Dwutygodnik kulturalny "artPAPIER"

08/10/2025

W najnowszym numerze znajdziecie także dawkę poezji. Swoje wiersze, dzięki tłumaczce Oldze Lalić-Krowickiej, opublikowali na naszych łamach Vojislav Karanović i Pavle Goranović. Zapraszamy do lektury - link w komentarzu⬇️⬇️⬇️

05/10/2025

Czytelnicy/Czytelniczki i Członkinie/Członkowie Jury tym razem jednogłośnie przyznali Nike Elizie Kąckiej za książkę "Wczoraj byłaś zła na zielono". Autorce składamy redakcyjne gratulacje i przypominamy omówienie Moniki Ładoń, które pojawiło się w naszym dwutygodniku:

https://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=490&artykul=9913

04/10/2025

W dziale "Literatura" Jakub Jakubik pisze o książce Ilony Wiśniewskiej "Hjem. Na północnych wyspach":

Na północ od Lofotów, na zachód od Laponii i na południe od Spitsbergenu rozciągają się norweskie wyspy. Na stosunkowo małej Tromsøyi największe miasto północy – Tromsø. Dalej klimat mocno daje w kość. Ilona Wiśniewska, znana i nagradzana reporterka oraz fotografka, polska specjalistka od północy, po dwóch książkach grenlandzkich wraca do Norwegii. Konkretniej, do „Paryża północy”, miasta, nad którym przez pół roku słońce nie zachodzi, a od niedawna będące także miastem mew. Wiśniewska zaprasza nas do domu, do hjem.

Link w komentarzu!
Wydawnictwo Czarne

02/10/2025

Zapraszamy do lektury nowego numeru, który otwiera tekst Elżbiety Koper o książce
Antoniny Tosiek „Przepraszam za brzydkie pismo. Pamiętniki wiejskich kobiet":

Są takie książki, na które czeka się z niecierpliwością – i bez wątpienia do tej kategorii należy niedawno wydana publikacja Antoniny Tosiek „Przepraszam za brzydkie pismo. Pamiętniki wiejskich kobiet”. Zanim jeszcze trafiła w moje ręce, sięgałam po liczne recenzje i pierwsze refleksje osób, które miały szczęście poznać ją wcześniej. Szczególnie uderzające okazało się jednak doświadczenie lektury mediów społecznościowych: przeglądając Facebooka, natrafiłam na grafikę przygotowaną przez magazyn „Vouge Polska”. Towarzyszył jej podpis głoszący, że „Antonina Tosiek dopełnia dzieło Joanny Kuciel-Frydryszak, przywołując głosy polskich chłopek” (zob. „»Przepraszam…”). Już wówczas wiedziałam, że muszę uważnie wsłuchać się w słowa zapisane na kartach tej książki, aby w pierwszej kolejności odnieść się właśnie do tej sugestywnej opinii.

Całość tutaj: https://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=517&artykul=10458&kat=15

23/09/2025

W aktualnym numerze Monika Ładoń omawia książkę Mikołaja Grynberga:

Zawał przydarza się Grynbergowi w Purim, w czasie żydowskiego święta losów, i ta kalendarzowa rama wyznacza istotny trop książki. Sporo tu bowiem rozważań o przypadkach, znakach, wróżbach i przeznaczeniu. Pertraktacje z losem i nadzieja na dalsze życie przeplatają się z przekonaniem, że wszystko jest już ostatnie, na co wskazywać może choćby tytuł losowo (czy aby na pewno?) wybranej podczas jazdy samochodem płyty – „Finale”. Czy zawał jest dziedzictwem rodzinnym, „spadkiem” po ojcu, czy może spełnieniem złych przeczuć, zagładowych miazmatów, w których pisarz poruszał się od lat?

Mikołaj Grynberg: „Rok, w którym nie umarłem”.
Wydawnictwo AGORA

20/09/2025

W książce „Gałczyński i Monty Python? Szkice o polskim i angielskim nonsensie literackim” Maria Tarnogórska stawia tezę, że nonsens zazwyczaj postrzega się jako zjawisko peryferyjne, marginalne albo niewymagające dłuższego namysłu – jeśli bowiem „działa” i budzi oczekiwane reakcje odbiorców, zdaje się nie wymagać szerszych komentarzy. Utrwaliło się przekonanie o tym, że nonsens nie jest tak złożony jak groteska czy absurd – kategorie estetyczne mu przecież bliskie – a jego potencjał sensotwórczy jest mniejszy. Wbrew tym przekonaniom autorka uznała, że nonsens zasługuje na status obszaru badawczego o pełnej wadze literaturoznawczej i kulturowej. Tarnogórska przypomina, że kategoria ta zarówno w polskiej, jak i anglosaskiej tradycji kryje ważne struktury formalne i funkcje ideowe, a tytułowe zestawienie Gałczyńskiego z Monty Pythonem pozwala wydobyć wspólne mechanizmy gry językowej, absurdalnego przerysowania i demitologizacji konwencji literackich i kulturowych. Wybór tematów i tekstów – od klasyków nonsensu jak Lewis Carroll i Edward Gorey po fenomeny polskie: limeryki, parodie prasowe, kabaret – umożliwia zarówno panoramę historyczną, jak i analizę synchroniczną, ukazującą, jak nonsens funkcjonuje w kulturze jako forma krytyki, zabawy i paradoksu.

