30/04/2025
ออกกำลังกายเพิ่มทั้งจำนวนและประสิทธิภาพการทำงานของ HDL ยาดียาฟรี ที่ทำแล้วได้ผลจริงๆ
จากประสบการณ์ส่วนตัว คนไข้ส่วนใหญ่ที่มีปัญหาเรื่อง HDL ต่ำและผลเลือดไม่ค่อยดี ผันตัวออกมาเป็นสายออกกำลังกายปุ๊บ ผลเลือดนัดต่อๆ ไป ดีขึ้นมากเลยค่ะ
🎯[ HDL คืออะไร ]
HDL: High Density Lipoprotein
= ตัวขนส่งคอเลสเตอรอล ที่สะสมตามผนังหลอดเลือด กลับสู่ตับ
จึงมักเป็นตัวแทนของ “ไขมันตัวดี”
(จริงๆ มันเป็นตัวขนส่งไขมันมากกว่า)
เมื่อก่อน เราจะสนใจจำนวน HDL เป็นหลัก คือยิ่งสูงยิ่งดี ต่อมาจึงพบว่า HDL ที่สูงมากเกินไป กลับเพิ่มอัตราเสียชีวิต (โดยเฉพาะ > 100)
เลยทำให้ทุกวันนี้ นอกจากจำนวน HDL แล้ว ยังต้องสนใจประสิทธิภาพการทำงานของ HDL ด้วย (HDL functionality)
______________
🗝️[ สรุปการทำงานของ HDL ]
1️⃣ ตับและลำไส้สร้างโปรตีน Apolipoprotein Al (ApoAl)
ซึ่งเป็นตัวประกอบอนุภาค HDL ขึ้นมา แล้วหลั่งออกไป
2️⃣ HDL ไปถึงตำแหน่งที่มีคอเลสเตอรอล จะกระตุ้นให้
เม็ดเลือดขาวที่มีคอเลสเตอรอลสะสมในตัว ปั้มออกมา
(ผ่านโปรตีนปั้มชื่อ ABCA1)
3️⃣ HDL ได้คอเลสเตอรอลมาแล้ว มันจะใช้เอนไซม์ชื่อ
LCAT ทำให้คอเลสตอรอลเก็บดีขึ้น
4️⃣ ระหว่างเดินทางในเลือดอาจมีการแลกเปลี่ยน
คอเลสเตอรอลกับตัวขนส่งอื่น
5️⃣ ส่งคอเลสเตอรอลคืนสู่ตับ
สรุป: ตับ/ไส้สร้าง ⮕ เข้าเลือด ⮕ ผนังหลอดเลือด ⮕ ปั้มคอเลสเตอรอลจากเม็ดเลือดขาว ⮕ กลับไปส่งที่ตับ
______________
[ ออกกำลังกายช่วย HDL ได้ยังไง ]
🏃🏼♀️ออกกำลังกาย: เพิ่มประสาท sympathetic, adrenaline + เพิ่มความเครียดเชิงกลของระบบหลอดเลือดที่เลือดไหลไวขึ้นชั่วคราว
ผลคือ:
1️⃣ กระตุ้นการสร้าง ApoAl ที่ตับ และยังลดการทำลายด้วย (ยังไม่ทราบกลไก)
2️⃣ แรงเชิงกลที่กระทำหลอดเลือด กระตุ้นให้เม็ดเลือดขาวปั้มคอเลสเตอรอลมาให้ HDL ได้ดีขึ้น
3️⃣ ทำให้เอนไซม์ LCAT ทำงานดีขึ้น ส่งผลให้ HDL เก็บได้ไวขึ้น
4️⃣ อาจทำให้บทบาทต้านอักเสบ และต้านอนุมูลอิสระดีขึ้น
♻️ผลข้อ 1️⃣: จะทำให้จำนวน HDL เพิ่มขึ้น
♻️ผลข้อ 2️⃣3️⃣: จะทำให้ประสิทธิภาพ HDL สูงขึ้น
แต่การศึกษาส่วนใหญ่ มันจะแสดงให้เห็นว่าขึ้นกับความแรง (Dose) และความสม่ำเสมอ ของการออกกำลังกายด้วย ซึ่งจะเห็นผลชัดเจนในระดับกลางขึ้นไป โดยเฉพาะ HIIT
ซึ่งการที่จะออกให้ได้ระดับนี้ ต้องสม่ำเสมอ และต้องค่อยๆ เพิ่มความแรงขึ้นด้วย ซึ่งสิ่งที่จะเสริมให้การออกต่อเนื่อง มีประสิทธิภาพ บาดเจ็บน้อย ก็ต้องเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อด้วย จึงเลี่ยงไม่ได้ที่ต้องออกทั้ง Aerobic และ weight training ถ้าอยากจะได้ผลจุดนี้สูงสุดค่ะ
______________
🔮สรุป
1. HDL คือตัวเก็บคอเลสเตอรอลจากหลอดเลือดกลับตับ
2. ออกกำลังกายเพิ่มทั้งจำนวนและประสิทธิภาพของ HDL
แต่การออกกำลังกายอย่างเดียว คงไม่พอ อย่าลืมปรับพฤติกรรมอื่นด้วย โดยเฉพาะการกินซึ่งสำคัญมาก, ลดความอ้วนเห็นผลทันที, เลี่ยงสารกระตุ้นอื่นๆ โดยเฉพาะสุรา, นอนให้เพียงพอ และรักษาสุขภาพจิตค่ะ