ không phải là không bao giờ ngừng

Một trong những nguyên nhân dễ khiến người ta bỏ cuộc là sự cứng nhắc: “Nếu bỏ một ngày thì coi như thất bại.”
Nhưng thực tế là bền bỉ thực sự nằm ở chỗ bạn biết cách quay trở lại sau khi tạm dừng. Ngắt nghỉ cũng là một phần của hành trình. Thậm chí, đó là cách não hồi phục năng lượng để tiếp tục.

quên: bạn không cần đi một mình

Một điều quan trọng không kém: có một accountability partner – người biết bạn đang cố gắng, cổ vũ bạn vô điều kiện, dù là bước nhỏ nhất. Với mình, đó là chồng. Với chồng, đó là mình.

Còn với nhiều người, đó có thể là một cộng đồng học tập, một nhóm nhỏ cùng thói quen, hay một coach đồng hành.

Nếu hôm nay bạn đã đặt mục tiêu nhưng vẫn loay hoay chưa biết bắt đầu thế nào, hãy thử checklist này:

• Biến mục tiêu thành thử nghiệm nhỏ.
• Check-in mỗi ngày bằng câu hỏi đơn giản: “Mình có làm không?”.
• Cho phép ngắt nghỉ mà không phán xét.
• Tìm một người đồng hành để chia sẻ.

Có thể bạn sẽ ngạc nhiên: chỉ cần bước đi như vậy, bạn đã làm được nhiều hơn bạn tưởng. Quan trọng hơn, bạn sẽ bắt đầu xây dựng lại một mối quan hệ lành mạnh với chính bộ não của mình.

10/09/2025

Đánh con hay không đánh con?

Cứ 10 bố mẹ Việt Nam mình có dịp đồng hành thì có tới 9 người đặt câu hỏi: “Em có nên đánh con không?”
Suốt 5 năm trước đây, bây giờ hay thậm chí 50 năm nữa, câu trả lời của mình vẫn chỉ có một: KHÔNG.

Mình không thần thánh hóa bất kỳ phương pháp nuôi dạy con nào. Mỗi gia đình đều có văn hóa, truyền thống, hoàn cảnh riêng. Nhưng có một nguyên tắc mình chọn làm kim chỉ nam: Không dùng bạo lực, dù bằng lời nói hay hành động.

sao bố mẹ vẫn đánh con?

Câu chuyện tưởng chừng chỉ là đánh hay không đánh lại phức tạp hơn nhiều:

1. Lịch sử nuôi dạy
Hầu hết bố mẹ từng lớn lên trong đòn roi sẽ khó thoát khỏi vòng lặp đó. Hiếm ai được nuôi dạy bằng sự ôn hòa mà lại chủ động chọn bạo lực với con.

2. Cảm giác bất lực
Bộ não vốn ưa chuộng phần thưởng ngắn hạn. Nỗi sợ mang lại hiệu quả tức thì, còn phương pháp nhẹ nhàng cần nhiều thời gian. Thế nên, sự kiên nhẫn thường bị đánh đổi lấy dopamine ngắn hạn.

3. Áp lực cuộc sống
Cơm áo gạo tiền, deadline, mối quan hệ… Khi stress dâng cao, phản ứng bản năng của não là fight or flight. Với nhiều bố mẹ, “fight” đồng nghĩa với đòn roi.

4. Những nỗi sợ ẩn dấu
Sợ con không thành người, sợ bị bắt nạt, sợ con không đủ cứng cáp, thà để mình đánh con còn hơn để con ra đường bị người khác đánh… Bạo lực được ngụy biện như một kiểu “chuẩn bị cho đời”.

học nói gì?
Nhiều bố mẹ nghĩ rằng quát mắng hay đánh con sẽ làm con “nhớ lâu, sợ mà chừa”. Nhưng sự thật thì bộ não của trẻ lại phản ứng ngược.

Khi trẻ bị quát hay đánh, não tiết ra cortisol – một loại “hormone báo động” giống như còi báo cháy. Nếu còi báo cháy chỉ vang lên một lần thì không sao, nhưng nếu ngày nào cũng hú liên tục, cả ngôi nhà sẽ trở nên hỗn loạn. Não của trẻ cũng vậy: khi phải sống trong căng thẳng thường xuyên, hệ thống điều hành ở phía trước não (prefrontal cortex – CEO của bộ não) (nơi giúp trẻ suy nghĩ, kiềm chế cảm xúc, đưa ra lựa chọn) sẽ dần yếu đi, giống như một “người thuyền trưởng” mệt mỏi không còn đủ sức lèo lái con thuyền.

