Alien From Earth Club - AFEC

19/04/2023

หลากสีสัน! ดาวฤกษ์ระยิบระยับเต็มไปหมดภายในกระจุกดาวทรงกลม NGC 6355

กล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล (Hubble Space Telescope) เผยภาพดวงดาวเจิดจรัสหลากสีสันภายใน "NGC 6355" กระจุกดาวทรงกลมที่อยู่ลึกเข้าไปภายในกาแล็กซีทางช้างเผือก บริเวณกลุ่มดาวคนแบกงู (Ophiuchus) และห่างจากโลกที่ระยะทาง 50,000 ปีแสง

กระจุกดาวทรงกลม (Globular Cluster) เป็นพื้นที่ที่ดาวฤกษ์ตั้งแต่หลักหมื่นไปจนถึงหลักล้านดวงรวมตัวกันด้วยแรงโน้มถ่วง มีแรงดึงดูดระหว่างกัน และมีประชากรดาวฤกษ์ที่หนาแน่น ทำให้มีการกระจายตัวเป็นทรงกลม บริเวณใจกลางจะเป็นบริเวณที่มีดาวฤกษ์รวมตัวกันหนาแน่นมากที่สุด และกระจายตัวอย่างประปรายบริเวณรอบนอก

ในภาพนี้เราจะเห็นสมาชิกดาวฤกษ์นับไม่ถ้วนที่ส่องประกายบริเวณใจกลางกระจุกดาว NGC 6355 เป็นผลงานจากการบันทึกโดยกล้องสำรวจขั้นสูง Advanced Camera for Surveys (ACS) และกล้องถ่ายภาพมุมกว้าง Wide Field Camera 3 (WFC3) ของกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล ด้วยความสามารถในการแยกภาพที่ทรงพลัง และมีจุดสังเกตการณ์ที่ได้เปรียบเนื่องจากลอยอยู่เหนือชั้นบรรยากาศของโลก จึงสามารถบันทึกภาพสมาชิกภายในกระจุกดาวทรงกลมได้คมชัดและมีความละเอียดสูง เทคโนโลยีนี้นับว่าปฏิวัติการศึกษากระจุกดาวทรงกลมไม่น้อย เนื่องจากการสังเกตการณ์จากกล้องโทรทรรศน์ภาคพื้นดินจะมีข้อจำกัดทางแสงที่ถูกบิดเบือนโดยชั้นบรรยากาศโลก ทำให้ได้ความละเอียดคมชัดน้อยกว่าการสังเกตการณ์ด้วยกล้องโทรทรรศน์อวกาศ

เรียบเรียง : กฤษดา รุจิรานุกูล - เจ้าหน้าที่สารสนเทศดาราศาสตร์ สดร.
อ้างอิง : https://www.nasa.gov/image-feature/goddard/2023/hubble-gazes-at-colorful-cluster-of-scattered-stars

17/04/2023

ลุ้นชมดาวหางดวงใหม่ด้วยตาเปล่ากลางปีหน้า !

ดาวหางที่ค้นพบใหม่ C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) กำลังโคจรมุ่งหน้าเข้าใกล้ดวงอาทิตย์อีกครั้งในรอบเกือบ 81,000 ปี และอาจปรากฏให้เห็นบนท้องฟ้ายามค่ำคืน ช่วงเดือนกันยายน ค.ศ. 2024

ดาวหางจื่อจินซาน-แอตลัส มีชื่อทางการคือ C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) ค้นพบโดยระบบเครือข่ายกล้องโทรทรรศน์ ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) ในประเทศแอฟริกาใต้ เมื่อวันที่ 22 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 2023 แต่ต่อมาพบว่านักดาราศาสตร์จากหอดูดาวจื่อจินซาน ในประเทศจีน ได้ค้นพบดาวหางดวงนี้ก่อนหน้านั้นแล้วตั้งแต่วันที่ 9 มกราคม ดังนั้น ชื่อของหอดูดาวทั้งสองฝั่งจึงกลายเป็นชื่อของดาวหาง

