01/10/2025
: จริง ๆ การเปลี่ยนแปลงคือสิ่งที่เกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลา เพียงแต่ว่ามันจะเป็นเชิงบวกหรือเชิงลบต่อจิตใจเราก็เท่านั้น หลายครั้งการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ก็ส่งผลกระทบต่อองค์ประกอบการใช้ชีวิตพื้นฐาน หรือส่งผลกระทบต่อองค์ประกอบทางความรู้สึกที่ยากจะแก้ไขก็มี แต่ท้ายที่สุดแล้วในห้วงความรู้สึกแรก เราจะมองว่ามันเต็มไปด้วยความท้าทายต่อการก้าวข้ามผ่านการเปลี่ยนแปลงเสมอ
"นี่เปลี่ยนก็ไม่ชิน นั่นเปลี่ยนก็ไม่ชอบ"
เหตุใดมนุษย์ถึงกลัวทุกครั้งที่มีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นกับตัวเอง
กลายเป็นกระแสของเสียงตอบรับที่แตกต่างเป็นอย่างมากในโลกออนไลน์ จากการเปลี่ยนแปลงหน้าตาแอปพลิเคชัน K Plus ใหม่ ผ่านการเลือกใช้ฟอนต์มีหัวที่ชื่อ 'Kurious Looped' มาแทนที่ฟอนต์ 'Sukhumvit' หรือฟอนต์ไม่มีหัวที่หลายคนคุ้นเคยดีในแอป บางคนก็บอกว่าแก่บ้าง บางคนก็บอกว่าเรียบง่ายสบายตาดีบ้าง บางคนถึงกับบอกว่าอยากเปลี่ยนแอปกลับไปใช้เวอร์ชันเก่าเลยก็มี
เราอยากรู้เหมือนกันว่าทุกคนรู้สึกยังไงกับการเปลี่ยนแปลงครั้งนี้บ้าง แต่เก็บคำตอบเอาไว้ในใจก่อน เพราะเราอยากถอยออกมามองปรากฏการณ์นี้ว่า ทำไมทุกครั้งที่มีการเปลี่ยนแปลงทั้งเชิงบวกและเชิงลบซึ่งเกิดขึ้นกับเรา ทำไมถึงไม่เคยชินกับมันสักที แล้วเบื้องหลังของจิตใจของมนุษย์ในประเด็นนี้คืออะไรกันแน่
จริง ๆ การเปลี่ยนแปลงคือสิ่งที่เกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลา เพียงแต่ว่ามันจะเป็นเชิงบวกหรือเชิงลบต่อจิตใจเราก็เท่านั้น หลายครั้งการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ก็ส่งผลกระทบต่อองค์ประกอบการใช้ชีวิตพื้นฐาน หรือส่งผลกระทบต่อองค์ประกอบทางความรู้สึกที่ยากจะแก้ไขก็มี แต่ท้ายที่สุดแล้วในห้วงความรู้สึกแรก เราจะมองว่ามันเต็มไปด้วยความท้าทายต่อการก้าวข้ามผ่านการเปลี่ยนแปลงเสมอ
'สเตฟาโนส ซิฟานดอส (Stefanos Sifandos)' ผู้เชี่ยวชาญด้านวิทยาศาสตร์พฤติกรรม จิตวิทยา และการพัฒนาตัวเองชาวออสเตรเลีย เคยเล่าถึงการที่มนุษย์ต่อต้านการเปลี่ยนแปลงไว้ว่าเกี่ยวข้องกับเหตุผล 8 ข้อ ดังนี้
1. การเปลี่ยนแปลงทำให้เกิดความรู้สึกไม่คุ้นเคย : มนุษย์ถูกสร้างให้ดำรงชีวิตตามลักษณะนิสัย กิจวัตรประจำวัน และขอบเขตของชีวิตกับสภาพแวดล้อมรอบข้าง เมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงใด ๆ ก็ตาม มันจะทำลายการเป็นไปเหล่านั้น ทำให้เรารู้สึกถูกคุกคาม จากการเกิดสภาวะที่เราต้องบังคับตัวเองให้ทำความเข้าใจสภาวะใหม่ที่กำลังเป็นไป