Hậu quả là trẻ lớn lên dễ mất tập trung, hay lo âu, dễ nổi nóng hoặc thu mình, và khó tin vào giá trị của chính mình.

Ngược lại, khi trẻ được sống trong sự an toàn và trắc ẩn, não lại phát triển theo một hướng hoàn toàn khác. Ở sâu bên trong não có một vùng gọi là hippocampus (hồi hải mã) – bạn có thể hình dung như một “kho lưu trữ và học hỏi”. Vùng này càng khỏe mạnh thì trẻ càng dễ ghi nhớ, sáng tạo, và biết cách đứng dậy sau khó khăn.

Bên cạnh đó, CEO của bộ não như mình chia sẻ ở trên cũng sẽ hoạt động tích cực và hiệu quả hơn.

dùng bạo lực để dạy dỗ, nói thì dễ nhưng thực hiện chẳng dễ dàng chút nào. Mình có thể dẫn ra hàng ngàn nghiên cứu trong hàng chục năm trên thế giới để có thể thuyết phục bố mẹ nhưng rồi bộ não của chúng ta vẫn luôn có xu hướng “ngựa quen đường cũ”.

Nhưng đó là một lựa chọn hoàn toàn khả thi, chỉ với một bước thật nhỏ ngay hôm nay, tập trung vào khả năng tự điều chỉnh của chính mình. Khi bố mẹ học cách làm dịu hệ thần kinh (qua thở, qua nghỉ ngơi, qua tự trắc ẩn), thì sự trắc ẩn với con sẽ tự nhiên nảy mầm.

Giống như chăm một cái cây, bạn không thể gieo hạt hôm nay, tưới nước một hôm rồi mong ngày mai có hoa trái. Sự thay đổi bền vững cần thời gian, sự nhẫn nại và tình yêu thương.

Ẩn sâu dưới việc dùng bạo lực để dạy dỗ, mình thấy hình ảnh của những người bố, người mẹ đang vật lộn với ký ức tuổi thơ, với áp lực cuộc sống, với nỗi sợ hãi. Nhưng mình tin, luôn có một con đường khác – không dễ, không nhanh, nhưng đủ an toàn và đủ yêu thương để cha mẹ và con cái cùng trưởng thành.

Trắc ẩn và nhẫn nại.
Đó là món quà lớn nhất mà chúng ta có thể trao cho con – và cho chính mình.

Send a message to learn more

08/09/2025

Khi sống đã là một đặc ân...

Khi nhìn tấm hình và đọc câu chuyện về sự ra đi của nhà thơ, học giả Palestine Omar Harb vì nạn đói, mình đã không thể ngừng rơi nước mắt.

Trong công việc, mình từng lắng nghe và chia sẻ với rất nhiều nỗi đau khác nhau. Mỗi câu chuyện là một thế giới riêng, một vết nứt riêng trong tâm trí. Chẳng có nỗi đau nào có thể so sánh với nỗi đau nào – vì trong giây phút ấy, với từng bộ não, từng trái tim, tất cả chúng ta đều yếu đuối và vụn vỡ như nhau.

Nhưng khi đọc đến chuyện của nhà thơ Omar, mình tự hỏi: Còn nỗi đau nào có thể vượt qua giới hạn này không?
Một người đàn ông từng khỏe mạnh, rồi từng ngày chứng kiến sự ra đi của 26 người thân – vợ, con, cháu… và cuối cùng chính mình cũng không thể vượt qua vì cái đói.

Mình vẫn tin, bộ não con người có khả năng thích nghi, chữa lành và thay đổi không ngừng. Nhưng đứng trước câu chuyện này, mình hiểu có những ngưỡng mà ở đó, chúng ta trở nên quá nhỏ bé, bất lực, chỉ có thể lặng im và chấp nhận trước sự tàn nhẫn của cuộc đời.

Chính khoảnh khắc ấy, một điều giản dị lại vang lên trong mình:
Sáng nay, mình còn được mở mắt.
Sáng nay, mình còn được thở, còn có thể nhìn, nghe, chạm, cảm nhận.

Đó không phải là điều hiển nhiên. Đó đã là một đặc ân...

