
03/08/2025
Qarniyo Xusuus Mudan: Beelihii Miisaanka Lahaa ee Jidle iyo Caddaalad-darradii Dhaxashay Kala-Qaybsanaanta
Hordhac
Qarniyo badan, beelaha Jidle waxay ka mid ahaayeen bulshooyin aad loogu tixgaliyo sooyaalka Soomaaliyeed—dad leh sharaf, miisaan, dhaqan suuban iyo xiriir adag oo ka dhexeeya qabiilooyinka Soomaaliyeed. Waxay door muuqda ka qaateen nabadaynta, ganacsiga, iyo ilaalinta hidaha iyo dhaqanka. Deegaannadooda oo ku fidsanaa koonfurta, bari-galbeedka Soomaaliya, iyo Somali Galbeed ayaa noqday xarun bulsho oo xooggan oo lagu yaqaanay is-dhexgal iyo nabad ku dhisan isku kalsooni beeleed.
Si kastaba ha ahaatee, xilliyadii dambe waxaa soo baxay nidaam hoggaamineed oo aan sinnaanta ku dhisnayn, kaas oo sababay cadaalad-darro iyo kala fogaansho sii kala dhantaalay midnimadii Jidle. Reer Ugaas oo hormuud u ahaa hannaanka dhaqameed ayaa laga dareemay eex iyo tixgelin la’aan beelaha kale ee walaalaha la ahaa.
Beelihii Saameynta Xun Kala Kulmay Nidaamka Hoggaanka
1. Beesha Murule
Beesha Murule, oo ahayd tan ugu awoodda badan beelaha Jidle, ayaa dareentay cadaalad darro, ka faquuq siyaasadeed iyo dhaqan. Ugu dambeyntii waxay u guureen dhanka Kenya, iyagoo raadinaya nabad, cadaalad iyo nolol dhaanta tii deegaanka ay kasoo jeedeen.
2. Diinle Dalcowstire
Beeshii Diinle Dalcowstire waxay go’aansadeen inay la jaanqaadaan beelaha Majeerteen, si ay u helaan tixgelin siyaasadeed iyo cadaalad ay ku qanceen.
3.Maxamed Dalcowstire
Beesha Maxamed Dalcowstire waxay ka tallaabeen xuduudaha deegaanka Jidle, iyagoo ku biiray beelaha Ceyr habareji halkaas oo ay ka heleen degaan bulsho iyo siyaasad u muuqata mid ka furan tii ay horay uga maqnaayeen.
4. Beesha Agaay
Beeshan waxay si cad u muujiyeen inay dareemayaan culeys hoggaamineed iyo cadaalad darro, waxayna ugu dambeyn doorteen inay ka madax bannanaadaan nidaamkii Jidle, iyagoo xitaa duubtay Ugaas u gaar ah, taas oo ah tallaabo cad oo muujinaysa go’aan siyaasadeed iyo dhaqan oo madax-bannaan.
Illaa Maanta: Hoggaan La’aanta Beesha Jidle
Dhibta ugu weyn ee ka dhalatay burburkii siyaasadeed iyo eexdii reer Ugaas ayaa ah in illaa maanta aysan jirin Ugaas guud oo mideeya beelaha Jidle. Taas macnaheedu waa in nidaamkii dhaqameed ee beesha oo ka koobnaa laamo xooggan, aanu mar dambe yeelan xarun dhexe iyo matalaad mideysan. Mid walba waxay u dhaqaaqday meel gooni ah, hoggaan gooni ahna samaysatay si ay u badbaadiso jiritaankeeda.
Tani waxay caddeyneysaa heerka uu gaarsiisnaa kalsooni darradii iyo caddaalad-xumadii dhex gashay beelaha walaalaha ahaa. Waxaa muuqata in la luminay qiyamkii mideyn jiray beesha, lagana dhex baxay haldoorkii odoyaasha ee ka shaqeyn jiray isku haynta iyo heshiisiinta beelaha hoos yimaada Jidle.
---
Gunaanad
Jidle waa beel fac weyn, leh taariikh dhaqan iyo sooyaal bulsho oo qani ah—kuwaas oo qarniyo badan ku salaysnaa midnimo, is-ixtiraam iyo hoggaan mideeya. Si kastaba ha ahaatee, cadaalad-darradii, hoggaan-xumadii iyo eexdii soo food saartay beelaha Jidle ayaa sababay kala fogaansho, kalsooni darro iyo kala daadasho siyaasadeed.
Arrinta ugu xanuunka badan ee taariikhdan laga dhaxlay waxay tahay in illaa maanta uusan jirin Ugaas guud oo mideeya beelaha Jidle. Tani waxay muujinaysaa baahida degdegga ah ee loo qabo dib-u-heshiisiin dhab ah, dib u eegis lagu sameeyo hoggaanka dhaqanka, iyo in beel walba si cadaalad ah loogu daro go'aan ka gaarista masiirka guud ee Jidle.
Haddii ay jirto himilo lagu dhisayo mustaqbal wadajir ah, waa in la qiraa khaladaadkii h**e, lagana gudbaa danaha gaarka ah ee burburiyeen jiritaankii Jidle.
WQ siyaasi Mohammed Hussein Omer
Mowliid Haji Ali Shuuriye Soomaalaay Midnimiyo Muwaafaqo Gugundhabe Community Beydisle community Suldaanka Agaay Dalcowtire Weytaan