2. การเปลี่ยนแปลงทำให้เกิดความกลัวในสิ่งที่ไม่รู้จัก : เมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงขึ้น แปลว่าเราต้องเผชิญหน้ากับความไม่แน่นอนบางอย่าง และสภาวะนี้เองจะทำให้เราเกิดความวิตกกังวลและความหวาดกลัวในบางสิ่งที่ไม่ปลอดภัย ไม่ว่าการเปลี่ยนแปลงนั้นจะเป็นเรื่องที่ดีหรือไม่ก็ตาม เพราะเราไม่อาจรู้ว่าอนาคตจากสิ่งที่เกิดขึ้นจะดีหรือไม่ดีนั่นเอง
3. การเปลี่ยนแปลงทำให้เรารู้สึกสูญเสียพลังงานภายในจิตใจ : บางครั้งก็อาจทำให้มนุษย์ต้องเรียนรู้ทักษะใหม่ ๆ เพิ่มเติม เพื่อปรับตัวและวิ่งตามทันสิ่งดังกล่าว จึงทำให้มนุษย์เกิดความรู้สึกต่อต้านได้ง่ายเมื่อเจอการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ เพราะคิดว่ามันจะทำให้เราใช้พลังงานแห่งความพยายามเพื่อตามสิ่งเหล่านี้ให้ได้ทัน
4. การเปลี่ยนแปลงส่งผลต่อความผูกพันทางอารมณ์ : เมื่อสิ่งใหม่เข้ามา แปลว่าต้องมีบางสิ่งถูกทิ้งหรือทำให้ลาจากไป จนเกิดความรู้สึกคิดถึง คำนึงถึง โศกเศร้า หรือโหยหาเกิดขึ้น จนบางความเปลี่ยนแปลงนั้นยากเกินกว่าจะเปิดรับสิ่งใหม่ และปล่อยให้สิ่งที่เกิดขึ้นดำเนินไปได้ต่อ
5. การเปลี่ยนแปลงส่งผลต่อวิกฤตอัตลักษณ์ตัวตน : ต้องยอมรับว่าชีวิตในปัจจุบันของเราทุกคนล้วนประกอบสร้างด้วยหลากหลายบทบาท การกระทำ ความคิด และสภาพแวดล้อม จนทำให้เกิดตัวตนที่คงที่หนึ่งรูปแบบ และการเปลี่ยนแปลงจะเข้ามารบกวนเสาของสิ่งประกอบสร้างเหล่านี้ จนทำให้เรารู้สึกว่าเราไม่ใช่คนเดิมไปเลยก็มี แต่การเปลี่ยนแปลงที่จะส่งผลต่อสิ่งเหล่านี้มักจะเป็นเรื่องใหญ่ ๆ อย่างเช่นการเลื่อนตำแหน่งในการทำงาน การมีลูก หรือการเกษียณจากการทำงาน
6. การเปลี่ยนแปลงทำให้เกิดความกลัวการล้มเหลว : การเปลี่ยนแปลงทำให้เกิดความไม่รู้ และความไม่รู้ส่งผลให้รู้สึกเสี่ยงต่ออนาคตที่ยังมองไม่เห็น และบั่นทอนความสามารถในการก้าวไปข้างหน้า จึงเกิดเป็นความกลัวความล้มเหลวขึ้นในขณะปัจจุบัน อย่างในสำนวน "ตีตนไปก่อนไข้" นั่นเอง
7. การเปลี่ยนแปลงจะยากขึ้นเมื่อมีเรื่องบรรทัดฐานทางสังคมเกี่ยวข้อง : ทุกครั้งที่มีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้น สังคมบางส่วนอาจจะตั้งตนเป็นหางเสือ จนทำให้ใครบางคนรู้สึกว่าเราไม่กล้ายอมรับกับความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น อย่างเช่น บางครั้งสังคมอาจรู้สึกว่าการเปลี่ยนงานในวัยที่มีอายุแล้วอาจสายเกินไป ซึ่งจริง ๆ อาจจะไม่ได้เป็นแบบนั้นก็ได้ แต่คนที่มีอายุบางคนก็อาจรู้สึกคล้อยตาม และไม่กล้าเปลี่ยนงานไปเลยก็มี
8. การเปลี่ยนแปลงทำให้เกิดความเครียดทั้งร่างกายและจิตใจ : นอกจากปัจจัยภายนอกแล้ว ในทางจิตวิทยา การเปลี่ยนแปลงอาจส่งผลให้เกิดความเครียด และจะไปกระตุ้นให้ระดับฮอร์โมนคอร์ติซอลในร่างกายสูงขึ้น จนทำให้อารมณ์แปรปรวน และการนอนหลับผิดปกติได้อีกด้วย