05/09/2025

Không cần thắng mọi ván, chỉ cần trụ đủ lâu để gặp “tails” của mình

Có một hình ảnh cứ ám ảnh mình mãi: bánh xe hamster.
Ngày còn đi làm full-time, mình nghĩ mình đã ở trong chiếc bánh xe đó rồi—chạy từ báo cáo này sang báo cáo khác, hết dự án này lại tới dự án khác.

Khi chuyển sang solo, mình thở phào: “Thế là thoát rồi!”.
Nhưng sau gần 2 năm miệt mài, mình bắt đầu tự hỏi: Liệu mình chỉ đang đổi từ một bánh xe sang một bánh xe khác?

Bánh xe hamster của dân solo, mình nhận ra, có hai vòng quay lớn:
• Liên tục làm nội dung, xuất hiện, đổi mới, điều chỉnh.
• Liên tục duy trì sản phẩm, lúc thì mới, lúc thì tái đóng gói, và liên tục phải nói về nó.

Khác với lúc làm full-time: nghỉ là nghỉ. Còn khi solo, ngay cả khi “tạm biến mất” vài tuần, trong đầu vẫn lởn vởn những câu hỏi: “Nếu nghỉ lâu quá, ai còn nhớ tới mình không?”.

Trong lúc hoang mang, vũ trụ đã gửi tới mình hai tín hiệu.

#1. Tín hiệu thứ nhất: “Tails, you win”

Morgan Housel trong “The Psychology of Money” viết rằng, để một business thành công, không cần tất cả các nước đi đều đúng. Bạn chỉ cần một vài “tails”—những thương vụ hay sản phẩm đột phá—là đủ để tạo lợi nhuận.

Nhưng điều quan trọng, là sống sót đủ lâu để chạm tới những tails ấy.
Như Amazon, từng thất bại với hàng loạt thử nghiệm (Fire Phone, Amazon Wallet…) nhưng chỉ cần vài “tails” như AWS hay Prime là đủ để định hình cả đế chế.

#2. Tín hiệu thứ hai: Ejae

Trước khi góp phần tạo nên cơn sốt Kpop Demon Hunters, Ejae gần như vô danh dù đã có hơn 10 năm làm thực tập sinh tại một công ty giải trí top đầu Hàn Quốc, rồi bị đánh giá là “quá già” để debut (đứng trên sân khấu biểu diễn).

Nhưng cô không bỏ cuộc. Ejae vẫn tiếp tục học, sáng tác, thu âm. Và rồi, “tails” của cô đã đến— “Golden” trong Kpop Demon Hunters vang khắp thế giới và trở thành hiện tượng có khả năng vượt qua được cả “Let it go” của “Frozen”.
Nếu Ejae bỏ cuộc trước đó, sẽ không có Golden, không có Kpop Demon Hunters như hôm nay.

#3. Hành trình solo có lẽ cũng tương tự.

Phần lớn chúng ta bỏ cuộc trước khi “tails” của mình xuất hiện. Vì mệt, vì hoang mang, vì burnout. Hoặc vì ảo tưởng rằng solo sẽ đồng nghĩa với tự do tuyệt đối—để rồi không chấp nhận nổi khi thực tế cũng có guồng quay riêng.

Vậy thì sao?

Có lúc, vũ trụ sẽ gợi ý bạn dừng lại—và đó không phải thất bại, chỉ là một thử nghiệm chưa ra kết quả.

Hoặc, nếu vẫn tiếp tục, hãy chọn tiếp tục không vì mơ hồ hy vọng, mà vì bạn đủ tin vào con đường mình đang đi.

Não bộ chúng ta vốn ưa dopamine tức thời: một bài post viral, một sản phẩm vừa ra đã ting ting liên tục. Nhưng nếu được rèn luyện, não hoàn toàn có thể chờ đợi những phần thưởng đến muộn—giống như cách bạn bám trụ đủ lâu để gặp “tails” của mình.

Biết đâu, một ngày, chiếc bánh xe hamster kia không còn là cái bẫy nữa, mà chỉ là một vòng quay giúp bạn rèn sức bền, để sẵn sàng bật ra khi “tails” của bạn xuất hiện.

04/09/2025

Bạn có bao giờ thấy mình rơi vào “tâm lý nạn nhân” mà không nhận ra?

Bị bồ đá, mất việc, bị sếp trù dập, tổn thương tuổi thơ… có lẽ ai trong chúng ta cũng ít nhất một lần trải qua những biến cố khiến mình thấy mình là “nạn nhân” như vậy.

