28/03/2025
Baro ASALKA taariikhda loolanka falastiin iyo yahuuda.
Dad badan waxay moodaan yahuudan hadda nool ee gaar ahaan kuwan ree QaZa guumaadka ku wada inay yihiin yahuuda asal, taariikh ahaan marka dib loogu laabto magaalada baraysan ee qudus iyo nawaaxigeeda wada wada dagi jiray yahuuda iyo palastiiniyinta oo markaas loo yaqaanay philis, taas oo lagu yeedhi jiray gaar ahaan bugaagti h**e ee giriiga ayey ku qornayd sababto ah nidaamka qoraalka taariikh ee xiligaa wax ka qoray labadan qoomiyaadoo yahuuda iyo falastiiniyiinta.
Halkan ayey ka bilaabatay Qisada layaableh iyo loolanka u dhexeeya labada qoomiyaadood ee yahuuda iyo falastiin, waxyar taariikhda aan dib ugu noqono, ree bani israil iyagoo iska degen allena ambiyada u doortay inay kasoo baxaan ayey dheheen allow waan ka daallay cuntadan aad nooga soo dajiso ee waxaan rabnaa inaan inagu gacantaadana wax ku beerano alle wuu ka aqbalay waxa uuna ku amray inay masar galaan oo halkaas ku beertaan, markii masar tageen way beerteen waxay la kulmeen gumaysi dadkii halkaa degenaa heer ilmahooda dhasha la dili jiray, waa qiso dheer, ugu damabyn nabi muuse ayaa soo baxay lagu amray inuu masar iskaga baxo si ay fircoon uga badbaadaan kaddibna waxay ku soo laaban rabeen duqus.
Balse waxay arkeen in dhulkooda ay dadkale degen yihiin waxaa lagu amray inay dagaalamaan oo dhulkoodi qabsadaan way diideen nabigii ayey ku dheheen adiga iyo rabbigaga soo dagaalama anagu dadkan lama dagaalami karno, muddo dheer kadib way qabsadeen dhulkii allena waxa u ku dhahay haddii aad wanaag samaysan idinka ayey idiin fiican tahay haddii aad xumaan samaysaana oo dhulka fasahaadisaa xumaan ayaa idiin sugnaatay iyo cadaab daran, sannado badan kaddib waxaa weerar kusoo qaaday gobolkaas oodhan ciidamo romaan ah, dhulkana waxay u kala qabsadeen saddex qaybood oo kala qayb dadka philis degen oo romaanku qabsaday iyo qaybta ay ree bani israil degenaayeen isla ree israil ayaa labo gobol kala noqday koox romaanka la shaqaysata oo gobol ah noqday iyo kuwo la muquuniyo oo dusha looga taagnaado.
Yahuuddu aad ayey niyad qabsanaayeen dawlad ku midaysan yihiin iyagu leeyihiin malahayn (sida ay hadda somalidu) tahay waxay niyada ku dhisan jireen inuu usoo bixi doono boqor wayn oo midayn doona yahuuda, taariikhdu waxay socotaba waxaa soo nabi ciise balse sida ay filayeen ma noqon maxa u la yimaaday war alle ka baqa oo dhiigga dhaxdiina ah joojiya markaas waad xanuunaysaan, nabi ciise waxay u arkeen nin lid ku ah fikirkoodi ahaa inau xoog ku qabsadan dhulka oo ay iyaga kaliya dhulkan ka taliyaan si dulmi ku dhisan, ugu dambayn waxay isku raaceen in ninkan ay dilaan dhaxdooda mideeyaan waxay dheheen anagu ma dilay ee kornaylka ciidamada roomaanka haystay ayey ku dheheen ninkan dila anaga dhiiggiisa bixinayna arrinto waxay gaadhay boqorkii roomaanka wuuna ka diiday in la dilo nin wax dambi ah galin intaas kaddib si hoose ayey kooxo ciidamo ah ula heshiyeen yahuudu waxaana la rabay in la dilo ciise, lkn wuu ka baxsaday.
