โพควา โปรดักชั่น

หน้าหลัก
ประเทศไทย
Chiang Mai
โพควา โปรดักชั่น

โพควา โปรดักชั่น
"มิติใหม่ของสังคมชาติพันธุ์"
สนใจประเด็นวัฒนธรรม เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม และปรัชญา
(1)

โพควา เป็นภาษาปกาเกอะญอแปลว่าลูกชาย
เราเป็นนักสื่อสารที่สนใจประเด็นชาติพันธุ์ ภูมิปัญญา สิ่งแวดล้อม ตลอดจนองค์ความรู้ในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ ที่ต้องการสื่อสารสังคมให้เกิดความเข้าใจ ยอมรับ และเคารพในสิทธิความเป็นมนุษย์อย่างเท่าเทียม
เราทำงานด้วยความสนใจ หากมีกองทุนที่ศึกษา และสนใจในประเด็นเดียวกัน เรายินดีที่จะร่วมงานเพื่อขับเคลื่อนงานด้านการสื่อสารไปพร้อมกับการเติบโตของ "โพควา" ต้าบลึ

21/09/2025

8 กลุ่มศิลปินชาติพันธุ์ ขับขาน ร่ายรำการแสดง
นับได้ว่าเป็นการรวมกลุ่มศิลปิน และนักแสดงชาติพันธุ์มากที่สุด สำหรับการจัดงานในหมู่บ้าน โดยบ้านผาหมอน ดอยอินทนนท์ ชุมชนปกาเกอะญอ ได้จัดงาน มหกรรมพลิกโฉมเส้นทางการท่องเที่ยว ปรับตัวสู่ตลาด สร้างโอกาสจากรากเหง้า Next Step Highland Tourism เมื่อวันที่ 18-19 กันยายน 2568 ที่ผ่านมา มีศิลปินและนักแสดงเข้าร่วมกว่า 8 ศิลปิน
ลองเช็คดูว่า มีศิลปินคนไหน และชื่นชอบผลงานใด บอกใต้คอมเมนต์ได้เลยครับ
ภาพ/เรื่อง: ทินภัทร ภัทรเกียรติทวี
โพควา โปรดักชั่น
#การท่องเที่ยวโดยชุมชน #บ้านผาหมอน #ดอยอินทนนท์ #เชียงใหม่

20/09/2025

2 ซุปตาร์ค่ายมวย บุญลานนา โชว์ของ

จัดหนัก นักมวยถีบครูมวยต่อหน้าชาวบ้าน และผู้ร่วมงาน ในงานเปิดงานม มหกรรมพลิกโฉมเส้นทางการท่องเที่ยว ปรับตัวสู่ตลาด สร้างโอกาสจากรากเหง้า Next Step Highland Tourism สร้างความฮือฮาแก่ผู้ชม
อาจารย์บุญ ครูมวยและเจ้าของค่ายมวยชาวปกาเกอะญอจากอำเภอแม่แจ่ม ของค่ายลานนามวยไทย พร้อมกับซุปเปอร์สตาร์ของค่ายมวย อย่าง ฉายตะวัน ไฟล์ล่าสุด ชนะน๊อคคู่ต่อสู้ในรายการ ศึกมวยดีวิถีไทย และ เหนือเพชร กีล่าสปอร์ต นักชกในเวที วัน แชมเปียนชิพ ร่วมแสดง รำมวย การฝึกซ้อม และลงนวม สร้างความประทับใจแก่ชาวบ้านและแขกที่มาร่วมงานที่มาร่วมงานกว่า 300 คน
ค่ายมวยบุญลานนา เป็นค่ายมวยที่สร้างนักสู้มากมาย โดยเชื่อมั่นในพลังและศักยภาพคนดอยชาติพันธุ์ โดยล่าสุด เจริญสุข ลานนามวยไทย นักชกที่ปลูกปั้น คว้าแชมป์เวทีราชดำเนินคนแรก เป็นเกียรติประวัติของค่ายมวย
ภาพ/เรื่อง: ทินภัทร ภัทรเกียรติทวี
โพควา โปรดักชั่น
#การท่องเที่ยวโดยชุมชน #บ้านผาหมอน #ดอยอินทนนท์ #เชียงใหม่

20/09/2025

หนุ่ม สาว และผู้เฒ่า บ้านผาหมอน
คนสามวัยในหมู่บ้านผาหมอน ดอยอินทนนท์
หากการท่องเที่ยวโดยชุมชนสามารถบรรลุเป้าหมายได้ จะก่อให้เกิดรายได้ การสืบสานวัฒนธรรม และกำลังในการดูแลสิ่งแวดล้อม ในรูปแบบสวัสดิการชุมชน และยังเป็นพื้นที่ให้คนรุ่นใหม่มีโอกาสกลับมาพัฒนาบ้านเกิด ร่วมอยู่ ดูแล และใช้ประโยชน์อย่างรู้คุณค่า
เส้นทางอีกยาวไกล แต่วันนี้ ได้เข้าใกล้เป้าหมายอีกหนึ่งขยับ ในกิจกรรม มหกรรมพลิกโฉมเส้นทางการท่องเที่ยว ปรับตัวสู่ตลาด สร้างโอกาสจากรากเหง้า Next Step Highland Tourism และได้เปิดตัวอย่างยิ่งใหญ่ เมื่อวันที่ 19 กันยายน 2568 ที่ผ่านมา
ภาพ/เรื่อง: ทินภัทร ภัทรเกียรติทวี
โพควา โปรดักชั่น
#การท่องเที่ยวโดยชุมชน #บ้านผาหมอน #ดอยอินทนนท์ #เชียงใหม่