Nỗi đau đó là thật. Không ai có quyền phủ nhận.

Nhưng điều nguy hiểm hơn là khi ta tiếp tục ôm ấp nó nhiều tháng, thậm chí nhiều năm sau… Lúc ấy, ta không chỉ là nạn nhân của biến cố, mà còn trở thành nạn nhân lần hai của chính tâm trí mình.

Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến của “tâm lý nạn nhân” (victim mindset) mà các nghiên cứu tâm lý của TS. Scott Barry Kaufman và nhiều nhà khoa học khác đã chỉ ra:

1️⃣ Luôn tìm lý do bên ngoài để đổ lỗi: Tin rằng “cuộc đời bất công”, “người khác đang hại mình”, “xã hội cản trở mình”. Não kích hoạt cơ chế “external locus of control”, khiến bạn tin mọi kết quả đều do ngoại cảnh quyết định.

2️⃣ Bị ám ảnh bởi quá khứ: “Tôi không hạnh phúc bây giờ vì tuổi thơ quá bất hạnh.” Não liên tục dự báo tương lai dựa trên ký ức cũ, dẫn tới trạng thái não được dạy và ghi nhớ về “cảm giác bất lực” (learned helplessness).

3️⃣ Quá nhạy cảm và hay cá nhân hóa sự việc: Ai đó thờ ơ thì liền bị đánh đồng thành “Họ coi thường mình”. Bạn rơi vào trạng thái dễ tổn thương, dễ nghi ngờ động cơ của người khác.

4️⃣ Cảm giác “xứng đáng đặc biệt” vì đã chịu nhiều đau khổ” – “Tôi đã khổ đủ rồi, tôi phải được ưu tiên.” Đây là dạng “vulnerable entitlement” – khi nỗi đau trở thành lý do để đòi hỏi đặc quyền. Nhiều bố mẹ hết lòng hy sinh cho con cái nên tự cho mình được can thiệp sâu và điều chỉnh mọi điều dù nhỏ nhất trong cuộc sống của con mình dù con đã trưởng thành.

5️⃣ Khó chịu khi thấy người khác hạnh phúc: Thay vì vui lây, bạn cay đắng: “Tại sao họ được, còn tôi thì không?” Não bị chiếm lĩnh bởi cảm giác so sánh và bất công, khiến khả năng đồng cảm bị suy giảm đáng kể.

6️⃣ Mắc kẹt trong vòng lặp cảm xúc tiêu cực: Hay nhai đi nhai lại chuyện cũ, dễ rơi vào sự khái quát hóa quá mức. Ví dụ, một lần thất bại đồng nghĩa với cả đời thất bại.

7️⃣ Sống bằng sự ghi nhận của người khác: Giá trị bản thân lên xuống theo cái nhìn, lời nói, phản ứng của người khác. Bạn vừa khao khát được công nhận, vừa dễ thất vọng khi không được quan tâm như mong muốn.

Nếu bạn nhận ra mình trong những dấu hiệu này, hãy nhớ rằng không phải lúc nào lỗi cũng là ở mình và bạn cũng không hẳn là yếu đuối hay không tốt đẹp. Đằng sau đó là một cơ chế hoạt động rất phức tạp của bộ não trong nhiều trường hợp nằm ngoài khả năng kiểm soát có ý thức của bạn và với mục đích không gì khác là để giúp bạn an toàn, tránh khỏi đau đớn và sống sót.

Nhưng bạn biết không, “tâm lý nạn nhân” có cơ chế hoạt động như một dạng “thói quen” của tâm trí, hoàn toàn có thể gỡ bỏ được nếu bạn muốn. Giống như đang tự nhốt mình trong căn phòng mà… chìa khóa vẫn nằm ngay trong tay bạn.

Câu hỏi là: bạn sẽ chọn mở khóa thế nào?

Mời bạn đọc bài chia sẻ đầy đủ trên bản tin tuần này của Quyên để cùng tìm câu trả lời nhé!