Nabigu dadka ayuu dawayn jiray marka dadka waxay ka aamineen inuu ilaahay yahay waxan uuna ku dhihi jiray anigu kala waxa la i sheego ayaa idiin sheegaa, Anigu wax ma boogsiiyo ee magac rabbiga ayaan ku bogsiiyaa, nabi ciise xirtiisii diinta alle qaatay waxa uu baray sida bukaanada loo daweeyo dhimada nabi ciise kaddibna dadka sidaas ayey ku dawayn jireen. Saddex maalmood kaddib ayuu dib magaaladii ugu soo noqday dadku waxay ku dheheen kani ma dhimanayo waaba ilaahay nabi ciisana waxa ku dhahay anigu ilaahay na ihi ee dadow alle ka cabsada oo madaxiina dhulka dhiga yacni salaadda.
Maalin maalmaha kamid ayey ciidamaday romaanku arkeen nabi ciise inay dilaan ayey rabeen lkn magacantooda galin wuu ka baxsaday "alle ayaa badbaadiyey", nin kale ayey isaga moodeen wayna dileen, intaas kaddib yahuudi waxaa kusii adkaaday gumaysigii roomaanka oo xasuuq ba'an oo isir sifayn ah u gaystay dhinaca kale ee philis iyaguna dagaal joogto ah ayaa lagu hayey, yahuudi intooda badan gobolka way ka bexeen greek, Argentina ruushka poland ayey galeen ilaa bariga yurub iyo bariga suuriya ilaa carabaha ayey isoo carareen, philiskii iyaguna qaybo kamid ah turkiga masar iyo carabaha way soo gaadheen.
Muddo dheer kaddib roomaankii wuu baxay yahuudiina degaano cusub ayey yeesheen waliba yurub waxay ka noqdeen ganacsato waawayn oo daynmaha dawladaha ay ku nool yihiin siiya ayey noqdeen, heer waxay gaadheen inay dawladaha qaar hantidooda ku gumaystaan, sida jarmalka oo kale, jarmalka dawlad cusub ayaa ka dhalatay taas oo asalka dhibaata u aragtay yahuuda halkaasna yahuud badan ayaa lagu dilay, dhinaca kale philiskii waxay dib ugu soo noqdeen dhulkooda way dhisteen, bariga dhexe waxaa kasoo baxay nabi Maxamed scw dawladiisi way faaftay philiskii ayey gaadhay muslimiin ayey noqdaan dawlado badan kadib waxaa soo baxday dawladdii cusmaaniyiinta oo gobolada muslimiinta gacanta ku haysay.
Dhibaatooyinka ay yahuudu ree yurub la kulmeen waxay ku qasabtay inay tashadaan, heer ay dawladihii ay Lacagta daynta ku lahaayeen ay ku qasbaan inay dal u raadiyaan, Intaas kaddib waxay bilowday inay dhallinyarti yahuuda ay dhahaan waa inaan dhul aan inagu leeyahay yacni dal gaar ah waa inaan yeeshaan, dalal badan ayaa lasoo bandhigay ay kamid tahay, Argentina oo ay yahuuda badan joogto, kirimiya (Crimea) oo ah gobol ruushka ka tirsan, ugaandha, liibiya, somaliya iyo gobol kamid aj dawladi islaamiga ahayd oo la dhaho philistine, waxaa dhacay dagaalo waa wayn iyo isbahaysiyo caalami ah dagaal wayn lagu magacaabay dagaalkii 1aad ee adduunka ayaa dhacay dabink badan ayaa la isku dhigay lkn nasiib wanaag dawladdi islaamka ahayn ma dumin.
Muddo kadib Waxaa dawladi islaamiga ahayn lagu dhahay dhulkaas naga iibiya idinkuna dhaqaalo la'aan ayaad tihiin lacago badan ayaan idin siinayna, hadalkaas waxaa aad uga cadhooday boqorkii muslimiinta ee xilligaas waxa uu amray in philistine yahuuda laga mamnuuco xataa dhul ayeysan ka iibsanin, waxay dheheen ugu yaraan dadka yahuuda ah ee yurub laga soo qixiyey meel ay degaan siiya maadama qaybo yar oo yahuuda ay degan yihiin dhulkan philistine, boqorkii waxa uu ugu jawaabay philistine ma ogolaanayno inah yahuudu soo degto lkn qayb waxaan dajinaya dhulka turkiga, sidaasna qaybo yahuuda ah ayaa ilaa ku nool turkiga.
