07/08/2025
๐๐๐๐ฃ๐๐๐๐๐๐ ๐๐ฆ๐๐๐๐๐๐๐ - โ๐๐ช๐๐ฅ๐ ๐๐๐๐
Walaalayaal, Khariidada ama (Map-ka) aad kor ku soo aragteen ee ah Qaybtii 2aad Taariikhda Jubbaland, waxay idiin muujinaysay dhulka u dhaxeeya labada webi ee Webiga Jubba iyo webiga Tana. Sidaan h**e u soo sheegnay dhulkaasi wuxuu ahaa deegaan isku furan oo xuduud kala qaybisa lahayn, waxaana markaasi wada deganaa dad u badan Soomaali iyo qowmiyado kale ee Afrikaan ah.
Haddaba waxaa is-weydiin mudan waa maxay Webiga TANA ?
Webiga Tana
Webiga Tana waa webiga ugu dheer, uguna weyn dalka Kenya. Dhererkiisu waxaa lagu qiyaasaa 1000 km. Asal ahaan webigu wuxuu ka soo bilowdaa Buuraha Aberdare ee Galbeedka Nyeri. Wuxuu dhulka Kenya ka maraa Bari iyo Koonfur-Bari.
Webiga Tana wuxuu dhex-maraa oo keliya gudaha wadanka Kenya.Waana webi aad qiimo badan ugu fadhiya dalka Kenya, Magaalooyinka uu maro waxaa ka mid ah: Garsen,Mazuni, Hola,Nani, Korokora, Garissa, Saka iyo meelo kale. Qulqulka biyaha webiga Tana wuxuu u gudbaa Badweynta Hindiya oo uu ku shubo biyihiisa qiyaastii 50 km Koonfur-Galbeed meel ka xigta magaalada Lamu ee dalka Kenya.
Sidoo kale waxaa is weydiin mudan sidee ku dhashay webiga JUBBA? Webiga Jubba waxaa uu ka dhashay biyaha labada webi ee la kala dhaho: Webi Ganale Doria (Janale Dorya) iyo Webi Daua (Daawa).
Biyaha labada webi waxay ka soo qulqulaan buuralayda Itoobiya. Webiga Ganale Doria
Webiga Ganale Doria ama Janale Dorya waa webi mara koonfurta bari ee dalka Itoobiya. Wuxuu dalka Soomaaliya ka soo galaa Deegaanka Dooloow halkaasoo ay ku kulmaan ama ay isaga darsamaan webiga Daua ( daawa ).
Webiga Daua
Webiga Daawa waa webiga labaad ee laga helo Gobolka Gedo ee Dowlad-Goboleedka Jubbaland. Wuxuu dhulka Jubbaland ka soo galaa dhanka xuduuda dalka Itoobiya iyo Kenya. Webiga Daawa wuxuu ka soo qulqulaa buuraha dalka Itoobiya wuxuuna webiga Daawa wada maraa dalalka Itoobiya,Kenya iyo Soomaliya.
Dalka Soomaaliya, wuxuu ka soo galaa dhinaca Gobolka Gedo gaar ahaan magaalada Beled-Xaawo wuxuuna u sii gudbaa magaalada Dooloow. Halkaasoo uu kaga darsamo webiga Ganale Dorya. Dherarka webiga Daawa waa 40 km inta uu dhulka Soomaaliya ka maro. Biyaha webiga Daawa wuxuu ku darsamaa Biyaha webiga Ganale Doria waxayna ku kulmaan deegaanka Dooloow, markaasi kadib labada webi ee isku darsamay waxaa ka dhasha ama ka samaysma Webiga Jubba.
Webiga Jubba
Webiga Jubba waa webiga ugu weyn, uguna ballaaran,uguna biyaha badan labada webi ay Soomaaliya leedahay. Webiga Jubba waa webiga aan marnaba biyihiisa istaagin xilli kasta.
Webiga Jubba wuxuu Soomaaliya ka soo bilowdaa deegaanka magaalada Doolow. Dhererka webiga Jubba waxaa lagu qiyaasay 800 km.