03/09/2025

“Mưa đỏ” và giấc mơ về một “điểm chạm” của nghề solopreneur

Thú thật là cho đến giờ mình vẫn chưa có cơ hội được xem “Mưa đỏ” (và vẫn chờ từng ngày để được ra rạp thưởng thức trọn vẹn). Nhưng không hiểu sao, mình vẫn luôn bị sức hút về phim, tìm đọc từng bài bình luận, hóng doanh thu mỗi ngày…

Có một điều mình ấn tượng nhất trong các tin tức đã xem là chia sẻ của một vị lãnh đạo ngành điện ảnh đã nói rằng, giới trẻ ngày nay không hề thờ ơ với phim chiến tranh. Chỉ là họ cần một tác phẩm “đúng gu, đúng thời điểm, đúng cách kể chuyện” – và “Mưa đỏ” đã làm được điều đó.

Khi đọc đến đây, mình chợt nghĩ về con đường của mình – một solopreneur trong lĩnh vực về tâm trí và phát triển bản thân (well-being). Bao nhiêu lần mình đã nghe câu nói: “Mảng này khó lắm, thị trường chưa sẵn sàng đâu…”. Nghe nhiều rồi cũng thành tin.

Nhưng có thật vậy không?

Nếu nhìn sâu hơn, có lẽ không phải thị trường chưa sẵn sàng, mà là… mình chưa đủ sức tạo ra một “Mưa đỏ” giá trị: Một sản phẩm chạm đúng vào mong mỏi thầm kín của con người - được sống hạnh phúc, được kết nối, được tìm thấy ý nghĩa.

Trước “Mưa đỏ”, đạo diễn Thái Huyền cũng từng có những bộ phim ít người biết, chỉ xuất hiện ở liên hoan phim, có tiếng trong giới chứ chưa từng “làm mưa làm gió” ngoài rạp.

Con đường làm nghề chuyên môn cũng vậy: Những workshop nhỏ vài chục người, một ebook chỉ vài trăm lượt tải, một khóa học online âm thầm mà chưa viral.

Có thể tất cả chỉ là những “bản nháp”, nhưng chúng chính là nền móng cho một ngày nào đó, khi đủ thiên thời – địa lợi – nhân hòa, ta tìm thấy một điểm chạm đủ mạnh mẽ, như “Mưa đỏ” gặp A80.

Nên thay vì thở dài rằng “khách hàng chưa sẵn sàng”, có lẽ điều mình cần hỏi là:
Mình đã thật sự kể câu chuyện này theo cách đủ sống động chưa?
Mình đã đủ kiên nhẫn thử nghiệm, đủ dũng cảm thất bại, đủ tinh tế để chạm đúng vào nhịp đập của người học chưa?

“Mưa đỏ” nhắc mình một điều: Thành công không đến từ thị trường “sẵn sàng”. Thành công đến từ khi người làm nghề sẵn sàng tạo ra tác phẩm đủ sức chạm.

Có lẽ, hành trình của mỗi solopreneur cũng như thế.
Chậm rãi, bền bỉ, đi qua những bản nháp, để một ngày, tìm thấy “Mưa đỏ” của chính mình...

02/09/2025

Khi bộ não chọn sống, nhưng con người lại chọn hy sinh

Có một điều mình luôn thấy kỳ lạ khi nghiên cứu về bộ não: nhiệm vụ quan trọng nhất của nó là giữ cho ta sống sót. Tất cả những gì não bộ học được trong tiến hóa đều xoay quanh việc né rủi ro, tránh đau đớn, tìm sự an toàn.

Thế nhưng, lịch sử đất nước mình lại chất chứa những câu chuyện đi ngược lại điều ấy.

Hàng triệu người con Việt Nam đã rời mái nhà, bỏ lại những bữa cơm, những cái ôm dang dở… để lao vào khói lửa. Họ biết phía trước là cái chết, nhưng vẫn chọn đi, để đổi lấy một điều còn rất mơ hồ lúc đó: hòa bình – độc lập – tự do.

Nếu chỉ nhìn bằng khoa học não bộ, đó là một nghịch lý. Bởi não ghét sự bất định, mà họ lại chọn con đường bất định nhất. Não ưu tiên sinh tồn, mà họ lại chọn điều ngược lại.

Có thể nào, chính trong những giây phút khốc liệt ấy, bộ não đã “kích hoạt” một trạng thái khác – trạng thái vượt thoát bản ngã (transcendence). Khi mình không còn chỉ là một cá nhân, mà là một phần của dân tộc, của điều gì đó lớn hơn rất nhiều. Trong sự gắn kết ấy, nỗi sợ dường như nhỏ lại, nhường chỗ cho một sức mạnh không thể gọi tên.

Hôm nay – ngày kỷ niệm 80 năm độc lập – mình lại càng nghĩ về những điều này nhiều hơn.