ในปัจจุบันนี้ ดาวหางจื่อจินซาน-แอตลัส กำลังอยู่ระหว่างวงโคจรของดาวพฤหัสบดีกับดาวเสาร์ โดยจะเข้าใกล้ดวงอาทิตย์มากที่สุดในวันที่ 28 กันยายน ค.ศ. 2024 ในระยะห่างราว 58.6 ล้านกิโลเมตร (ประมาณระยะห่างจากดวงอาทิตย์ถึงดาวพุธ) ก่อนเข้าใกล้โลกมากที่สุดในวันที่ 13 ตุลาคม ค.ศ. 2024 ที่ระยะห่าง 70.6 ล้านกิโลเมตร โดยนักดาราศาสตร์คำนวณพบว่าดาวหางดวงนี้โคจรรอบดวงอาทิตย์ครบรอบใช้เวลา 80,660 ปี

ทั้งนี้ การที่เราจะเห็นดาวหางดวงนี้ได้หรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับสภาพของตัวดาวหางเอง แม้ว่านิวเคลียสของดาวหางในปัจจุบันจะมีสภาพเป็น “วัตถุก้อนเดี่ยว” ที่เป็นการเกาะกลุ่มกันหลวม ๆ ของน้ำแข็ง หิน และฝุ่น ซึ่งนิวเคลียสของดาวหางหลายดวงเมื่อเข้าใกล้ดวงอาทิตย์จนอุ่นขึ้นมากและจะแตกตัวเป็นชิ้นเล็ก ๆ เช่น กรณีดาวหางไอซอน ในปลายปี ค.ศ. 2013 จึงทำให้ดาวหางไม่ได้มีความสว่างอย่างที่คาดการณ์ไว้

แต่หากดาวหางจื่อจินซาน-แอตลัส ไม่แตกตัวทั้งในช่วงก่อนและหลังเข้าใกล้ดวงอาทิตย์ อาจจะสามารถเห็นได้ผ่านกล้องโทรทรรศน์ตั้งแต่เดือนมิถุนายน ค.ศ. 2024 เป็นต้นไป โดยจากข้อมูลเท่าที่มีในปัจจุบัน นักดาราศาสตร์คาดการณ์ว่าดาวหางดวงนี้จะสว่างกว่าดาวหาง C/2022 E3 (ZTF) ที่โคจรเข้ามายังระบบสุริยะชั้นในเมื่อเดือนมกราคมปี 2023 ที่ผ่านมา ขณะที่ดาวหาง ZTF มีความสว่างสูงสุดที่แมกนิจูดปรากฏ +4.6 (สามารถเห็นได้ด้วยตาเปล่า ในท้องฟ้าที่ปลอดโปร่งและมืดสนิท) แต่การคาดการณ์ค่าแมกนิจูดปรากฏในช่วงที่ดาวหางจื่อจินซาน-แอตลัสสว่างที่สุดยังไม่แน่นอนนัก มีตั้งแต่ประมาณ +0.7 ไปจนถึง -3.5 ซึ่งสว่างกว่าดาวพฤหัสบดี และอาจมองเห็นได้ตั้งแต่ท้องฟ้ายังไม่มืดสนิท (“ค่าแมกนิจูดปรากฏ” ของวัตถุท้องฟ้า ยิ่งค่าน้อยแสดงว่าวัตถุนั้นยิ่งสว่าง)

นอกจากนี้ นักดาราศาสตร์ที่ทราบการค้นพบดาวหางดวงนี้ ได้กลับไปตรวจค้นฐานข้อมูลภาพถ่ายท้องฟ้ายามค่ำคืนก่อนหน้า จนพบว่าดาวหางจื่อจินซาน-แอตลัส เคยปรากฏในภาพถ่ายจากกล้องถ่ายภาพมุมกว้างที่ต่อกับกล้องโทรทรรศน์ของหอดูดาวปาโลมาร์ ในรัฐแคลิฟอร์เนีย เมื่อวันที่ 12 ธันวาคม ค.ศ. 2022

