Rocket Media Lab

ร็อกเกต มีเดีย แล็บ

ร็อกเกต มีเดีย แล็บ คือแหล่งข้อมูลติดตามประเด็นสังคม ทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพ เพื่อต่อยอดในงานข่าว

เอกลักษณ์ของร็อกเกต มีเดีย แล็บ คือการคัดเลือกโจทย์วิจัยจากประเด็นที่มีคุณค่าข่าว (newsworthy) นำเสนอเป็นสองส่วน คือ 1) ฐานข้อมูลดิบ เป็นฐานข้อมูลสาธารณะให้สื่อมวลชนและผู้ที่สนใจสามารถอ้างอิงได้ และ 2) บทวิเคราะห์ เป็นบทความความคิดเห็นที่ตั้งอยู่บนฐานข้อมูล

ร็อกเกต มีเดีย แล็บ ออกแบบการวิจัยด้วยระเ

บียบวิธีหลากหลาย อาทิ การค้นคว้าสอบทานจากฐานข้อมูลสาธารณะ ทั้งที่มีอยู่แล้วและที่รวบรวมขึ้นใหม่ การสำรวจทัศนคติและพฤติกรรมของคน ผ่านแบบสอบถามหรือเครื่องมือติดตามบทสนทนาในสื่อสังคม การทบทวนวรรณกรรม และการสัมภาษณ์

ร็อกเกต มีเดีย แล็บ รวบรวม วิจัย และผลิตข้อมูลสาธารณะ ยินดีให้สื่อและบุคคลทั่วไปนำไปใช้งานได้ฟรีโดยอ้างอิงแหล่งที่มา

หากต้องการข้อมูลดิบเพื่อนำไปดัดแปลงหรือต่อยอด สามารถดูได้ที่ https://rocketmedialab.co/category/database/ หรือติดต่อเพิ่มเติมที่ contact [at] rocketmedialab.co

ร็อกเกต มีเดีย แล็บ ได้รับทุนสนับสนุนการดำเนินงานบางส่วนจาก National Endowment for Democracy (NED) https://www.ned.org/

24/09/2025

กก สาย รวก อาจมีมูลค่าความเสียหายทางการเกษตรรวมเกือบ 4 พันล้านบาท
จากรายงาน ของ Rocket Media Lab ก่อนหน้านี้ ที่คำนวณว่า การที่แม่น้ำกกปนเปื้อน อาจสร้างความเสียหายทางการเกษตรกว่า 3 พันล้านบาท โดยอาจสร้างความเสียหายในพื้นที่ 16 ตำบลที่แม่น้ำกกไหลผ่าน มีพื้นที่การเกษตรทั้งหมด 340,358.73 ไร่ ซึ่งอาจมีมูลค่าทางเศรษฐกิจปีละประมาณ 3,239,061,808.4 บาท หรือประมาณ 13% ของผลิตภัณฑ์มวลรวมเฉพาะภาคการเกษตรของจังหวัดเชียงราย
ในขณะที่การปนเปื้อนของแม่น้ำสาย และแม่น้ำรวกนั้น สร้างความเสียหายทางการเกษตรปีละ 547,100,952.5 บาท หรือประมาณ 2.19% ของผลิตภัณฑ์มวลรวมเฉพาะภาคการเกษตรของจังหวัดเชียงราย
ดังนั้น เมื่อรวมความเสียหายทางการเกษตรที่อาจเกิดขึ้นจากการที่แม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำรวกปนเปื้อนสารพิษจากเหมืองแรร์เอิร์ธในเมียนมา จะพบว่าอาจมีมูลค่าสูงถึง 3,786,162,760.9 บาทในหนึ่งปี เลยทีเดียว
อ่านทั้งหมด : https://rocketmedialab.co/sai-ruak-river/
#แม่น้ำกก #แม่น้ำสาย #แม่น้ำรวก #เหมืองแร่แรร์เอิร์ธ #มลพิษข้ามแดน

23/09/2025

หากน้ำปนเปื้อน ภาคการเกษตรริมแม่น้ำสายและแม่น้ำรวก จะสูญเสียมากแค่ไหน
จากรายงานผลตรวจครั้งที่ 6 เมื่อวันที่ 23 - 27 มิถุนายน 2568 ปรากฏว่าแม่น้ำสาย พบปนเปื้อนสารหนูเกินค่ามาตรฐาน ทั้ง 3 จุด แม่น้ำรวก พบปนเปื้อนสารหนูเกินค่ามาตรฐาน ทั้ง 2 จุด ซึ่งการเกษตรในพื้นที่ริมแม่น้ำสายและแม่น้ำรวกนั้นใช้น้ำจากแม่น้ำและการชลประทานในการทำการเกษตร
หากจะประเมินมูลค่าความเสียหายทางเศรษฐกิจที่อาจเกิดขึ้น จากการที่แม่น้ำสายและแม่น้ำรวกปนเปื้อนสารหนูและโลหะหนักเกินค่ามาตรฐานจนส่งผลเสียหายต่อพืชผลการเกษตรทั้งหมดที่เพาะปลูกริมแม่น้ำ ทำได้โดยนำเอาพื้นที่การเพาะปลูกและผลผลิตการปลูกพืชเศรษฐกิจริมแม่น้ำสายและแม่น้ำกกใน 5 ตำบล มาคำนวณเพื่อหามูลค่าทางเศรษฐกิจจากการเพาะปลูกทั้งหมด
โดย Rocket Media Lab นำเอาข้อมูลพื้นที่เพาะปลูกพืชเศรษฐกิจในแต่ละชนิดริมแม่น้ำสายและแม่น้ำรวกทั้ง 5 ตำบล และข้อมูลผลผลิตต่อไร่จากฐานข้อมูลการผลิตสินค้าเกษตร โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มาใช้เป็นฐานในการคำนวณจำนวนผลผลิตที่เกิดขึ้น และข้อมูลราคาสินค้าเกษตรที่เกษตรกรขายได้ ณ ไร่นา ในปี 2567 ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มาใช้เป็นตัวเลขในการคำนวณมูลค่าที่ได้จากการเพาะปลูกและขายพืชผลทางการเกษตร เพื่อหามูลค่าทางเศรษฐกิจจากการทำการเกษตรริมแม่น้ำสายและแม่น้ำรวก ซึ่งพบว่า
จากผลผลิตของพืชเศรษฐกิจริมแม่สายและแม่น้ำรวก 10 ชนิด ซึ่งมีพื้นที่การเพาะปลูกทั้งหมด 63,023.89 ไร่ ใน 5 ตำบล ในจังหวัดเชียงรายที่แม่น้ำสายและแม่น้ำรวกไหลผ่าน อาจมีมูลค่าทางเศรษฐกิจปีละประมาณ 547,100,952.5 บาท หรือประมาณ 2.19% ของผลิตภัณฑ์มวลรวมเฉพาะภาคการเกษตรของจังหวัดเชียงราย
โดยมูลค่าสูงสุดอยู่ที่ข้าว 364,029,613.9 บาท หรือคิดเป็น 66.54% ซึ่งพื้นที่ปลูกข้าวเป็นพื้นที่ที่มีความเสี่ยงมากที่สุด เพราะพื้นที่นาข้าวส่วนมากอยู่ติดกับแม่น้ำสายและแม่น้ำรวก และยังใช้น้ำจากแม่น้ำสายและแม่น้ำรวกโดยตรงในการทำนาปรังอีกด้วย
รองลงมาข้าวโพดที่พื้นที่การปลูกส่วนใหญ่อยู่ริมแม่น้ำเช่นเดียวกัน 74,083,151.98 บาท คิดเป็น 13.54% สับปะรด 50,131,666.65 บาท คิดเป็น 9.16% ยางพารา 38,784,289.22 ล้านบาท คิดเป็น 7.09% มันสำปะหลัง 5,746,564.278 บาท คิดเป็น 1.05% ปาล์มน้ำมัน 6,528,036.564 คิดเป็น 1.19% และอื่นๆ เช่น เงาะ ลำไย มะพร้าว มังคุด รวม 7,797,629.90 บาท คิดเป็น 1.43%
*ในการคำนวณนี้ใช้พื้นที่การปลูกพืชเศรษฐกิจของตำบลเกาะช้างเพียงครั้งเดียว เพราะเป็นพื้นที่ทับซ้อนกันระหว่างแม่น้ำสายและแม่น้ำรวก
อ่านทั้งหมด : https://rocketmedialab.co/sai-ruak-river/
#แม่น้ำกก #แม่น้ำสาย #แม่น้ำรวก #เหมืองแร่แรร์เอิร์ธ #มลพิษข้ามแดน