Webiga Jubba wuxuu maraa oo keliya magaalooyin ka tirsan sedexda Gobol ay ka kooban tahay Dowlad-Goboleedka Jubbaland. Waa ( Gobolka Gedo, Jubbada Dhexe iyo Jubbada Hoose ) magaalooyinka uu maro webiga Jubba waa magaalooyin leh Dhulbeereed fiican barwaaqo badan, waxaana laga helaa khayraad badan oo kala duwan, oo leh kuwo dalka lagu isticmaalo iyo kuwo dibadda loo iib geeyo.
Webiga Jubba wuxuu waxtar badan u leeyahay dadka iyo xoolahaba. Magaalooyinka iyo Degmooyinka uu maro waxaa ka mid ah:-
1-Doolow. 5-Buโaale
2-Luuq. 6-Jilib
3-Burdhubo. 7-Jamaame iyo
4-Bardheere. 8-Goobweyn
Webiga Jubba wuxuu leeyahay taariikh dheer eek u saabsan xadaradihii soo maray deegaanka Jubbaland ee ka ganacsiga wax soo saarka beeraha iyo horumarinta beeraha ee xilligii Boqortooyadii Ajuuraan ee ka jirtay Geeska Afrika.
Waxaa kaloo jiray xilligii Gumaystaha in webiga Jubba lagu beeri jiray dalagyo loo dhoofin jiray dalka dibadiisa waxaana ka mid ahaa: Muuska, Suufka iyo dalagyo kale.
Dalagyada ka baxa webiga Jubba waxaa lagu sheegay:-
-Muuska ( Mooska ). -Canbaha. -Babayga.
-Qasabka (Sonkorta). -Gallayda -Naarajiinta
-Bariiska -Nocyada digirta. -Looska
-Sisinta. -Suufka(Cudbi). -Liinmacanta
-Bambeelada -Liin-dhanaanta -Qaraha
-Nocyada Batatada. -Noocyada Basasha. -Yaanyada
-Nocyada(bocorka iyo Batiiqa). Iyo Nocyada khudarta oo dhan.
Khayraadka uu leeyahay Webiga Jubba waa fara badan yihiin Halkan laguma soo koobi karo.
Webiga Jubba, wuxuu dalka Soomaaliya ka soo galaa deegaanka magaalada Doolow.Qulqulka biyahiisa wuxuu ku dhamaadaa deegaanka Goobweyn halkaasoo uu kaga darsamo badweynta Hindiya Meesha la dhaho JUBBO, oo ka tirsan deegaanka Goobweyn ee u jirta Kismaayo qiyaastii 15km.
Walaalayaal, sida aad la socotaan Qoraallada aan uga hadlaynno taariikhda Jubbaland waxaan ugu talagalnay in aan ka hadalnno:Taariikhda, Juqraafiga, Deegaanka, Arrimaha Bulshada, Dhaqanka, Dhaqaalaha, Horumarka iyo Siyaasadda Jubbaland.
Waa qoraallo la rabo in ay ka faaโiidaystaan dadka Soomaaliyeed ee jecel Taariikhda dalkooda, kadibna u gudbiyaan jiilasha soo koraaya ee u baahan in ay bartaan taariikhda dalkooda.
Soomalidu waxay tiraahdaa:
Dad aan aqoonin tagtadoodii h**e, sidee bay uga talinaayaan
Timaadadooda maantay, hadayan baran taariikhdii soo martay dalkooda iyo dadkoodaba.
La soco Qaybta 4aad
๐ช/๐ค. ๐ฃ๐ฟ๐ผ๐ณ:๐ ๐ฎ๐
๐ฎ๐บ๐ฒ๐ฑ ๐๐ฏ๐๐ต๐ถ๐ฟ ๐๐ฎ๐น๐ถ
๐ฆ๐๐น๐ฑ๐ฎ๐ฎ๐ป: ๐ฆ๐ต๐ถ๐ฟ๐๐ฎ๐ฐ๐๐@๐ด๐บ๐ฎ๐ถ๐น.๐ฐ๐ผ๐บ