Về việc tại sao mình có thể bình yên ngồi viết những dòng này.

Về việc mỗi hơi thở dịu nhẹ, mỗi buổi sáng đưa con đến trường, mỗi ly cà phê ngồi cùng bạn bè… đều được đánh đổi bằng những lựa chọn “phi lý” nhưng cao cả ấy.

Chúng ta có thể học từ khoa học cách chăm sóc não bộ, cách nghỉ ngơi để chống burnout, cách làm dịu hệ thần kinh. Nhưng có một điều khoa học vẫn chưa bao giờ giải thích hết: sức mạnh của sự hy sinh.

Có lẽ… cũng chẳng cần giải thích, chỉ cần lặng thầm cúi đầu tri ân, để mỗi ngày hòa bình ta đang sống, là một lời cảm ơn thầm lặng gửi đến những người đã chọn ra đi...





Ảnh: Vnexpress

01/09/2025

Sống mà không có planner hay to-do-list thì sao?

Có thời gian dài, mình coi planner là thước đo giá trị bản thân.
Ngày nào cũng kín mít lịch họp, việc này việc kia, đánh dấu highlight đủ màu. Nhìn vào thấy vừa rực rỡ vừa “xứng đáng”.

Nhưng rồi một ngày, mình bật rễ khỏi mọi planner.
Bây giờ, ngoài những cuộc hẹn quan trọng, planner của mình trống trơn.

Có phải mình lười biếng, mất động lực? Không hẳn.

Mình vẫn làm việc, chỉ là không theo chiếc đồng hồ “định lượng” (Chronos) nữa, mà theo nhịp “định tính” (Kairos) (hai cách tiếp cận về thời gian của người Hy Lạp cổ đại).

Khi năng lượng dâng cao, mình chọn việc quan trọng nhất. Khi năng lượng xuống, mình làm việc nhẹ, hoặc nghỉ ngơi.

Điều thú vị là khoa học não bộ chứng minh: lúc ta “không làm gì”, bộ não không hề tắt. Ngược lại, nó bật chế độ Default Mode Network – mạng lưới xử lý ký ức, kết nối ý tưởng, tưởng tượng tương lai. Đó là lý do nhiều ý tưởng hay lại xuất hiện khi ta đang… chăm cây, tắm, hay đi bộ.

Thế nên, không có planner chi tiết từng phút, mình cũng không lạc lối.
Thay vào đó, mình dùng một khung cực kỳ đơn giản, được gợi ý bởi một nhà khoa học thần kinh 8x, Anne-Laure Le Cunff mà mình rất yêu thích gần đây.

#1. Plus – vài điều mình thấy ý nghĩa hoặc hứng khởi hôm nay.

#2. Minus – một điều mình còn loay hoay hoặc cần lưu tâm.

#3. Next – điều mình mong đợi ở ngày mai.

Chỉ ba gạch đầu dòng thôi, nhưng đủ để kết thúc ngày/tuần hay thậm chí là tháng với sự rõ ràng.

Không hoành tráng, không màu mè, nhưng lại giữ cho mình một “ngôi sao bắc đẩu” nhỏ để đi tiếp.

Trong một thế giới mà mọi thứ đều đang gào lên đòi sự chú ý, có lẽ điều bộ não cần không phải thêm 10 checklist mới, mà là một khoảng thở vừa đủ để mình sống nhiều hơn, thay vì bận rộn hơn.

Nếu tối nay bạn thử viết ba dòng Plus – Minus – Next, bạn nghĩ điều gì sẽ hiện lên?

Send a message to learn more

29/08/2025

Hoa dâm bụt và câu chuyện đo lường sự chuyển hóa của khách hàng

Hai tuần trước mình mua một cây hoa dâm bụt cho góc ban công. Lúc mới mang về, em ấy trĩu nặng nụ nên mình hí hửng nghĩ: chắc chỉ vài ngày nữa thôi sẽ nở rực rỡ.

Nhưng đời không như mơ. Vài hôm sau, thay vì b**g sắc, hàng loạt nụ nhỏ cứ thế rụng rơi. Sau khi tìm hiểu, mình mới biết loài hoa này tuy dễ sống nhưng cũng dễ bị stress, nhất là khi vừa đổi môi trường.