22/09/2025

ริมแม่น้ำสาย และแม่น้ำรวก ปลูกพืชเศรษฐกิจอะไรบ้าง
จากนั้นเมื่อพิจารณาเฉพาะพื้นที่ริมแม่น้ำสายและแม่น้ำรวกในจังหวัดเชียงราย จะพบว่าพื้นที่ที่แม่น้ำสายไหลผ่านในจังหวัดเชียงราย มี 1 อำเภอ คือแม่สาย ในพื้นที่ 3 ตำบล คือ แม่สาย เวียงพางคำ และเกาะช้าง ส่วนแม่น้ำรวก ไหลผ่าน 2 อำเภอคือ อำเภอแม่สาย ไหลผ่าน 1 ตำบลคือเกาะช้าง* ซึ่งเป็นส่วนซ้อนกันกับแม่น้ำสาย และอำเภอเชียงแสน อีก 2 ตำบล ไหลผ่านตำบลเวียงและตำบลศรีดอนมูล รวมระยะทางไม่น้อยกว่า 46.1 กิโลเมตร และมีประชากรในพื้นที่ 5 ตำบลนี้ ทั้งที่มีสัญชาติไทยและไม่ได้มีสัญชาติไทย รวมไม่ต่ำกว่า 45,283 ราย (ข้อมูลจากสำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง ณ มิถุนายน 2568)
จากข้อมูลพื้นที่เพาะปลูกพืชเศรษฐกิจ โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ในส่วนของพื้นที่เพาะปลูกพืชเศรษฐกิจหลักในพื้นที่ตำบลริมแม่น้ำสายและแม่น้ำรวก ทั้ง 5 ตำบล จะพบว่า มีพื้นที่เพาะปลูกพืชเศรษฐกิจหลักทั้งหมดประมาณ 63,023.89 ไร่ โดยเป็นพื้นที่ปลูกข้าวมากที่สุด 44,740.43 ไร่ หรือคิดเป็น 70.99% ของพื้นที่เพาะปลูกพืชเศรษฐกิจหลักทั้งหมด รองลงมาคือข้าวโพด 11,511.46 ไร่ คิดเป็น 18.27%
ยางพารา 2,456.16 ไร่ คิดเป็น 3.90% สับปะรด 1,687.26 ไร่ คิดเป็น 2.68%% มันสำปะหลัง 903.42 ไร่ คิดเป็น 1.43% ลำไย 352.56 ไร่ คิดเป็น 0.56%% และอื่นๆ เช่น เงาะ ปาล์มน้ำมัน มะพร้าว มังคุด 1,372.60 ไร่ คิดเป็น 2.18%
*ในการคำนวณนี้ใช้พื้นที่การปลูกพืชเศรษฐกิจของตำบลเกาะช้างเพียงครั้งเดียว เพราะเป็นพื้นที่ทับซ้อนกันระหว่างแม่น้ำสายและแม่น้ำรวก
อ่านทั้งหมด : https://rocketmedialab.co/sai-ruak-river/
#แม่น้ำกก #แม่น้ำสาย #แม่น้ำรวก #เหมืองแร่แรร์เอิร์ธ #มลพิษข้ามแดน

17/09/2025

ไม่ใช่แค่แม่น้ำกก แต่แม่น้ำสาย แม่น้ำรวกก็ปนเปื้อน ความเสียหายภาคการเกษตรที่อาจเกิดขึ้นกว่า 547 ล้านบาท
จากกรณีเหมืองแร่แรร์เอิร์ธที่พม่า ที่ก่อให้เกิดการปนเปื้อนสารหนูและโลหะหนักในแม่น้ำกก แต่ไม่ใช่แค่แม่น้ำกกเท่านั้นที่มีการปนเปื้อน แต่แม่น้ำสาย และแม่น้ำรวก ที่มีต้นกำเนิดในพม่า ก็ปนเปื้อนสารหนูและโลหะหนักเช่นเดียวกัน
Rocket Media Lab ชวนสำรวจข้อมูลภาคการเกษตรริมแม่น้ำสายและแม่น้ำรวก เพื่อคำนวณมูลค่าความเสียหายทางเศรษฐกิจที่อาจเกิดขึ้นจากการที่แม่น้ำสายและแม่น้ำรวกปนเปื้อนและทำให้ภาคเศรษฐกิจต่างๆ ที่ต้องใช้น้ำจากแม่น้ำสายและแม่น้ำรวกต้องหยุดชะงัก ซึ่งความเสียหายภาคการเกษตรที่อาจเกิดขึ้นกว่า 547 ล้านบาท ดังนั้น เมื่อรวมความเสียหายทางการเกษตรที่อาจเกิดขึ้นจากการที่แม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำรวกปนเปื้อนสารพิษจากเหมืองแรร์เอิร์ธในเมียนมา จะพบว่าอาจมีมูลค่าสูงถึง 3,786,162,760.9 บาทในหนึ่งปี เลยทีเดียว
อ่านทั้งหมด : https://rocketmedialab.co/sai-ruak-river/
#แม่น้ำกก #แม่น้ำสาย #แม่น้ำรวก #เหมืองแร่แรร์เอิร์ธ #มลพิษข้ามแดน

16/09/2025

คำสอนขงจื๊อและคำสอนอื่นๆ ตามจารีตเดิมที่แทรกอยู่ในซีรีส์จีนหลายเรื่องคือ บทบาททางเพศ ความกตัญญู และความสัมพันธ์ในครอบครัว ตัวอย่างเช่น หน้าที่ของผู้หญิงคือการดูแลบ้าน การมีความสามารถทัดเทียมกับบุรุษถือเป็นเรื่องที่ไม่เหมาะสม ตามแนวคิดที่ว่า “สตรีที่ไร้ความสามารถ คือสตรีที่มีจรรยา” (女子无才便是德) ซึ่งหมายถึงการที่สตรีไม่มีพรสวรรค์ (หรือความรู้ความสามารถ) ถือเป็นคุณธรรมอย่างหนึ่ง คำกล่าวนี้เป็นค่านิยมที่หยั่งรากลึกในสังคมศักดินาของจีนโบราณซึ่งมีแนวคิดแบบปิตาธิปไตย ความหมายที่แท้จริงของประโยคนี้ไม่ได้หมายความว่าผู้หญิงโง่คือคนดี แต่หมายถึงการไม่แสดงความรู้ความสามารถหรือพรสวรรค์ให้โดดเด่นเหนือกว่าบุรุษ และจำกัดบทบาทของตนเองอยู่เพียงเรื่องในบ้าน เช่น เรื่อง คะนึงรักหัวใจเพรียกหา ตัวละครหญิงที่ชื่อ เจียงซัวหลัว มีความรู้ความสามารถจนได้รับตำแหน่งเป็นราชบัณฑิตในสำนักศึกษาชาย แต่ในวันเข้ารับตำแหน่งยังโดนนินทาลับหลังว่า “สตรีไร้ความสามารถก็คือคุณธรรม สตรีจะเป็นราชบัณฑิตได้อย่างไร อีกสองปีก็แต่งงานมีลูกแล้ว สตรีก็เหมือนกันหมดนั่นแหละ”
หรือความสัมพันธ์ในครอบครัวตามหลัก “สามคล้อยตามสี่คุณธรรม” (三从四德) ที่พบในเรื่องจิ่วฉงจื่อ ในฉากการโต้เถียงระหว่างลุงห้าและย่าชุย ที่ลุงห้า ซึ่งเป็นลูกชายของย่าชุยและพ่อของโต้วเจาต้องทำตามคำสั่งของตนเอง เขายกหลักการนี้ขึ้นมาอ้างว่า “สตรีต้องเชื่อฟังบิดา, เมื่อออกเรือนต้องเชื่อฟังสามี, และหากสามีตายต้องเชื่อฟังบุตรชาย” แต่เขาก็ถูกโต้เถียงจากแม่ด้วยคำสอนว่า หลักการเหล่านี้ไม่ใช่การเชื่อฟังอย่างไม่มีเงื่อนไข แต่มีคำอธิบายกำกับอยู่ เช่น พ่อเป็นหลักของลูก (父为子纲) นั้นหมายความว่าบิดาต้องเป็นแบบอย่างที่ดี หากบิดาไร้ซึ่งคุณธรรม บุตรก็มีสิทธิที่จะไม่เชื่อฟัง