อย่างไรก็ตาม นักดาราศาสตร์ยังขาดข้อมูลของดาวหางจื่อจินซาน-แอตลัสอีกมาก เช่น ขนาดของนิวเคลียสดาวหาง ซึ่งจะช่วยบอกได้ว่าดาวหางจะมีโอกาสรอดจากการเข้าใกล้ดวงอาทิตย์มากน้อยแค่ไหน รวมไปถึงการประมาณความสว่างของดาวหางที่ละเอียดและแม่นยำมากขึ้น

เรียบเรียง : พิสิฏฐ นิธิยานันท์ - เจ้าหน้าที่สารสนเทศดาราศาสตร์ชำนาญการ สดร.
อ้างอิง :
[1] https://www.space.com/bright-new-comet-discovered-zooming-toward-the-sun-could-outshine-the-stars-next-year
[2] http://astro.vanbuitenen.nl/comet/2023A3

17/04/2023

03/03/2022

ณ อุทยานดาราศาสตร์สิรินธร 🪐✨

14/02/2022

13/02/2022

#เผยโฉมฝาแฝดของโลก #ฝาแฝดที่ต่างกันอย่างสุดขั้ว

ภาพแรกของของพื้นผิว #ดาวศุกร์ ในช่วงคลื่นที่ตามองเห็น
จากยาน Parker Solar Probe

ดาวศุกร์มีชั้นบรรยากาศปกคลุมหนาแน่นมาก ส่งผลให้ทั้งกล้องโทรทรรศน์บนโลกและยานอวกาศที่เดินทางไปสำรวจไม่สามารถมองเห็นพื้นผิวของดาวศุกร์ในช่วงคลื่นที่ตามองเห็นได้เลย แต่ล่าสุดยาน Parker Solar Probe ใช้กล้อง Wide-Field Imager ที่ครอบคลุมการถ่ายภาพทั้งช่วงคลื่นที่ตามนุษย์มองเห็น และช่วงคลื่นอินฟาเรด เมื่อนำมาภาพมาวิเคราะห์รวมกันเป็น Time-Lapse แสดงให้เห็นภาพพื้นผิวดาวศุกร์ ที่บ่งบอกถึงลักษณะเด่นทางกายภาพ ทั้งพื้นที่ราบและเนินเขา

ข้อมูลที่ได้จากการสำรวจของยาน Parker Solar Probe จะช่วยให้นักวิทยาศาสตร์ทราบข้อมูลเชิงลึกด้านธรณีวิทยา แร่ธาตุบนพื้นผิวดาวศุกร์ ตลอดจนวิวัฒนาการของดาวศุกร์ แม้ว่า “ดาวศุกร์” จะได้ฉายาว่าเป็นฝาแฝดของโลก แต่เหตุใดสภาพอากาศบนดาวศุกร์จึงเลวร้ายกว่าบนโลกหลายเท่า นักวิทยาศาสตร์คาดหวังว่าข้อมูลจากภาพถ่ายดาวศุกร์ครั้งนี้ จะเป็นประโยชน์อย่างมากในการสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับดาวศุกร์ให้มากยิ่งขึ้น

ดาวศุกร์ เป็นวัตถุท้องฟ้าที่สว่างที่สุดเป็นอันดับสามบนท้องฟ้า (ถัดจากดวงอาทิตย์และดวงจันทร์) ที่ผ่านมานักวิทยาศาสตร์ยังไม่มีข้อมูลมากพอที่จะระบุหรือบ่งบอกได้ว่าสภาพพื้นผิวดาวศุกร์นั้นเป็นอย่างไร เนื่องจากถูกบดบังด้วยชั้นบรรยากาศที่มีความหนาแน่นมากกว่าชั้นบรรยากาศของโลกถึง 90 เท่า