Cũng may, những nụ khỏe hơn vẫn tiếp tục lớn dần lên. Thế là ngày nào mình cũng ngó, cũng cố gắng đo bằng mắt xem đã to thêm chút nào chưa. Rồi lại sốt ruột với câu hỏi to đùng: Bao giờ thì nụ chịu nở thành hoa?

Sự thiếu kiên nhẫn này, mình chợt thấy thật giống tâm trạng của nhiều khách hàng khi tìm đến làm việc cùng mình. Họ thường đã ở trong tình trạng burnout, căng thẳng hay trì hoãn suốt một thời gian dài – và dĩ nhiên, điều họ muốn là kết quả càng nhanh càng tốt.

Nhưng trong lĩnh vực sức khỏe tinh thần và phát triển bản thân, “đo lường” kết quả là một bài toán nan giải.

Nếu bạn có trong tay một phòng lab hiện đại như các viện nghiên cứu lớn trên thế giới, bạn có thể dễ dàng “show” cho khách hàng thấy sự thay đổi trong não bộ họ. Các nghiên cứu tiên tiến hiện nay thường sử dụng:

• fMRI (functional Magnetic Resonance Imaging – cộng hưởng từ chức năng): Đây là kỹ thuật hình ảnh não dựa trên sóng từ, giúp theo dõi lưu lượng máu đến các vùng não khác nhau. Nó cho thấy vùng nào đang hoạt động mạnh hơn khi bạn trải qua một trạng thái cảm xúc hay thực hành thiền, tự trắc ẩn, hay thậm chí là khi nghỉ ngơi. fMRI thường được dùng trong các công trình nghiên cứu hàng triệu đô để chứng minh hiệu quả của các can thiệp tâm lý.

• EEG (Electroencephalogram – điện não đồ): Ghi lại hoạt động điện trong não bằng cách đặt các điện cực lên da đầu. EEG có thể đo được những dao động não (brain waves) khác nhau: alpha, beta, theta… vốn liên quan đến mức độ tập trung, thư giãn hay stress. Trong nghiên cứu về sức khỏe tinh thần, EEG thường được dùng để quan sát não khi thiền định, ngủ, hoặc trải qua căng thẳng.

Đây chính là “chuẩn vàng” để đo lường sự thay đổi của não bộ – rõ ràng, thuyết phục, nhưng lại cực kỳ tốn kém và gần như không thể triển khai trong bối cảnh bạn làm nghề solopreneur.

Vậy chúng ta – những người làm nghề “tay không bắt giặc” – có thể làm gì?

#1. Phương pháp định lượng:

• HRV (Heart Rate Variability – biến thiên nhịp tim): HRV đo độ dao động giữa các nhịp tim liên tiếp. Nghe thì có vẻ nhỏ nhặt, nhưng thực tế đây là chỉ số phản ánh sức khỏe hệ thần kinh tự chủ, cho biết bạn đang ở trạng thái căng thẳng (sympathetic) hay thư giãn (parasympathetic). HRV càng cao, cơ thể và tâm trí càng linh hoạt, dễ phục hồi. Các thiết bị wearable (Apple Watch, đồng hồ thông minh, Oura Ring, Fitbit…) hiện nay đều có tính năng này.

• Giấc ngủ: Một giấc ngủ tốt không chỉ là ngủ đủ 7–8 tiếng, mà còn phải trải qua đủ các chu kỳ: light sleep, deep sleep, REM. Ở giai đoạn deep sleep, não tiến hành “dọn dẹp rác thần kinh” (loại bỏ độc tố như amyloid-beta), trong khi REM sleep giúp củng cố trí nhớ, xử lý cảm xúc và tăng khả năng sáng tạo. Khi khách hàng ngủ ngon hơn, sâu hơn, đó là một minh chứng cực kỳ rõ ràng cho sự cải thiện tinh thần. Tương tự, các thiết bị đeo (wearable devices) đều có thể hỗ trợ đo lường tương đối chính xác.

• Thời gian sử dụng điện thoại: Đây là quan sát mà mình rút ra trong quá trình làm việc với nhiều khách hàng burnout và trì hoãn. Khi mức độ căng thẳng tăng cao, họ có xu hướng “chạy trốn” cảm xúc bằng cách lướt TikTok, Facebook hay Netflix hàng giờ. Ngược lại, khi thời gian sử dụng thiết bị (đặc biệt là mạng xã hội) giảm xuống, đó là dấu hiệu khách hàng đang dần lấy lại quyền làm chủ sự chú ý và năng lượng của mình.