เครื่องแต่งกายในซีรีส์กำลังภายในหรือจอมยุทธ์ เทพเซียน หรือแฟนตาซีตะวันออก จะใช้ชุดจีนโบราณแบบชาวฮั่นที่ปกครองประเทศจีนมายาวนาน แต่อาจจะมีทั้งการอ้างอิงตามขนบเดิมหรือดัดแปลงเล็กน้อย โดยรวมจะเป็นเสื้อคลุมยาวที่มีแขนเสื้อหลวมและเข็มขัดที่เห็นที่เอว บนเสื้อผ้ามีการตกแต่งลวดลาย หรือมีผ้าคลุมไหล่ที่เรียกว่า อวิ๋นเจี่ยน โดยอาจจะมีรายละเอียดแตกต่างในราชวงศ์ต่างๆ เช่น ราชวงศ์ถัง ตัวละครชายในเรื่อง จะสวมเสื้อคลุมคอกลม (圓領袍) ที่ใส่ตั้งแต่จักรพรรดิจนถึงสามัญชน และยังได้รับความนิยมในหมู่ผู้หญิงอีกด้วย จนกลายเป็นแฟชั่นที่แพร่หลาย เสื้อของผู้ชายมักเป็นสีเรียบไม่มีลวดลาย ในขณะที่ของผู้หญิงจะมีสีสันสดใสและประดับด้วยลวดลายงดงาม เห็นได้จากเรื่อง #ตำนานแมวขาวแห่งศาลต้าหลี่ #ปริศนาลับราชวงศ์ถัง เสื้อผ้าของผู้หญิงในยุคนี้จะเป็นชุดที่เรียกว่า ชุดรู่ฉวิน ซึ่งประกอบด้วยเสื้อท่อนบน (รู่) และกระโปรง (ฉวิน) โดยสมัยถังผู้หญิงจะผูกกระโปรงไว้สูงเหนือหน้าอก ทำให้สามารถอวดเรือนร่าง แขน และหัวไหล่ได้ นอกจากนี้ผู้หญิงยังแต่งหน้าด้วยฮวาเตี้ยน (花钿) หรือสติ๊กเกอร์ประดับหน้าผากที่ทำจากแผ่นทอง กระดาษ หรือวัสดุอื่นๆ ตัดเป็นรูปดอกไม้แปะไว้กลางหน้าผาก เป็นต้น ซึ่งฮวาเตี้ยนก็ยังคงดัดแปลงและนำมาใช้ในละครจีนย้อนยุคอีกหลายเรื่อง อาทิ เรื่อง #ผู้พิทักษ์รัตติกาลแห่งต้าเฟิ่ง
นอกจากนี้ ยังมีการนำเสนอวัฒนธรรมจีนอื่นๆ อีกมากในซีรีส์จีน ไม่ว่าจะเป็นการนำเสนออาหารจีนหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นซาลาเปา แซนด์วิชหรือแฮมเบอร์เกอร์แบบจีน ที่เป็นแป้งประกบเนื้อสัตว์ บะหมี่เส้นแบน อย่างในเรื่องคะนึงรักหัวใจเพรียกหา หรือโจ๊กถั่วแดง เหล้าสำหรับผู้หญิง ในเรื่องตำนานเซียนกระบี่ ดนตรีนาฏศิลป์จีน การใช้ร่มกระดาษ ศิลปะการตัดกระดาษที่นำมาใช้เป็นเครื่องประดับบ้านในเทศกาลต่างๆ
จะเห็นได้ว่า แม้ธีมหลักของซีรีส์จีนทั้ง 4 ประเภทนี้จะเป็นความรักชาย-หญิง แต่การนำเสนอเรื่องราวภายใต้ฉากและบริบทที่ฉายภาพจีนยุคโบราณก็สามารถทำให้ผู้ชมรับรู้ถึงวัฒนธรรมของจีนในด้านต่างๆ ที่อยู่ในเรื่องด้วย ซึ่งในทางหนึ่งก็เป็นการแสดงให้เห็นถึงความยิ่งใหญ่ของจีน ภูมิประเทศ สถาปัตยกรรม ไปจนถึงความลุ่มลึกทางวัฒนธรรม

15/09/2025

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา มีข้อสังเกตที่น่าสนใจเกี่ยวกับวิวัฒนาการภาพลักษณ์ของตัวละครหญิงในซีรีส์จีน ซึ่งเปลี่ยนแปลงจากขนบเดิมที่มีสถานะเป็นเพียงช้างเท้าหลัง ไปสู่ภาพลักษณ์ใหม่ที่สะท้อนความเป็นอิสระและพึ่งพาตัวเองได้มากขึ้น จนเกิดเป็นคำเรียกซีรีส์ประเภทนี้ว่า “ซีรีส์แนวผู้หญิง” (她剧集/女性题材剧) ซึ่งมีผู้หญิงเป็นศูนย์กลางของเรื่อง

