
02/08/2025
Xanuunka Macaanka waa cudur keena in sonkorta dhiigga (blood sugar) ay si joogto ah u korodho, sababtoo ah jirka:
Ma soo saaro insulin ku filan,
Ama insulin-ka uusan si sax ah u shaqayn.
Insulin-ku waa hormoon ka caawiya jirka inuu isticmaalo sonkorta (glucose) si tamar loogu helo. Haddii uu shaqayn waayo, sonkorta waxay ku badataa dhiigga taasoo keenta dhibaatooyin caafimaad oo waqti dheer ah.
Halkan hoose waxaad ka helaysaa 10 sababood oo keena xanuunka macaanka (diabetes), gaar ahaan nooca 2-aad oo inta badan dadku la kulmaan:
10 -kan Sababood Ayaa Daraasaduhu isku Raaceen inay Keenaan Cudurka Macaanka
1. Cuntooyinka sonkorta badan, dufanka badan, iyo karbohaydraytka ayaa kordhiya halista macaanka
2. Buurnida (Gaar ahaan Buurnida caloosha) dadka caloosha xaydha badan ku leh waxa si toos ah u saameeyaa habka insulin-ka, wuxuuna kordhiyaa halista macaanka nooca 2-aad
3. Jimicsi la’aan: - Dhaqdhaqaaq la’aanta jidhka waxay hoos u dhigtaa awoodda jidhka ee uu insulin ugu falceliyo, taas oo sababi karta.
4. Qoysaska Qaar baa kala Dhaxla macaanka :- Haddii ehelka (waalid) uu qabo macaanka, khatartaada way kordhaysaa.
5. Da’da:- Marka da’da la gaadh 40 sano iyo wixii ka dambeeya, halista macaanka si dabiici ah ayey u korodhaa.
6. Warwarka iyo walbahaar joogto ah (stress) Cadaadiska joogtada ahi wuxuu keenaa in hormoono ay jidhka u diraan fariin keenta in sonkorta dhiigga korodho.
7. Hurdada Yari :- Hurdo la’aanta waxay saameyn ku yeelataa hormoonnada ku shaqada leh sonkorta dhiigga.
8. Cabidda sigaarka iyo Maandooriyaha :-Waxay waxyeello u geysan karaan unugyada jidhka, waxayna kordhiyaan halista cudurro kala duwan oo ay ka mid tahay macaanka.
9. Xanuunnada kale ee jirka saameeya insulin-ka:- Xanuuno sida ‘Polycystic O***y Syndrome (PCOS)’ ama cudurada kalyaha iyo beerka waxay saameyn ku yeelan karaan habka jidhka u isticmaalo insulin-ka.
10. Daawooyin qaarkood:- Daawooyinka sida corticosteroids, daawooyinka depression-ka ama daawooyinka keena miisaan kordhinta waxay kordhin karaan halista macaanka.
isha xogta:- Xamse C Jeesto