20/09/2025

ดีใจที่ได้เจอทุกคน
และขอบคุณ ชุมชนบ้านผาหมอน และศูนย์ราษฎรบนพื้นที่สูงจังหวัดเชียงใหม่ ที่ชวนมาร่วมงานอันมีความหมายในครั้งนี้ ต้าบลึ ♥️

20/09/2025

"ต่างหูหลากสี ปรัชญาสตรีปกาเกอะญอ"
ความงามแห่งภูมิปัญญาชนเผ่า
รอยย่นแห่งกาลเวลาที่ปรากฏบนใบหน้า
สองมือที่ยังสร้างสรรค์วัฒนธรรม
เครื่องแต่งกายเรียบง่าย แต่เต็มไปด้วยสีสันและความหมาย
คือเรื่องราวของการสืบทอดวิถีชีวิตและวัฒนธรรม
ปรากฏให้เห็นจำนวนมาก จึงอยากเขียนถึงสัญญะของสิ่งนี้ เพื่อส่องดู "ปรัชญาชีวิตพอมื่อปว่า ปกาเกอะญอ"
ต่างหูหลากสี ควงเหล็กเกี่ยวไว้ข้างหูทั้งสองฝั่ง มักปรากฏคู่กับ "พอมื่อปว่า" หรือแม่บ้าน หญิงผู้ก้าวข้าวความสดใสของวัยรุ่น สู่ความเป็นแม่อย่างเต็มรูปแบบ
ในวัฒนธรรมของชาวปกาเกอะญอ มีตำนานความเชื่อเรื่องการติดต่างหูว่า บนโลกมนูษย์นั้นเต็มไปด้วยเรื่องราว บ้างร้าย บ้างดี หญิงสาวที่หูเบาก็มักจะตกเป็นทาส ตกอยู่ในอำนาจของผู้ปองร้าย ดังนั้นต่างหูที่คอยดึงไว้ เป็นสัญญะของความเชื่อว่า เราจะเป็นผู้ไม่หูเบา คือ ครองสติ เชื่อมั่นในความจริง และเชื่อมั่นในครอบครัว หากเป็นเช่นนั้นแล้วไซร้ การดำรงวิถีบนโลกแห่งเรื่องเล่า ก็มิอาจทำให้เรื่องลวงพรากสิ่งที่ดี เช่น ความรัก ความดี ความงาม ไปจากเราและครอบครัวได้
ในงาน มหากรรมพลิกโฉมเส้นทางการท่องเที่ยว ปรับตัวสู่ตลาด สร้างโอกาสจากรากเหง้า Next Step Highland บ้านผาหมอน ดอยอินทนนท์ จ.เชียงใหม่ แม่บ้านจะแต่งชุดเต็มยศ และเกือบทุกคนที่เป็นแม่บ้าน จะใส่ต่างหู โชว์ความดงามของเครื่องแต่งตาย และนี่คือวัฒนธรรมชนเผ่า ที่ซ่อนปรัชญาการใช้ชีวิตของสตรีชาวปกาเกอะญอ
ภาพ/เรื่อง: ทินภัทร ภัทรเกียรติทวี
โพควา โปรดักชั่น