ปรากฏการณ์นี้ส่วนหนึ่งมาจากแนวคิดเรื่องพลังหญิง (Women’s empowerment) ที่ส่งผลให้ผู้หญิงมีอำนาจมากขึ้น ภาพลักษณ์ของผู้หญิงในซีรีส์จึงเริ่มมีลักษณะของการพึ่งพาตนเอง มีงานที่ดีทำ มีอิสระ มีอำนาจในการตัดสินใจในชีวิตตนเอง ประกอบกับแนวคิดเรื่อง เศรษฐกิจพลังหญิง (She-economy) หรือภาษาจีนเรียกว่า 她经济 ซึ่งเป็นคำศัพท์ใหม่ที่กระทรวงศึกษาธิการจีนได้ให้การรองรับและบัญญัติเป็นคำใหม่ ที่หมายถึงเศรษฐกิจที่เกิดจากการบริโภคของผู้หญิง ไม่ว่าจะเป็นเสื้อผ้า เครื่องสำอาง สินค้าแม่และเด็ก ของใช้ในบ้าน ด้วยกระแสนี้ทำให้ซีรีส์ที่มีกลุ่มเป้าหมายเป็นผู้หญิง ปรับเปลี่ยนเนื้อหาไปในทิศทางดังกล่าว
นอกจากนี้ เดิมทีซีรีส์ที่มีผู้หญิงเป็นศูนย์กลางจะเสนอภาพการต่อสู้เดี่ยวๆ ของตัวละครหญิง แต่ปัจจุบันพัฒนามาเป็นการต่อสู้แบบกลุ่ม สร้างความรู้สึกร่วมว่าผู้หญิงต่างกำลังเผชิญหน้ากับเรื่องเดียวกัน ดังจะเห็นได้จากซีรีส์ที่ฉายในประเทศจีนและมีบางเรื่องที่ฉายในประเทศไทยด้วย อย่างเรื่อง Nothing But Thirty ที่เล่าเรื่องผู้หญิงในเมืองที่เผชิญกับแรงกดดันอย่างมากในวัย 30 ปี โดยเล่าจากผู้หญิง 3 คน ไม่ว่าจะเป็นผู้หญิงที่แต่งงานและมีลูกแล้ว ผู้หญิงที่แต่งงานแล้วแต่ยังไม่มีลูก รวมไปถึงผู้หญิงที่ยังไม่แต่งงาน การเล่าแบบนี้ทำให้เห็นมุมมองของผู้หญิงหลากหลายแบบในสังคมว่าต้องเผชิญกับปัญหาใดบ้าง ในโครงเรื่องที่คล้ายกันยังมีละครเรื่อง Lady’s Character ที่เล่าถึงผู้หญิง 3 คน ที่ต่างฝ่ายต่างแสวงหาคุณค่าส่วนตัว พัฒนาอาชีพ และความสุขในครอบครัว มีสถานะทั้งแต่งงานแล้วหย่า แต่งงานแล้วยังไม่มีลูก และแต่งงานแล้วมีลูก รวมไปถึงอาชีพอย่างการเป็นพนักงานระดับล่าง ผู้บริหารระดับกลาง และเจ้าของกิจการ นอกจากนี้ยังมีเรื่อง For the First Time in My Life เรื่อง Viva Femina เรื่อง A Dream of Splendor เรื่อง Ode to Joy ซึ่งเล่าเรื่องผู้หญิงหลากหลายรูปแบบ
หรือการเจาะลึกเฉพาะตัวละครหญิงเดี่ยวๆ อย่าง The Story of Xing Fu เน้นการเติบโตและการเปลี่ยนแปลงของตัวละครหญิงชื่อ ซิ่งฟู ซึ่งมีความหมายว่าความสุข เธอเป็นหญิงชนบทที่ต้องเผชิญบททดสอบหลายด้าน ทั้งอาชีพ การแต่งงาน และความสัมพันธ์ในครอบครัว ตัวละครเหอซิ่งฝูกล้าที่จะปฏิเสธการที่ต้องประพฤติตัวสงบเสงี่ยม และต่อสู้เพื่อสิทธิที่ชอบธรรม จนท้ายที่สุดก็ได้รับเลือกให้เป็นผู้นำคนใหม่ของหมู่บ้านด้วยสติปัญญาของตัวเอง ไม่พึ่งพาความช่วยเหลือจากพระเอก
จะเห็นว่าจากเดิมภาพลักษณ์ของผู้หญิงในละครมักถูกสร้างโดยมีผู้ชายเป็นศูนย์กลาง ผู้หญิงมีบทบาทแค่เพียงแม่ หรือภรรยาในเรื่อง แต่ในละครจีนแบบใหม่ให้พื้นที่ของตัวละครหญิง ได้สำรวจเส้นทางของตัวเอง มีตัวเลือกในชีวิต แสวงหาคุณค่าทั้งด้านอาชีพและความรัก
เมื่อสำรวจจากซีรีส์หลากหลายประเภทในปี 2024 ที่ฉายผ่าน WeTV และ iQIYI ในไทย พบซีรีส์ที่มีลักษณะข้างต้นเช่นกัน โดยซีรีส์แนวรักในเมือง (Metropolitan) อย่างเรื่องเธอผู้เปล่งประกายกว่าแสงดาว ตัวละครจี้ซิง เป็นผู้หญิงที่เก่งด้านเทคโนโลยี ที่ลาออกจากงานประจำเพื่อไล่ตามความฝันในการเป็นผู้ประกอบการ ท้าทายกับแนวคิดที่ว่าผู้หญิงควรมีอาชีพที่มั่นคงและหลีกเลี่ยงความเสี่ยง นอกจากนี้ เรื่องนี้ยังสะท้อนการต่อสู้กับความคิดดั้งเดิมผ่านความสัมพันธ์ของตัวละคร โดยนางเอกยอมสละเงินดาวน์บ้านเพื่อนำมาลงทุนทำธุรกิจ ทำให้ความสัมพันธ์กับแฟนที่คบมานานต้องจบลง เพราะทั้งคู่มีเส้นทางชีวิตที่แตกต่างกัน โดยแฟนของเธอต้องการชีวิตที่มั่นคง แต่จี้ซิงให้ความสำคัญกับคุณค่าในชีวิตของตัวเองมากกว่า ท้ายที่สุดจี้ซิงประสบความสำเร็จในการสร้างบริษัทสตาร์ทอัป ทั้งยังพบความรักกับพระเอกในเวลาต่อมา มีชีวิตแต่งงานที่สงบสุข สิ่งนี้แสดงให้เห็นว่าจี้ซิงยังคงได้รับรางวัลแบบดั้งเดิม คือการแต่งงาน หลังจากได้พิสูจน์ตัวเองทั้งในด้านส่วนตัวและอาชีพ ภาพของจี้ซิงจากเรื่องเธอผู้เปล่งประกายกว่าแสดงดาวจึงเป็นผู้หญิงสมัยใหม่ ที่เลือกความสมดุลให้ชีวิต ไม่ได้ตามหาแค่ความรักจากผู้ชายแต่ต้องเติมเต็มตนเองได้ด้วย
ในประเภทละครแนวครอบครัว เรื่องหากชีวิตคือการวิ่ง ตัวละครเฉิงอันซินเป็นครูสอนเต้นรำที่มีความมุ่งมั่นในชีวิตการงาน มีระเบียบวินัย แต่ต่อมาเธอประสบอุบัติเหตุและสูญเสียขา จึงต้องเผชิญกับความสิ้นหวังในชีวิต เฉิงอันซินร้องไห้ไม่หยุดเมื่อต้องนั่งรถเข็น ไม่มั่นใจในตัวเอง ที่สำคัญตัวละครนี้แต่งงานและมีสามีแล้ว เมื่อเผชิญหน้ากับความพิการทางกาย จึงต้องหย่าร้างกับสามีที่ไม่สามารถทนกับอารมณ์รุนแรงของเธอในช่วงฟื้นตัวได้ อีกทั้งสามียังนอกใจไปมีความสัมพันธ์กับเพื่อนร่วมงานด้วย อย่างไรก็ตาม สิ่งที่อันซินเลือกคือหย่าร้าง และขอเพียงแค่แบ่งทรัพย์สินเท่ากัน ไม่ยึดติดกับชีวิตแต่งงานที่ล้มเหลวหรือเรียกร้องผลประโยชน์เพิ่มเติม ในตอนท้ายเรื่อง อันซินก้าวพ้นจากความสิ้นหวังในชีวิต กลับมาเต้นรำได้อีกครั้งด้วยการใส่ขาเทียม เอาชนะความไม่มั่นใจในตนเอง ในแง่ของการท้าทายขนบ จะเห็นว่าการหย่าร้างของเธอกับฉินเฟิง ซึ่งเกิดจากการที่เขานอกใจเนื่องจากความพิการและการไม่สามารถตั้งครรภ์ได้ เป็นการปฏิเสธการแต่งงานที่ล้มเหลว ส่งเสริมการเคารพตนเองและแนวคิดที่ว่าคุณค่าของผู้หญิงไม่ได้ผูกติดกับสถานะการสมรสหรือความสามารถในการมีบุตร
ในละครจีนโบราณ (Costume Drama) เรื่องสตรีกล้าท้าสงครามรัก ตัวละครอาม่าย นางเอกปลอมตัวเป็นชายเข้าร่วมทัพเพื่อล้างแค้น จุดเริ่มต้นในกองทัพของอาม่ายเริ่มจากการเป็นทหารเดินเท้าในกองทัพ และค่อยๆ สร้างผลงาน จนได้เป็นผู้คุมและจอมทัพในที่สุด ซึ่งท้าทายบทบาททางเพศแบบดั้งเดิมที่จำกัดผู้หญิงอยู่แต่ในบ้าน นอกจากนี้อาม่ายยังละทิ้งความรู้สึกส่วนตัวและความรักฉันท์หนุ่มสาวเพื่อมุ่งมั่นกับการปกป้องแผ่นดิน ทำหน้าที่ของจอมทัพอย่างเต็มที่ ทั้งยังเลือกที่จะละทิ้งบรรดาศักดิ์ที่พระเอกจะมอบให้ เพื่อกลับมาใช้ชีวิตอย่างสงบสุขและเป็นอิสระ ซึ่งแตกต่างจากละครจีนโบราณหลายเรื่องที่ตัวละครหญิงเดินเรื่อง และมักจะเน้นไปที่ความรักเป็นหลัก
ในเรื่องห้วงคำนึง ดวงใจนิรันดร์ ภาค 2 ซึ่งดำเนินเรื่องด้วยตัวละครหญิงอย่างเสี่ยวเยา เธอต้องต่อสู้กับขนบธรรมเนียมในหลายมิติ ตั้งแต่ปลอมตัวเป็นชายเพื่อเอาชีวิตรอดและใช้ชีวิตในฐานะหมอ แสดงให้เห็นถึงความสามารถด้านสติปัญญาและความสุขุมในการแก้ปัญหา ซึ่งสะท้อนภาพลักษณ์ของผู้หญิงที่ไม่ใช่อารมณ์ในการแก้ไขปัญหา ขณะเดียวกัน ความสัมพันธ์ของเธอกับตัวละครชาย ยังสะท้อนการท้าทายบทบาทของผู้หญิงยุคโบราณที่ต้องพึ่งพาผู้ชายและถูกจำกัดอยู่แต่ในบ้าน อาทิ การมีส่วนสนับสนุนลูกพี่ลูกน้องในการขึ้นครองราชย์ การปฏิเสธความรักกับตัวละครที่มีคู่หมั้นอยู่แล้ว การปฏิเสธการแต่งงานแบบคลุมถุงชน สละตำแหน่งในราชวงศ์เพื่อความสุขของตัวเองกับคนรัก ซึ่งถือเป็นการท้าทายแนวคิดดั้งเดิมที่ผู้หญิงมักถูกคาดหวังให้แต่งงานกับผู้มีอำนาจเพื่อยกระดับฐานะ
ในซีรีส์แนวเทพเซียน (Xianxia) ปฐพีไร้พ่าย ตัวละครนางเอก เสิ่นหลี มีฐานะเป็นเทพสงครามอันดับหนึ่งในสามภพ มีฐานะเป็นอ๋องหญิงแห่งแดนวิญญาณผู้ถือกำเนิดพร้อมไข่มุกศักดิ์สิทธิ์ ขณะที่ผู้หญิงส่วนใหญ่มักมีสถานะรองลงมาหรือเป็นเพียงมนุษย์ธรรมดา ทั้งนี้เสิ่นหลีแม้จะเป็นผู้หญิงร่างบอบบาง แต่มีบุคลิกอาจหาญ เยือกเย็น สง่างาม เด็กขาดและตรงไปตรงมา สามารถปราบปีศาจชั่วร้ายได้ด้วยตัวเอง จากการให้ภาพว่าเสิ่นหลีทะลวงท้องปีศาจออกมาได้ด้วยหอก และสามารถอดทนต่อความทรมานอย่างแสนสาหัสจากการถูกตอกตะปูโดยไม่ปริปากบ่นแม้แต่น้อย ในการต่อสู้กับขนบธรรมเนียมจะเห็นว่าเป็นเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับเทพเซียนก็ยังหนีการแต่งงานไม่พ้น ในเรื่องจะเห็นว่าเสิ่นหลีถูกจับแต่งงานแบบคลุมถุงชน แต่เธอหลบหนีการแต่งงาน ทั้งยังประณามคู่หมั้นอย่างฟู่หรงจวินว่าเป็นเทพที่ไม่ได้เรื่อง และดูถูกการแต่งงานทางการเมืองนี้อย่างมาก เสิ่นหลียืนยันว่าการยกเลิกการหมั้นหมายขึ้นอยู่กับเธอเท่านั้น การกระทำเหล่านี้เป็นการยืนยันอำนาจของตนเอง และเมื่อเสิ่นหลีมีความรักให้สิงจื่อ เธอก็แสดงออกถึงความรักและความปรารถนาอย่างเต็มที่ ซึ่งขัดกับภาพลักษณ์ผู้หญิงในอดีตที่มักต้องเก็บงำความรู้สึก โดยเสิ่นหลีระบุว่าตนเพียงแค่ทำในสิ่งที่อยากทำมานานแล้วและไม่เสียใจกับการตัดสินใจของตัวเอง ในตอนท้ายเรื่องเสิ่นหลีได้รับความรักที่แท้จริงและมั่นคงเป็นรางวัล ได้รับการยอมรับและยกย่องจากทั้งสามภพ
จากตัวอย่างซีรีส์ที่ได้กล่าวมา จะเห็นว่าซีรีส์จีนยุคใหม่พยายามนำเสนอภาพลักษณ์ของผู้หญิงที่แข็งแกร่งและก้าวข้ามขนบดั้งเดิม พวกเธอไม่ได้ถูกจำกัดอยู่แค่ในบ้านหรือเป็นเพียงส่วนหนึ่งในชีวิตของผู้ชายอีกต่อไป แต่กลับกลายเป็น ผู้นำที่กล้าตัดสินใจกำหนดชะตาชีวิตของตนเอง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องอาชีพ ความรัก หรือแม้แต่การปกป้องแผ่นดิน ซึ่งการเปลี่ยนแปลงนี้สอดคล้องกับแนวคิดเศรษฐกิจแบบ She-economy ที่กำลังขับเคลื่อนเศรษฐกิจจีน
การที่ซีรีส์จีนสร้างตัวละครหญิงที่พึ่งพาตนเองและมีทักษะเฉพาะทาง แต่ยังสะท้อนความต้องการที่แท้จริงของเศรษฐกิจจีนในปัจจุบัน ที่กำลังเผชิญปัญหาจากอัตราการเกิดใหม่ที่ลดลง และการว่างงานที่เพิ่มขึ้นในหมู่คนหนุ่มสาว โดย สำนักงานสถิติแห่งชาติจีน เมื่อเดือนมีนาคม 2025 ระบุว่า อัตราการว่างงานของประชากรวัย 16-24 ปีในเขตเมือง (ไม่รวมนักเรียนนักศึกษา) เพิ่มขึ้นเป็น 16.9% จาก 16.1% ในเดือนมกราคม ขณะที่อัตราการว่างงานของประชากรวัย 25-29 ปีเพิ่มขึ้นเป็น 7.3% จาก 6.9% และกลุ่มวัย 30-59 ปี เพิ่มขึ้นเป็น 4.3% จาก 4.0%
ดังนั้นการนำเสนอภาพลักษณ์ใหม่ของผู้หญิงจีนในซีรีส์ จึงไม่ได้เป็นแค่การสนับสนุนแนวความคิดพลังหญิง หรือการพยายามจะเปลี่ยนภาพลักษณ์ผู้หญิงจีนในอดีตที่เป็นเพียงช้างเท้าหลัง หรือมีสถานะที่เป็นเพียงแม่และเมียที่อยู่แต่ในบ้านเท่านั้น แต่พยายามจะเสนอภาพว่า ผู้หญิงก็สามารถกลายมาเป็นอีกหนึ่งทรัพยากรมนุษย์ในฐานะฟันเฟืองของระบบเศรษฐกิจได้ เพื่อช่วยกันขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศจีนที่กำลังถดถอย จะเห็นได้ว่าแนวความคิดในซีรีส์จีนนั้นผูกพันกับเป้าหมายการพัฒนาประเทศอย่างแนบแน่น