Siyaasado waa wayn oo la diyaariyey Waxaa bilowday dagaalkii 2aad ew adduunka waa labo isbahaysi oo waa wayn dagaalku wuu dheeraaday heer la isku adeegsatay hubka wax burburiyada ee nukliyeerka waqti kaddib waxaa laga adkaaday isbahaysigii ay dawlad islaamiga kamid ahayd, waxaa dhacday in la wada fadhisto sharcina la qoro, sida dabiiciga ahna sharciyada la qoro maxaa qora kooxda dagaalka ku adkaatay, dawladdi islaamiga ahayd way dafiictay dhaqale xumo heer ciimadadeed gobolada muslimiinta kala jooga saadkii u gayn kari wayday, waxa bilowday kacdoon laga dambeeyey gaar ahaaan carabta si ay ciidamada cusmaaniyiinka uga baxaan, waxa la burburiyey waddadi tareenka ee istambuul ilaa ciraaq isku xidhi jiray. Ballanqaadyo badan ayaa carabti loo sameeyey haddii ay turkiga dalkooda ka saraan, wayna ka saareen carabtiina ballantii waa laga baxay waxa lagu dhahay gobolo ayaad noqonaysiin dal oo wayn ma noqon kartiin.
Carabtii meel ayaa lagu xidhay, dhinacii philistine waxaa lagu bilaabay inay dawlad kasta lagu amro inay yahuuda joogta marakiib soo saaraan si ay philistine loo dajiyo, dadkii falastiiniyiinta ahaa waxay bilaabeen inay dhahaan waan idiin soo dhawaynay ee waa maxay dadkan dhulkeeda ku socdaa ee waliba soo badanaya, dagaal iyo abaabul ayey falastiiniyiintu bilaabeen si kasto ay dagaalamaam dawlad islaami ah ama dawlad kale oo garab taagan majirto dhulkoda kala badh ayey jabhado yahuuda oo si fiican u qalabaysan la wareegeen, yahuuda waxaa caawimad dhinac kasta ah siin jiray dawlad Ingiriiska, Faransiiska iwm.
Yahuudii Markii ay dhul ballaadhan qabsadeen waxay ku dhawaaqeen inay dawlad madax bannaan yihiin 10 daqiiqadood kadib waxaa aqoonsi ka heleen labo dawladood maraykanka iyo Ingiriiska, dadka falastiiniyiinta ay waxay sii adkeeyeen dagaaalkooda ay kusoo ceshanayaan dhulkooda xooga laga qaatay, jiilba jiil kooxba koox siday dabka isugu soo dhiibayeen waxa la jooga 2025 oo falastiiniyiinta labo qaybood u qaybsameen koox dawlad lagu sheegay oo ay yahuuda ilaaliso kuwas oo isdhibay iyo koox ilaa hadda dagaalka ku jirta oo gobol yar oo GaZa ladhaho maamula halkas ayey dagaal ka wadaan yuhuudu iyaga oo dawladii taageeri jiray ay la jiraan
Ugu dambayn waxaa jira sunnada nolosha u alle u dhigay oo ah inay yahuuda jabi doonto si kasto ay xumaan u wadaan mana jirto koox mabda'a iyo aragto diimeed u dagaalanta oo dunida laga baabi'iyey, waxaa hubaal ah si kasto ay xalaaduhu u adag yihiin kooxda diinta alle ku taagan ayaa markasta guulaysta, si kasto ay cadowgu u muudo mid aan laga guuleysan karin waxaa jirto meel aynan inagu ogayn balse alle ogyahay, innagu muslimiin ahaan waa inaan dabinka yahuuda dalalka muslimiinta u dhigtay ee ah in midkasta dantaada ilaasho lagu dhahay waa inaan ka gudubnaa oo aan waxkasta oo aan ku caawin karno samaynaa walaalaheena diinta inna midaysay ee philistine (falastiin).
Qoray✍️ Abdihalim Hillaac