#2. Phương pháp định tính (Self-report)

Đây là nhóm phổ biến và khả thi nhất, dựa trên việc khách hàng tự báo cáo trải nghiệm thông qua các bài test/quiz đã được chuẩn hóa. Một số công cụ tiêu biểu:

• Self-Compassion Scale (Kristin Neff): Đo lường mức độ tự trắc ẩn, khả năng đối xử tử tế với chính mình khi gặp khó khăn.

• PERMA Profiler (TS. Martin Seligman và cộng sự tại ĐH Penn): Đo hạnh phúc và sự thịnh vượng tinh thần trên 5 khía cạnh: Positive Emotions, Engagement, Relationships, Meaning, Accomplishment.

• Các thang đo stress và well-being khác như DASS-21 (Depression, Anxiety, Stress), hay Flourishing Scale.

Bạn có thể sử dụng trực tiếp các công cụ này khi onboarding khách hàng, giữa chặng hành trình, và follow-up sau chương trình. Đồng thời, bạn cũng có thể điều chỉnh bộ câu hỏi hoặc cách diễn đạt cho phù hợp với ngách nhỏ và đối tượng khách hàng của mình.

Nhưng có lẽ điều giá trị hơn cả những chỉ số chính là trải nghiệm mà khách hàng nhận được trong quá trình đồng hành.

Cách bạn thấu hiểu, lắng nghe, kiên nhẫn cùng họ đi từng bước – những điều đó sẽ khắc sâu hơn bất kỳ con số nào. Vì đôi khi, chỉ một tiến bộ rất nhỏ thôi, cũng đã là một bông hoa nở rực trong tâm trí người đang kiệt sức mà dù chỉ số hay công cụ đo lường có chuẩn chỉnh tới đâu cũng không thể nào nắm bắt hết được.

Nếu bạn đang làm nghề, hãy chia sẻ cho mình biết làm thế nào để đo lường kết quả khi làm việc với khách hàng nhé!

Còn nếu bạn là những khách hàng, đâu là cách đo lường kết quả mà bạn tin tưởng nhất?




(Ảnh minh họa: Người nông dân mới vào nghề mất kiên nhẫn chờ hoa nở 😅)

28/08/2025

Hàng ngày chúng ta đều bị “tẩy não” hay “thao túng tâm lý” mà bạn không hề hay biết!

Mỗi ngày bạn thường dạo quanh hay lang thang trên Facebook bao lâu?
Ai là những người bạn đang theo dõi?
Đâu là những chiếc feeds khiến bạn nán lại chỉ vài phút thôi mà tưởng như vô hại?

Chúng ta thường nghĩ đó chỉ là thông tin, một dạng giải trí “ăn liền” để xả stress.
Hoặc tích cực hơn, là học hỏi, kết nối, cập nhật.
Rồi sau đó ta tự trấn an: “Ừ, sống ảo tí thôi mà.”

Nhưng thực tế thì khác.
“Ảo” chỉ là lớp vỏ bề ngoài, còn ảnh hưởng mà bộ não nhận lại thì rất “thật”.

Bởi bộ não của bạn sinh ra là để kết nối và đồng điều hoà (co-regulation) với những bộ não khác.
Chỉ một vài hình ảnh, vài dòng chữ, một biểu cảm trên gương mặt ai đó cũng đủ để não bạn vô thức “bắt sóng”, tự điều chỉnh lại cảm xúc, suy nghĩ, và cả hành động.

Cơ chế này không hề ngẫu nhiên – nó được dẫn dắt bởi hai nguyên lý vận hành quan trọng:

- Bộ não liên tục dự đoán điều sắp xảy ra dựa trên dữ liệu nó thu thập.

- Bộ não đồng điều hoà với các tín hiệu từ môi trường và những người xung quanh.

Nói cách khác: dù bạn có ý thức hay không, mỗi lần “lướt cho vui” là mỗi lần não bạn âm thầm bị “lập trình lại”.

Vậy… ai đang là người nắm quyền lập trình bộ não của bạn?

Nếu câu hỏi này khiến bạn chột dạ một chút, thì chắc chắn bạn sẽ muốn nghe tập podcast mới nhất của mình, trong đó, mình chia sẻ cụ thể hơn về cách bộ não “bị thao túng” tinh vi ra sao và giải đáp thêm nhiều bí mật thú vị khác nữa.

Bạn có thể tham khảo link dưới comment nhé.
Ảnh: Sixfactor