12/09/2025

จากซีรีส์จีนที่นำมาศึกษาทั้งหมด 96 เรื่อง มีซีรีส์ที่มีฉากหลังเป็นยุคปัจจุบัน 44 เรื่อง ซึ่งมีเนื้อหาแนวรักในเมืองมากที่สุด 20 เรื่อง รองลงมาเป็นวัยรุ่น 10 เรื่อง สอบสวน 6 เรื่อง แฟนตาซี 3 เรื่อง ผจญภัย 2 เรื่อง ชนบท แฟนตาซีตะวันออกและครอบครัวอย่างละ 1 เรื่อง
ในซีรีส์ที่เกี่ยวกับรักในเมืองเสนอภาพความทันสมัยของจีน โดยมากมักมีฉากหลังเป็นเมืองใหญ่สมัยใหม่ที่เต็มไปด้วยตึกระฟ้า เทคโนโลยีล้ำสมัย ความเจริญก้าวหน้าทางเศรษฐกิจและสังคมของจีนตั้งแต่ปี 2000 เป็นต้นมา โดยเฉพาะเซี่ยงไฮ้ที่ปรากฏอยู่ 7 เรื่องจาก 15 เรื่อง เช่น สาวสตรองสองชีวิต,สามสายใยหนึ่งหัวใจ,ในวันที่รักผลิบาน ซึ่งฉายภาพเมืองที่ทันสมัย ภาพรถไฟความเร็วสูงวิ่งระหว่างเมืองที่สามารถเข้าถึงเมืองที่อยู่ห่างไกลได้ในเวลารวดเร็ว
เนื้อเรื่องของรักในเมืองส่วนใหญ่เป็นความรักของคนหนุ่มสาวที่ทำงานบริษัทในอาคารสำนักงานทันสมัย นักแสดงนำชายส่วนใหญ่เป็นประธานบริษัทหรือผู้บริหารบริษัทซึ่งพบ 5 เรื่อง จาก 15 เรื่อง เช่น รักนี้ทีละสเตป พระเอกเป็นประธานบริษัทเกี่ยวกับงานออกแบบพื้นที่ ส่วนนางเอกเป็นลูกหลานของบริษัทคู่แข่ง และยังพบว่าตัวละครจำนวนหนึ่งในซีรีส์รักในเมืองทำงานเกี่ยวกับศิลปะและการออกแบบตามขนบตะวันตก เช่น ทำงานเป็นนักซื้อขายผลงานศิลปะในแกลอรี่ที่ทันสมัย ทำงานเป็นครูสอนบัลเลต์ ฉากในเรื่องหรือการพูดถึงการใช้เวลาในหอศิลป์หรือพิพิธภัณฑ์ศิลปะ ตัวอย่างเช่น เรื่องวันธรรมดาที่มีเธอ ที่ตัวเอกเป็นนายหน้าขายงานศิลปะในแกลลอรี่ อาจสะท้อนให้เห็นถึงว่าชาวจีนในปัจจุบันมีรสนิยมที่เข้าใจศิลปะแบบตะวันตก ทัดเทียมกับโลกสากล โดยการทำงานอย่างหนักภายใต้บรรยากาศแข่งขันปรากฏอยู่ในเกือบทุกเรื่อง พร้อมกับการนำเสนอว่าเศรษฐกิจจีนยิ่งใหญ่กว่าชาติอื่น ขณะเดียวกันก็ไม่ตกขบวนกระแสโลกที่คนอายุน้อยเป็นเจ้าของกิจการ เช่น ในซีรีส์เรื่องห้วงประกายพร่างพรายรัก พระเอกเป็นประธานบริษัทสตาร์ทอัปธัญพืชหนุ่ม มีหุ้นส่วนเป็นเพื่อนวัยเดียวกัน มีกิจกรรมส่งเสริมการตลาดไลฟ์ขายสินค้าทางออนไลน์
ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีของจีนอาจแสดงออกผ่านซีรีส์ที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีและวิทยาศาสตร์ เช่น เรื่องอุบัติรักข้ามเมตาเวิร์ส ที่นางเอกเป็นนักออกแบบเกม เนื้อเรื่องเกี่ยวกับบริษัทเกมที่ใช้เทคโนโลยีเมตาเวิร์ส เช่นเดียวกับเรื่องดารารักนิรันดร์ ที่นางเอกได้หลุดเข้าไปในโลกเกมและมีเทคโนโลยีล้ำหน้าแบบเดียวกัน หรือเรื่องเธอพิเศษใส่ไข่ ก็เล่าเรื่องการสร้างหุ่นยนต์และมีพระเอกเป็นวิศวกรเอไอ