- recenzja Marii Tadel dostępna pod adresem:
https://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=516&artykul=10444&kat=15

17/09/2025

Projekt „Ilustrownika" jest wyjątkowo udany. Cieszę się, że Jacek Dehnel przekonał Grażynę Bastek, aby cały cykl wpisów, które zamieszczone zostały na jej stronie internetowej, przekuć w publikację. Jeszcze bardziej cieszę się, że na samym wstępie zapowiedziano część kolejną: „Ten tom nie zawiera opisu gatunków malarskich, środków retorycznych ani też objaśnienia terminów i motywów ikonograficznych. Te zagadnienia pojawią się w kolejnej książce z serii. Nie mogę się już doczekać.

- tekst Sabiny Strózik znajdziecie pod adresem:

https://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=516&artykul=10451&kat=2

Wydawnictwo Naukowe PWN

16/09/2025

Petra Soukupová uchodzi za czeską specjalistkę od wiwisekcji rodziny i jest to jak najbardziej zasłużony tytuł - pisze w swojej recenzji Michał Paweł Urbaniak. - Obraca się wokół podobnych spraw czy motywów (przykładowo: konflikty na linii rodzic-dziecko, rywalizacja między rodzeństwem, przymusowa przeprowadzka, nawiązywanie więzi ze starszą generacją rodziny), lecz za każdym razem ma do ukazania coś nowego.

Polecamy lekturę powieści opublikowanej przez Wydawnictwo Afera - ukazującej się z naszym patronatem medialnym.

https://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=516&artykul=10448&kat=1

16/09/2025

Nowy numer artPapieru otwiera tekst Małgorzaty Wójcik-Dudek o książce Anny Szyjkowskiej-Piotrowskiej:

Dla Szyjkowskiej-Piotrowskiej gra „Kamień–papier–nożyce” jest raczej pozbawiona ludycznego charakteru i choć jej stawki nie są niskie, to trudno o zabawie myśleć w kategoriach rywalizacji. Ma raczej wymiar etyczny. Gra prowadzi bowiem do sformułowania projektu wrażliwości metamorficznej, w którym stawanie-się-innym, choćby przez naśladowanie, odgrywa kluczową rolę. Źródłem tego rodzaju manifestu wrażliwości jest obserwacja współczesnych dążeń sztuki i filozofii o aspektach animistycznych, ale też i szerszych: stawania-się-innym, zarówno ożywionym, jak i nieożywionym, podyktowanych promocją otwartości, niedomykalności granic własnego ja (zob. s. 9). Projekt ma w gruncie rzeczy również charakter terapeutyczny, ponieważ jak przekonuje jego autorka, sytuuje się na antypodach lęku przed przemianą, a jego niewątpliwą zaletą jest dostrzeżenie własnej inności. To rozpoznanie inności w sobie może właśnie prowadzić do rozbudzenia wrażliwości metamorficznej, polegającej na przejęciu strategii innego, pozwalającej na wejście w jego rolę, co zresztą, jak udowadnia badaczka, powołując się na liczne przykłady, jest od dawna praktykowane przez filozofię i sztukę.

"KAMIEŃ-PAPIER-NOŻYCE. WYOBRAŹNIA METAMORFICZNA JAKO PROJEKT SZTUKI I FILOZOFII"

wydawnictwo słowo/obraz terytoria

07/09/2025

Matronujemy/patronujemy nowej książce poetyckiej Szymona Biry - polecamy!

03/09/2025

ODROBINA AUTOLANSU

Nigdy nie potrafiliśmy zadbać o autopromocję, a nasze redaktorki i nasi redaktorzy zwykle stali w cieniu prezentowanych w "artPAPIERze" tekstów. Tymczasem redakcja "Czasu Kultury" postanowiła wydobyć nas z błogiej anonimowości i... zaprosiła do rozmowy o tajnikach pracy naszej redakcji.

O peryferyjnej niezależności "artPAPIERu" opowiadamy Dominice Górko w ramach cyklu POZA CENTRUM. Dziękujemy Czas Kultury za zaproszenie i składamy najlepsze jubileuszowe życzenia!

Z Kamilą Czają i Wojciechem Rusinkiem, redaktorami dwutygodnika kulturalnego „artPAPIER”, rozmawia Dominika Górko

02/09/2025

Nowy numer naszego dwutygodnika otwieramy recenzją Anny Słani o książce „Palestyna: wojna stuletnia. Opowieść o kolonializmie i oporze” Rashida Khalidiego"

"To kolejna w tym roku pozycja wypełniająca wstydliwą lukę w polskojęzycznym dyskursie o Palestynie. Choć swoją światową premierę miała w 2020 roku, to dziś, w świetle trwającej od października 2023 roku wojny w Strefie Gazy, wydaje się jeszcze aktualniejsza. Jednocześnie przesadą nie będzie stwierdzenie, że to pozycja wyjątkowa. Już sam opis sporządzony przez redakcję Wydawnictwa Literackiego głosi, że „[t]o lektura, która zmienia sposób patrzenia na jeden z najbardziej złożonych i bolesnych konfliktów współczesnego świata” – w istocie tak się dzieje. Właśnie w tej materii – sposobu patrzenia, przyjęcia określonej ramy interpretacyjnej – Khalidi wykonuje bezprecedensową, żmudną, a jednocześnie błyskotliwą i przystępną dla czytelników pracę u podstaw."

Wydawnictwo Literackie
Zapraszamy do lektury - link w komentarzu⬇️⬇️⬇️