22/07/2025
Daqiiqadan iyo Qasa;
Qasa waxay maraysaa heer aan eray lagu cabbiri karin. Ilmaha ayaa gaajo u ooynaya, hooyooyin ayaa indhaha ka daawanaya carruurtoodii oo ay nafta uga baxayso gaajo, dhimashada dadka gaajada u dhintay ayaa gaartay 108, waxaa ku jira 21 carruur ah oo gaajo u geeriyoodeen 72 saac ee u dambeysay, duqeymo aan kala joogsi lahayn iyo cuntadii oo laga jaray… taasina ma aha sheeko fog, waa maanta. Waxaa la filayay in dunidda Muslimka ay qayliso, in diyaaradaha Carabta ay hawada ku buuxsamaan iyagoo sida cunto iyo daawo, balse waxa dhacay waa aamusnaan aan sharaf lahayn.
Dalalka Muslimiinta – kuwa xoolaha haysta iyo kuwa quwadda leh – dhammaantood waxay doorteen aamusnaan.
Ma awood la’aan baa? Mise waa oggolaansho dadban? Miyay sugayaan in Qasa la baabi’iyo?
Qasa waxay noqotay imtixaankii ugu weynaa ee Islaamka qarnigan – aamusnaanta hadda jirtaana waxay noqon doontaa fadeexaddii ugu xanuunka badnayd ee Muslimiintu weligood galeen.
Taariikhdu waxay xasuusan tahay go’doomintii Leningrad oo ay ku dhinteen in ka badan 1 milyan oo Ruush ah, markii ay ciidamadii Nazi-ga ku go’doomiyeen magaalada sannadihii 1941–1944. Dhibtu wey weynayd, laakiin dunidda waxay ahayd mid qaylinaysa. Dadka reer Leningrad waxaa la siiyay taageero caalami ah, waxaana jirtay xasuus qaran oo u diiwaangashan Ruushka; in waqtigu ahaa mid looga soo gudbay halgan iyo isku tiirsanaan. Go’doomintii Sarajevo , Bosnia 1992–1996 oo ahayd mid adag ayaa keentay faragelin caalami ah oo NATO ay ugu dambayn duqeysay ciidamada Serbia. Mar kale, caalamku wuu ka jawaabay go'doomintii Berlin ee 1948-49, Mareykanka iyo xulafadiisa waxay hawada u mariyeen cunto, daawo iyo shidaal muddo 11 bilood ah si aysan shacabka Berlin u gaajoon.
Laakiin Qasa?
Qasa waxay noqonaysaa meesha keliya ee dunidda laga oggol yahay ; in ka badan 2 milyan oo qof in si nidaamsan loogu dilo gaajo, iyadoo aan la xishoonayn, iyadoo aysan jirin duulimaad cunto sida, ciidamo gargaar keenaya, ama quwado ku dhiirrada inay cadaadis saaraan IsrIl si loo joojiyo xasuuqa.
Dhiig baa daadanaya, laf baa qalalaysa, ilmo baa nafta ka baxaysa — Carabtii iyo Muslimiintiina waa aamusan yihiin. Halkee ku dambaysay garashada?
Marka ilmo calool madhan ooyayo, ciidan iyo hub looma baahna ee waxaa la doonayaa quluub naxaysa. Marka haweenay uur leh ay dalbanayso biyo ay dhuunta mariso , looma baahna shirar, balse waxaa loo baahan yahay gacmo fura xadka. IsrIl ma joojin doonto go’doominta haddii aysan jirin culeys ka yimaada Carabta. Culeyskaas hadda wuu maqan yahay. Islaamka la sheeganaya wuu maqanyahay– laakiin taariikhdu ma illoobi doonto cidda aamustay.
Qasa ma ahan oo keliya magaalo, waa imtixaan damiir, waa muraayad aynu ku eegayno cidda aan nahay. Dunidii u qaylin jirtay hal xabbad oo Ukraine ka dhacda, maanta waa aamusan tahay marka ilmuhu gaajo u dhimanayo Qasa. Taariikhda waxay xusi doontaa kuwa wax dilay, balse si xanuun badan ayay u xusi doontaa kuwa aamusay.
Iman Jama