ซีรีส์จีนที่เป็นแนววัยรุ่นไม่เพียงถ่ายทอดชีวิตวัยรุ่นจีนในปัจจุบัน แต่ยังสะท้อนความคาดหวังของผู้ใหญ่ต่อคนรุ่นหลังด้วย เช่น รักวัยใสในความทรงจำ ที่เล่าถึงชีวิตนักเรียนชั้นมัธยมปลายและบรรยากาศการสอบเข้ามหาวิทยาลัย ดำเนินเรื่องในปี 2008 พร้อมทั้งแสดงให้เห็นทศวรรษแห่งความรุ่งเรืองของจีน มีทั้งสัญญาณ 3G ที่ครอบคลุมทุกพื้นที่ งานกีฬาโอลิมปิกปักกิ่ง 2008 และความกดดันของเยาวชนจีนที่ต้องเผชิญกับการสอบเกาเข่า ซึ่งคือการสอบเข้ามหาวิทยาลัยระดับชาติของจีน นอกจากนี้ซีรีส์วัยรุ่นยังมีเนื้อเรื่องเกี่ยวกับการเป็นนักกีฬา เช่น สเก็ตน้ำแข็ง สนุกเกอร์ วอลเลย์บอลชายหาด วิ่ง ซึ่งสอดแทรกการฝึกฝนกีฬาด้วยความมุ่งมั่น และการคว้าชัยชนะเพื่อประเทศชาติ เช่น กระซิบรักผ่านสายลม ที่เป็นความรักของนักกีฬาสเก็ตน้ำแข็งและการเป็นนักกีฬาทีมชาติ
ทั้งนี้เห็นได้ชัดว่า ซีรีส์แนวละครไอดอลที่ลักษณะเน้นเรื่องราวความรักใสๆ ในรั้วมหาวิทยาลัยหรือโรงเรียนมัธยมใช้นักแสดงรุ่นใหม่ที่หน้าตาดีและมีฐานแฟนคลับ พล็อตเรื่องไม่ซับซ้อน เข้าใจง่าย เพื่อสร้างความรู้สึกผูกพันและทัศนคติเชิงบวกต่อวัฒนธรรมจีนร่วมสมัยในกลุ่มคนรุ่นใหม่ โดยนำเสนอสังคมจีนในมุมที่สดใส ปลอดภัย และโรแมนติก รวมถึงส่งเสริมเรื่องวัยรุ่นมีชีวิตครั้งเดียว ควรกล้าหาโอกาส กล้าสู้ เช่น กระซิบรักผ่านสายลม ที่เล่าถึงชีวิตของนักกีฬาสเกตน้ำแข็งในการแข่งขันโอลิมปิก แม้จะเคยยอมแพ้ไป แต่สุดท้ายในตอนจบก็บรรยายว่าตัวเอกใช้ความเลือดร้อนของวัยรุ่นคว้าชัยชนะมาให้ประเทศชาติ
ในซีรีส์สืบสวนสอบสวนแสดงให้เห็นถึงปัญหาอาชญากรรมของจีน ควบคู่ไปกับความมีประสิทธิภาพในการปราบปรามของเจ้าหน้าที่ เช่น อัยการทีม 9 พิทักษ์เยาวชน เสนอมุมมองของกฎหมายและคดีจากเยาวชนในจีน ปัญหาการทำงานด้านกฎหมายในจีนที่มีอุปสรรค การสร้างความเชื่อมั่นในเจ้าหน้าที่ของรัฐในการดำเนินการทางกฎหมาย หรือ Frozen Surface ที่บอกเล่าปัญหาของอาชญากรรมในท้องถิ่นของจีน ความเด็ดขาดของตำรวจน้ำดี
สิ่งที่ปรากฏชัดเจนอีกประเด็นหนึ่งในซีรีส์จีนคือ การให้คุณค่ากับสถาบันครอบครัวที่เข้มแข็งและความกตัญญู ส่วนใหญ่ความสัมพันธ์ในครอบครัวเป็นจุดสำคัญของเรื่องไม่ว่าจะเป็นแนวใดก็ตาม โดยลูกต้องเชื่อฟังพ่อแม่ เวลาพ่อแม่เจ็บไข้ได้ป่วย ลูกมีหน้าที่ดูแลพ่อแม่ เช่น สาวสตรองสองชีวิต ซีรีส์แนวรักในเมืองใหญ่ ปมขัดแย้งหนึ่งของเรื่องก็คือการที่พ่อของแฟนหนุ่มที่ตั้งใจว่าจะไปทำงานที่เซี่ยงไฮ้ด้วยกันล้มป่วยลง นางเอกจึงตัดสินใจไปเซี่ยงไฮ้เพื่ออนาคตของตัวเอง ส่วนฝ่ายชายตัดสินใจว่าจะอยู่ดูแลพ่อ นางเอกถูกประณามว่าเห็นแก่ตัว อกตัญญู ทั้งนี้สำหรับสังคมจีนแล้วครอบครัวสำคัญมาก ประธานาธิบดีสี จิ้นผิงของจีน เน้นย้ำคุณค่าของครอบครัวและประเพณีหลายครั้ง ครอบครัวเป็นหน่วยที่เล็กที่สุดของชาติ ชาติคือครอบครัวหลายครอบครัวที่อยู่ร่วมกัน เราควรส่งเสริมความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของครอบครัว สนับสนุนให้คนกตัญญูต่อครอบครัว หล่อเลี้ยงประเพณีดีงามของครอบครัว และดูแลผู้สูงอายุ แม่ควรจะทำให้ลูกตั้งใจเรียนเรียน มีจิตวิญญาณของการทำงานหนัก และรักบ้านเกิดเมืองนอนเพื่อให้พวกเขาเป็นกำลังสำคัญของประเทศและประชาชน เราต้องช่วยให้ผู้หญิงมีสมดุลระหว่างครอบครัวและการทำงาน เพื่อให้เป็นผู้หญิงยุคใหม่ที่สามารถรับผิดชอบต่อสังคม พร้อมกับดูแลครอบครัวได้
นอกจากนี้ระหว่างการนำเสนอชีวิตจีนสมัยใหม่ ในซีรีส์ยังมีเทศกาลและพิธีกรรมต่างๆ ที่ทำให้ผู้ชมได้สัมผัสกับรากฐานทางวัฒนธรรมของจีน เช่น ในสาวสตรองสองชีวิต มีประเพณีตามฤดูกาล ฤดูหนาว ต้มแกงจืดสมุนไพรและกินเกาลัดคั่ว, ฤดูใบไม้ผลิ เก็บดอกหอมหมื่นลี้ และวันไหว้พระจันทร์ ดื่มเหล้าดอกหอมหมื่นลี้พร้อมเล่านิทานฉางเอ๋อ หรือเรื่องวัยกล้าท้าฝัน ที่ฉายภาพเทศกาลโคมไฟ และเทศกาลไหว้พระจันทร์ ขณะเดียวกันยังพบเทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง มีชื่อเรียกอีกชื่อว่าเทศกาลตวนอู่ (端午节) รวมไปถึงเทศกาลแข่งเรือมังกรที่ปรากฏในเรื่องดารารักนิรันดร์ ไม่เพียงแต่แสดงถึงประเพณีเก่าแก่แต่ยังเป็นโอกาสในการสร้างความสัมพันธ์ของตัวละครอีกด้วย

จะเห็นได้ว่า ซีรีส์จีนที่มีเนื้อหาในยุคปัจจุบันแสดงให้เห็นถึงภาพของสังคมจีนที่ต้องการแสดงให้ผู้ชมเห็น ทั้งตึกรามบ้านช่องที่ทันสมัย เมืองที่มีผู้คนพลุกพล่าน ความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของจีน พร้อมกับคุณค่าที่จีนให้ความสำคัญไม่ว่าจะเป็น การทำงานหนัก ครอบครัว การทุ่มเทเพื่อประเทศชาติ ในขณะเดียวกันก็ยังแฝงวัฒนธรรมประเพณีจีนในซีรีส์อย่างแนบเนียน ไม่เพียงสะท้อนการผสานอย่างกลมกลืนระหว่างความทันสมัย แต่ยังทำให้ผู้ชมที่อยู่ต่างวัฒนธรรมรู้จักขนบธรรมเนียมจีนด้วย