นอกจากนี้ ภาพจากยาน Parker Solar Probe ทำให้นักวิทยาศาสตร์เข้าใจลักษณะทางธรณีวิทยาและธาตุองค์ประกอบของดาวศุกร์ได้มากยิ่งขึ้น ด้วยการนำภาพถ่ายจากภารกิจสำรวจดาวศุกร์ในอดีตมาวิเคราะห์รวมกัน ทำให้ได้ข้อมูลดาวศุกร์ที่ครอบคลุมช่วงความยาวคลื่นได้กว้างกว่าเดิม สามารถระบุธาตุองค์ประกอบที่มีอยู่บนพื้นผิวดาวศุกร์ได้ละเอียดและแม่นยำมากยิ่งขึ้น เทคนิคดังกล่าวเคยถูกใช้ในการศึกษาพื้นผิวดวงจันทร์ก่อนหน้านี้ และคาดว่าในอนาคตจะมีการขยายช่วงความยาวคลื่นเพิ่มขึ้นอีก จะช่วยให้เข้าใจสภาพอากาศและลักษณะภูมิประเทศของดาวศุกร์ได้ดียิ่งขึ้น

ดาวศุกร์ โลก และดาวอังคาร จัดเป็นดาวเคราะห์หินที่เริ่มก่อตัวในช่วงเวลาใกล้เคียงกัน แต่ปัจจุบันพบว่าต่างมีคุณสมบัติที่ความแตกต่างกันมาก เช่น ดาวอังคารมีชั้นบรรยากาศหนาแน่นเพียง 1% ของโลกเท่านั้น ขณะที่ดาวศุกร์มีชั้นบรรยากาศที่หนาแน่นมากกว่าโลกถึง 90 เท่า นักวิทยาศาสตร์คาดว่าภูเขาไฟบนดาวศุกร์น่าจะเป็นสาเหตุหลักของชั้นแก๊สอันหนาแน่นนี้ และข้อมูลภาพถ่ายจากยาน Parker Solar Probe อาจช่วยพิสูจน์สมมติฐานนี้ได้

แท้จริงแล้วภารกิจหลักของ ยาน Parker Solar Probe คือการสำรวจและศึกษาดวงอาทิตย์ แต่การที่ยานเคลื่อนที่โฉบดาวศุกร์ครั้งนี้ก็ทำให้นักวิทยาศาสตร์ได้ข้อมูลที่น่าสนใจเกี่ยวกับดาวศุกร์มากขึ้น นอกจากนี้ยังถ่ายภาพแนวฝุ่นที่มีวงโคจรซ้อนกับดาวศุกร์ ประกอบด้วยอนุภาคขนาดเล็กกระจายอยู่ตามวงโคจรดาวศุกร์รอบดวงอาทิตย์คล้ายโดนัท และอุปกรณ์ FIELDS ที่ถูกออกแบบมาสำหรับวัดสนามแม่เหล็กในบรรยากาศชั้นโคโรนาของดวงอาทิตย์ ได้ลองวัดคลื่นวิทยุในชั้นบรรยากาศดาวศุกร์ พบว่าบรรยากาศชั้นบนสุดของดาวศุกร์ มีการเปลี่ยนแปลงไปตามวัฏจักรสุริยะ (Solar Cycle)

ขณะที่ภารกิจสำรวจดาวศุกร์ในอนาคต ยาน Parker Solar Probe จะเคลื่อนที่โฉบดวงอาทิตย์รอบหน้าในช่วงเดือนสิงหาคม ปี พ.ศ. 2566 นักวิทยาศาสตร์มีแผนจะไม่ถ่ายภาพดาวศุกร์ เนื่องจากเป็นช่วงกลางคืนบนดาวศุกร์พอดี แต่จะใช้อุปกรณ์อย่างอื่นในศึกษาอวกาศรอบ ๆ ดาวศุกร์แทน และหลังจากนั้นในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2567 จะเป็นการบินเฉียดดาวศุกร์ครั้งที่ 7 และเป็นครั้งสุดท้ายก่อนที่ยานจะปรับวงโคจรเพื่อเข้าใกล้ดวงอาทิตย์ต่อไป

เรียบเรียง - กฤษณะ ล่ามสมบัติ เจ้าหน้าที่สารสนเทศดาราศาสตร์ หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติฯ นครราชสีมา

อ้างอิง:
https://www.nasa.gov/feature/goddard/2022/sun/parker-solar-probe-captures-its-first-images-of-venus-surface-in-visible-light-confirmed

#ดาวศุกร์