'โจเซฟ เซียร์รอกซี (Joseph Ciarrocchi)' นักวิจัยจาก ACT Research และผู้ร่วมเขียนหนังสือ What Makes You Stronger ให้สัมภาษณ์ไว้ในรายการพอดแคสต์ของ 'ดร.ไดอาน่า ฮิลล์ (Dr. Diana Hill)' นักเขียนในเว็บไซต์ Psychology Today ว่าหากอยากปรับใจให้พร้อมยอมรับกับการเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ กระบวนการยอมรับการเปลี่ยนแปลงอย่างง่าย ๆ มีด้วยกัน 4 วิธี นั่นคือ
1. บอกตัวเองให้กล้าโต้คลื่นไปตามความไม่แน่นอน : แม้ความไม่แน่นอนจะน่ากลัวในบางเรื่อง แต่ความไม่รู้บางครั้งก็น่าสนุกที่จะโต้คลื่นไปด้วยบอร์ดแห่งความสงสัยใครรู้ การคาดเดาไม่ได้ และความลังเลในบางสิ่ง รวมถึงเมื่อไหร่ที่เริ่มรู้สึกกังวลกับความเปลี่ยนแปลงใหม่ที่จะเกิดขึ้น ปล่อยมันไปก่อน และเอาชนะใจตัวเองกับคลื่นความไม่แน่นอนเดิมที่กำลังโต้อยู่ให้ได้ก่อน
2. ปล่อยตัวเองให้ได้ลองผิดลองถูก : คิดเสมอว่าเราเป็นมือใหม่ในทุกเรื่อง เปิดโอกาสให้ตัวเองได้ก้าวไปทำสิ่งใหม่ ๆ ที่อยู่ข้างหน้าเสมอ อาจจะเริ่มต้นจากสิ่งเล็กน้อย ๆ ที่ไม่เคยทำ เพื่อทำให้เราได้ลองเปลี่ยนแปลงบางอย่างโดยเริ่มต้นจากตัวเอง และได้พัฒนาชุดความคิดบางอย่างให้รู้สึกว่าการได้เผชิญสิ่งใหม่นั้นไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด
3. ฝึกปล่อยวางจากทุกการควบคุม : สิ่งนี้อาจเกิดขึ้นยาก แต่ก็เป็นไปได้ เพราะหากเราลดเพดานความคิดว่า ทุกการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจะทำให้เราถูกควบคุมด้วยกฎเกณฑ์บางอย่าง กลายเป็นความคิดว่า ไม่ว่าโลกจะเป็นอย่างไร การเปลี่ยนแปลงจะเกิดขึ้นอยู่เสมอ ความปล่อยวางเหล่านี้จะทำให้เราเต็มใจยอมรับทุกการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นได้อย่างไม่ยากเย็น
4. ปล่อยใจจอย ๆ ไปกับการเติบโตในชีวิต : หลายครั้งที่ความเปลี่ยนแปลงอาจทำให้เกิดความไม่สบายใจไปบ้าง แต่หลังจากมองข้ามช็อต และการยอมรับว่าเราต้องยอมเจ็บปวดบางอย่างเพื่อแลกกับการเติบโตขึ้นอีกขั้นจากการเปลี่ยนแปลง เราอาจจะแข็งแกร่งขึ้นก็ได้เมื่อได้เผชิญหน้ากับความเปลี่ยนแปลงเหล่านี้นั่นเอง
ฉะนั้นแล้ว ไม่ว่าจะเรื่องเล็กน้อยอย่างแค่การเปลี่ยนฟอนต์ในแอปที่ใช้อยู่บ่อย ๆ จนทำลายความเคยชิน หรือเรื่องใหญ่อย่างการเปลี่ยนแปลงทางสังคมเองก็ตาม หากจิตใจรู้อยู่เสมอว่าโลกนี้ไม่มีอะไรยั่งยืนและหยุดนิ่ง ทุกสิ่งขยับปรับปรุงได้เสมอ เราก็อาจจะไม่รู้สึกลบกับทุกการเปลี่ยนแปลงเลยก็ได้
งั้นขอถามอีกครั้งว่า คุณยังรู้สึกแบบเดิมอยู่หรือเปล่าเกี่ยวกับแค่หน้าตาฟอนต์ที่เปลี่ยนแปลงไปในแอป K Plus
เรื่อง : ศุภณัฐ เลิศรักษ์กุล
ภาพ : มณฑล ชลสุข
----------
อย่าลืมกด 'FOLLOW' 👆 เพื่อติดตาม SUM UP
จะได้ไม่พลาด 'ความรู้' และ 'ข่าวสาร' ที่สนุกและเป็นประโยชน์
อ่านทุกเรื่องบนเว็บไซต์ https://www.sumupth.com/
----
#กลัวการเปลี่ยนแปลง
#ความเปลี่ยนแปลง
#ความผูกพัน
#จิตใจ
#ความเครียด
#พฤติกรรมมนุษย์