เมื่อสำรวจบทบาททางเพศในซีรีส์จีนโดยพิจารณาผ่านงานของพระเอกและนางเอกพบว่า ซีรีส์ย้อนยุค พระเอกมักมีสถานะทางสังคมที่สูงส่ง และเกี่ยวข้องกับอำนาจด้วย พบมากที่สุดคือกลุ่มขุนนางและข้าราชการ จำนวน 17 เรื่อง คิดเป็น 17.71% หากเป็นซีรีส์ยุคปัจจุบัน (Modern) อาชีพของพระเอกมักจะเป็นแสดงออกถึงความสำเร็จและความมั่งคั่ง อาชีพที่พบมากที่สุดคือ ประธานบริษัท จำนวน 16 เรื่อง คิดเป็น 16.67% นอกจากนี้พระเอกยังมีอาชีพที่เกี่ยวข้องกับการปกครองหรือการทหาร อาทิ เป็นเชื้อพระวงศ์ อ๋อง องค์ชาย บางครั้งก็เป็นขุนนางระดับสูง เป็นแม่ทัพ ตลอดจนเจ้าเมืองด้วย เช่น เจียงซินไป๋ พระเอกจากเรื่อง คะนึงรักหัวใจเพรียกหา มีฐานะเป็นจวิ้นอ๋อง (ลูกของอ๋องหญิง), สิงจื่อ พระเอกจาก ปฐพีไร้พ่าย มีฐานะเป็นเทพองค์สุดท้ายของสวรรค์, ชุยสิงโจวจากซ่อนรักชายาลับ มีฐานะเป็นอ๋อง, อู่เกิง พระเอกจาก เทพยุทธ์สะบั้นฟ้าท้าสวรรค์ มีฐานะเป็นองค์ชายเผ่ามนุษย์, ซ่งโม่ พระเอกจาก จิ่วฉงจื่อ เป็นแม่ทัพ, ซางอี้จือ พระเอกจาก สตรีกล้าท้าสงครามรัก, มีฐานะเป็นลูกชายขององค์หญิงใหญ่ (ต่อมาเป็นฮ่องเต้), เสิ่นจือเหิง พระเอกจากเหมันต์ใต้เงาจันทร์ เป็นประธานสำนักพิมพ์และหนังสือพิมพ์

อย่างไรก็ตาม หากสำรวจด้วยประเภทของละคร จะพบว่าอาชีพของพระเอกถูกกำหนดโดยขนบของแนวเรื่อง กล่าวคือ หากเป็นกลุ่มละครแนวย้อนยุคหรือกำลังภายใน อาชีพของพระเอกจะผูกติดกับอำนาจการปกครองและการทหาร เช่น ขุนนาง อ๋อง แม่ทัพ และมีสถานะสูงในสังคม เช่น จอมยุทธ์ หากเป็นกลุ่มละครรักในเมือง และละครโรแมนติก อาชีพของพระเอกก็สะท้อนให้เห็นถึงความสำเร็จในโลกปัจจุบันด้วยตำแหน่งประธานบริษัท มีพระเอกที่เป็นนักธุรกิจผู้บริหาร และทำการค้า รวม 16 เรื่อง

สำหรับซีรีส์เฉพาะทาง พระเอกมีงานที่มีบทบาทสำคัญของเรื่องนั้น เช่น ในซีรีส์สืบสวน ก็มักจะเป็นตำรวจ นักสืบ พบอาชีพกลุ่มทหาร ตำรวจ และผู้รักษากฎหมาย 16 เรื่อง (16.67%) นักเรียนและนักศึกษาในละครวัยรุ่น 6 เรื่อง 6.25% อย่างไรก็ตาม ยังพบอาชีพที่น่าสนใจจากพระเอกอีกบ้าง เช่น คนเคาะยาม ในแนวย้อนยุค จากเรื่องผู้พิทักษ์รัตติกาลแห่งต้าเฟิ่ง, ข้าราชการนักแต่งหน้าศพ จากเรื่องในวันที่รักผลิบาน, ตำรวจรถไฟ จากเรื่องตำรวจหน้าใสหัวใจปู๊นปู๊น
นอกจากงานแล้ว รูปร่างหน้าตาของพระเอกในซีรีส์ย้อนยุคและปัจจุบัน มักเป็นชายผิวขาว ใบหน้าเล็กเกลี้ยงเกลา ไม่มีหนวดเครา รูปร่างผอมบางโดยเฉพาะซีรีส์ที่มีตัวเอกเป็นจอมยุทธ์หรือมีพลังวิเศษ ทั้งในเรื่องเซียนกระบี่พิชิตมาร 4, หิมะเจ็ดรัตติกาลรักไร้กาลเวลา และเทพบุตรจุติมารัก ที่แม้จะคงการไว้ผมยาวไว้ตามความงามแบบขงจื๊อที่เห็นว่า “ร่างกายของเรา อวัยวะต่างๆ ผิวหนัง และขน หรือผมต่างก็มาจากบิดามารดามอบให้ไม่ควรทำลายหรือทำให้เสียหาย” (身体发肤，受之父母，不敢毁伤，孝之始也) ซึ่งนับเป็นขั้นแรกของความกตัญญู แต่ก็ไม่ไว้หนวดเครา เพื่อให้สอดคล้องกับพิมพ์นิยมในปัจจุบัน

เมื่อสำรวจนางเอกในซีรีส์จีน งานที่พบมากที่สุดคือเป็นนักธุรกิจ ผู้บริหาร และการค้า จำนวน 16 เรื่อง คิดเป็น 16.67% ซึ่งกลุ่มนี้ก็สะท้อนถึงการสร้างเนื้อสร้างตัว ใช้ความสามารถในดูแลตัวเอง เช่น ซ่อนรักชายาลับ จิ่วฉงจื่อ รองลงมา คือสถานะพิเศษ เช่น จอมยุทธ์หญิง เซียน เทพ ปีศาจ จำนวน 16 เรื่อง คิดเป็น 16.67% ตามมาด้วย ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง เช่น นักกีฬา นักแสดง นักออกแบบ 13 เรื่อง คิดเป็น 13.54% ต่อมาอาชีพตำรวจ นักสืบ สายลับ ฉายภาพผู้หญิงที่เข้มแข็ง มี 13 เรื่อง (13.54%) เช่น ฮาร์บิน1944, ข้ามเวลาท้าคดีเดือด อาชีพพนักงานบริษัท 8 เรื่อง (8.33%) เช่น สาวสตรองสองชีวิต กลุ่มอาชีพขุนนาง ธิดาขุนนาง ข้าราชการ จำนวน 7 เรื่อง (7.29%) เช่น ดารารักนิรันดร์ อาชีพนักเรียนนักศึกษา 7 เรื่อง (7.29%) ซึ่งพบในซีรีส์แนววัยรุ่นที่เน้นการเติบโตของตัวเอก เช่น คลื่นลมแห่งฝัน ส่วนอาชีพแพทย์ มี 6 เรื่อง (6.25%) เช่น คืนค่ำและยามอรุณ, เธอคือเพลงรักฤดูหนาว

น่าสังเกตว่าในละครย้อนยุค มักมีนางเอกหรือผู้หญิงในเรื่องที่แหวกขนบซึ่งสะท้อนภาพลักษณ์ฉลาดเฉลียวพึ่งพาตัวเองได้ ส่วนกลุ่มละครรักในเมืองก็จะพบนางเอกที่เก่งและมีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน ตั้งแต่นักออกแบบ ทนาย วิสัญญีแพทย์ โปรดิวเซอร์ ไปจนถึง ผอ.สำนักงานบริหารสินเชื่อ ในซีรีส์จีนร่วมสมัยยังสอดแทรกนโยบายของรัฐบาลจีนด้วย เช่น นโยบายสนับสนุนให้มีลูกคนที่ 2 ที่เริ่มในปี 2016 ในเรื่องสาวสตรองสองชีวิต

ภายใต้โครงเรื่องความรักระหว่างชายหญิงในเมืองใหญ่ นางเอกในซีรีส์จีนต้องทำงานด้วยความฝ่าฟันเพื่อสร้างเนื้อสร้างตัวด้วยความสามารถของตัวเอง หรือมีทักษะเฉพาะทางบางอย่าง ที่ต้องใช้ความรู้ เพื่อเอาชนะอุปสรรค อย่างไรก็ตามยังคงต้องปะทะกับความคิดที่ว่า ผู้หญิงต้องแต่งงาน ดูแลสามี ลูกและครอบครัว ทั้งในเรื่อง สุดท้ายคือเธอ, สามสายใยหนึ่งหัวใจ และ หัวใจไร้พันธนาการ
ทั้งนี้น่าสนใจว่า ซีรีส์จีนที่ฉายในปี 2024 มีตัวละครที่เป็นเพศชาย-หญิง เท่านั้น ไม่ปรากฏ LQBTQ ในเรื่องใดเลย
ทั้งหมดนี้ก็ทำให้เห็นว่าบทบาทของนางเอกในซีรีส์ ถูกพัฒนาไปไกลกว่าการเป็นแค่คนรักของพระเอก แต่มีอาชีพ มีทักษะบางอย่างที่ใช้ความสามารถในการดูแลตัวเอง ซึ่งก็สอดคล้องต่อค่านิยมในสมัยใหม่ด้วย

11/09/2025

ปีนกำแพงส่องซีรีส์จีน: ซีรีส์จีนปี 2024 จาก และ นำเสนออะไรบ้าง

ใครเป็น #ติ่งจีน ดูเรื่องไหนกันมาบ้าง? คอมเมนท์บอกกันหน่อย? 📺💖

อ่านเพิ่มเติมได้ที่ https://rocketmedialab.co/chinese-dramas-thailand-2024/

11/09/2025

จากการแบ่งประเภทเนื้อหาซีรีส์จีนพบว่า ซีรีส์จีนนั้นมีละครพีเรียดที่มีเอกลักษณ์ของตัวเอง โดยนอกจากซีรีส์จีนโบราณ ที่เป็นเรื่องราวความรักระหว่างตัวละครหลักซึ่งดำเนินชีวิตประจำวันภายใต้ฉากที่เป็นจีนย้อนยุค ทั้งเครื่องแต่งกาย สถานที่ วิถีชีวิต ยังมีซีรีส์ย้อนยุคที่มีลักษณะเฉพาะตัวอย่างแนวกำลังภายในหรือจอมยุทธ์ เทพเซียน ซึ่งปรากฏการแบ่งประเภทอยู่ในแพลตฟอร์มฉายซีรีส์จีน และเป็นที่รับรู้โดยทั่วไปในกลุ่มผู้ชมซีรีส์จีน
จากซีรีส์จีนในปี 2024 ทั้ง 96 เรื่อง มีซีรีส์ที่เป็นประเภทกำลังภายในหรือจอมยุทธ์ (Wuxia) เทพเซียน (Xianxia) และแฟนตาซีตะวันออก (Xuanhuan) รวม 15 เรื่อง คิดเป็นสัดส่วน 15.63% ประเภทละครนี้มีเอกลักษณ์โดดเด่น แตกต่างจากชาติอื่น พร้อมกับนำเสนอวัฒนธรรมประเพณีจีนโบราณลงไปด้วย
ซีรีส์แนวกำลังภายใน หรือจอมยุทธ์ (Wuxia) มาจากวรรณกรรมแนวแฟนตาซีของจีนที่ถือกำเนิดขึ้นในช่วงต้นคริสตศตวรรษที่ 20 คำนี้มาจากนิยายกำลังภายในของจีนซึ่งคำว่า 武 หมายถึงการต่อสู้ ส่วน 俠 หมายถึงผู้กล้าหรือวีรบุรุษ ดังนั้น เนื้อหาหลักจะเกี่ยวข้องกับศิลปะการต่อสู้ และอุดมคติของการเป็นจอมยุทธ์จีนที่มีน้ำใจช่วยเหลือผู้อื่น
ส่วนละครแนวเทพเซียน (Xianxia) เป็นซีรีส์แฟนตาซีที่มีฉากและเนื้อหาเกี่ยวข้องกับแนวคิดเต๋าหรือปกรณัมจีน ตัวละครมีอิทธิฤทธิ์ปาฏิหาริย์เหนือธรรมชาติ พยายามบรรลุความเป็นอมตะผ่านการฝึกฝนตนเองอย่างเข้มงวด มีการแข่งขันอย่างดุเดือดกับคู่แข่ง หรือมีการต่อสู้กับสัตว์ประหลาด ขณะที่แฟนตาซีตะวันออก (Xuanhuan) ซึ่งหมายถึง ความลึกลับและแฟนตาซี ถือเป็นแฟนตาซีที่มีลักษณะเฉพาะของจีน มักจะผสมผสานแฟนตาซี ศิลปะการต่อสู้ วีรบุรุษ โรแมนติก และแรงบันดาลใจเข้าไว้ด้วยกันเป็นองค์ประกอบพื้นฐานในการเล่าเรื่อง ทั้งยังมีปรัชญาจีนดั้งเดิม เช่น เต๋า ร่วมด้วย คล้ายกับแนวเทพเซียน แต่แตกต่างจากแนวกำลังภายใน (Wuxia) และนวนิยายอิงประวัติศาสตร์ตรงที่แฟนตาซีตะวันออกจะสร้างโลกจำลองมากกว่าจะเป็นช่วงเวลาใดเวลาหนึ่งในประวัติศาสตร์จีนจริง และมักผสมกับยุคสมัยใหม่ด้วย
ลักษณะร่วมกันของทั้งซีรีส์ทั้งสามประเภทนี้อยู่ที่ฉาก ที่มักเป็นทิวทัศน์ธรรมชาติ สถาปัตยกรรม อาคารบ้านเรือนย้อนยุค เครื่องแต่งกายที่อ้างอิงจีนดั้งเดิมของชาวฮั่น ผู้หญิงผู้ชายไว้ผมยาว ภาษาย้อนยุค ไปจนถึงการสอดแทรกคติหรือความเชื่อของจีน อาหาร ตลอดจนเครื่องดนตรี โดยพบมากในละครย้อนยุค เพื่อสะท้อนภาพวัฒนธรรมที่ยิ่งใหญ่ของจีน
หลายเรื่องเป็นซีรีส์ที่สอดแทรกตำนานตามความเชื่อของจีนอยู่ด้วย เมื่อพิจารณาว่าซีรีส์ประเภทใดที่มีเทพเซียนอยู่ในเนื้อเรื่อง พบว่าไม่ใช่แค่ซีรีส์ประเภทเทพเซียนเท่านั้น แต่ตำนานเทพเซียนยังอยู่ในซีรีส์จีนโบราณ แฟนตาซีตะวันออก และจอมยุทธ์ ตัวอย่างเช่น เรื่องปฐพีไร้พ่าย ที่นางเอกเคยเป็นเทพมาก่อน กลับมาเกิดใหม่กลายเป็นหงส์ในโลกมนุษย์ ซีรีส์เรื่องนี้ดัดแปลงมาจากนิยายในชื่อเดียวกัน คือปฐพีไร้พ่าย (Accompanying the Phoenix) ตามตำนานจีนแล้ว นกฟีนิกซ์เพศเมียมีคุณสมบัติเป็นอมตะ สามารถฟื้นชีพจากความตายได้ หรือเรื่องห้วงฝันหวนคืน ที่เป็นแฟนตาซีตะวันออกเล่าถึงการผจญภัยของหน่วยปราบปีศาจที่อิงจากตำนานจีนโบราณอย่างซานไห่จิง คัมภีร์ขุนเขามหาสมุทร รวมทั้งตำราโบราณอื่นๆ เช่น คัมภีร์พิธีกรรม (禮記) และเอกสารโบราณเกี่ยวกับกษัตริย์เจี้ยนปราบภัยแล้ง แม้แต่ตัวเอกในเรื่องก็อ้างอิงมาจากตัวละครในคัมภีร์ อาทิ ลิงจูเยี่ยน เทพธิดาไป๋เจ๋อ มังกรอิ้งหลง ต้นไหวในคัมภีร์ขุนเขามหาสมุทร เช่นเดียวกับเรื่องห้วงคำนึงดวงใจนิรันดร์ ภาค 2 ที่อ้างอิงจากคัมภีร์ขุนเขามหาสมุทร ทั้งสถานที่อาศัยของเทพเจ้า สัตว์ร้าย ผู้คน และสิ่งมีชีวิตต่างๆ รวมถึงอ้างอิงตำราอื่นๆ ของจีนอย่างคัมภีร์กวีนิพนธ์ หรือบันทึกประวัติศาสตร์ซื่อหม่าเชียนด้วย ส่วนพิธีกรรมที่แทรกอยู่ในเรื่องที่เห็นชัดเจนคือ การแต่งงาน รวมทั้งงานศพ