20/09/2025

บ้านผาหมอน ดอยอินทนนท์ และภาคีเครือข่าย
เปิดตัวการท่องเที่ยวโดยชุมชนโฉมใหม่
20 กว่าปี บนเส้นทางการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชน บ้านผาหมอนได้เรียนรู้ และมีบทเรียนสำคัญจากการดำเนินการ เพื่อให้เข้ากับยุคสมัยจากความท้าทายของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ที่ตั้งต้นจากจากคำถามว่า "จะทำการท่องเที่ยวอย่างไรให้ยั่งยืน ร่วมสมัย และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม บนรากฐากทางวัฒนธรรม" และนำมาซึ่งการทำงานร่วมกับภาคีเครือข่าย จนสู่วันเปิดงาน
มหากรรมพลิกโฉมเส้นทางการท่องเที่ยว ปรับตัวสู่ตลาด สร้างโอกาสจากรากเหง้า Next Step Highland Tourism และได้เปิดตัวอย่างยิ่งใหญ่ เมื่อวันที่ 19 กันยายน 2568 ที่ผ่านมา ร่วมคิดและจัดโดย ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูงจังหวัดเชียงใหม่
ได้รับเกียรติจาก จิตติมา กรีอารี รองอธิบดีกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ศิวกร บัวป้อง รองผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ ณฐกร ภัทรวนนท์ นายอำเภอจอมทอง ก่อชิ เพชรไพรพนาวัลย์ นายยกเทศบาลตำบลบ้านหลวง และหน่วยงานอื่น ๆที่เกี่ยวข้อง พร้อมทั้งศิลปินนักดนตรี ค่ายมวยบุญลานนา โพควา โปรดักชั่น นอกจากนี้ยังมีชุมชนใกล้เคียงเช่น บ้านแม่กลางหลวง บ้านสันดินแดง บ้านหนองหล่ม เข้าร่วมเรียนรู้ในครั้งนี้เข้าร่วมอย่างคับคั่ง โดยมีชาวบ้าน
ภายในงานประกอบด้วยซุ้มวัฒนธรรม เช่น จักสาน ทอผ้า ผึ้งโพรง กาแฟ ผ้าย้อมสีธรรมชาติ บูธนิทรรศการ รวมถึงการแสดงดนตรีจากศิลปินและค่ายมสยบุญลานนา ซึ่งสะท้อนถึงศักยภาพชุมชนที่ใช้ต้นทุนทางวัฒนธรรมและทรัพยากรธรรมชาติมาเป็นองค์ประกอบสำคัญในการดำเนินการท่องเที่ยวเพื่อให้สอดรับกับวิถีและความเปลี่ยนแปลง
ต่อจากนี้ บ้านผาหมอน เป็นที่น่าจับตามองว่า การท่องเที่ยวรูปแบบใหม่จะตอบโจทย์ที่ตั้งไว้ได้หรือไม่ และวิธีการจะเปลี่ยนแปลงจากเดิมอย่างไร คำตอบอยู่ในชุมชน และอยากชวนทุกคนที่ได้อ่านและเห็นโพสต์นี้มาแลกเปลี่ยนการท่องเที่ยวโดยชุมชนและมาสัมผัสแนวทางของบ้านผาหมอน
ส่งเปลี่ยนผ่านของบ้านผาหมอน การท่องเที่ยวโฉมใหม่ ชวนจับตาทอง

ภาพ/เรื่อง: ทินภัทร ภัทรเกียรติทวี
โพควา โปรดักชั่น

18/09/2025

งานเริ่มแล้ว กาแฟดี มีอากาศสดใส ผู้คนน้ำใจงาม
ชวนครับ #ท่องเที่ยวผาหมอน

17/09/2025

เพลง: บ้านผาหมอน อยู่แคว้นมึกะคี
ศิลปิน: พาตี่มนตรี เตหน่า อินทนนท์
ฟังดนตรีและเรื่องราวการท่องเที่ยวชุมชนบ้านผาหมอนวันที่ 19 กันยายน 2568 มหกรรมพลิกโฉมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านผาหมอน เข้าร่วมฟรี! ตลอดงาน
โพควา โปรดักชั่น

05/09/2025

Activity: กิจกรรมชุมชน ท่องเที่ยวชุมชนบ้านผาหมอน
บ้านผาหมอน เป็นชุมชนปกาเกอะญอเล็กๆ ใจกลางดอยอินทนนท์ โดดเด่นด้วยการจัดการทรัพยากร มีป่าไม้สูงใหญ่ นาขั้นบันได เรื่องราวกาแฟต้นแรก และวิถีชุมชนที่อยู่ร่วมกันระหว่างคนกับป่า และความเข้าใจในพื้นที่อุทยานแห่งชาติดอยอินทนท์

20 กว่าปี เส้นทางการท่องเที่ยวชุมชน มีบทเรียนเกิดขึ้นมากมาย และปรับตัวให้สอดรับกับยุคลสมัย ทั้งมิติสังคม เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม แต่ยังคงรากของวัฒนธรรม จวบจนปัจจุบัน
ในวันที่ วันที่ 19 กันยายน 2568 เป็นวันสำคัญของชุมชน
จึงอยากชวนนักท่องเที่ยว หรือผู้สนใจการท่องเที่ยวโดยชุมชน มาร่วมให้กำลังผ่านกิจกรรมการเรียนรู้ที่ชุดชนจัดขึ้นร่วมกับภาคีเครือข่าย

กิจกรรมจัดขึ้น วันที่ 18-19 กันยายน 2568 ณ บ้านผาหมอน หมู่ 8 ต.บ้านหลวง อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่ เวลา 08.00 - 16.30 น.

โดยวันที่ 18 วันที่ 18 ก.ย. 68 วันทดลองทัวร์
ช่วงเช้า กิจกรรม : วิถีชาวนา ช่วงบ่าย : กิจกรรม วิถีชุมชน
ช่วงค่ำ : มินิคอนเสิร์ต เสียงเพลง"เตหน่า" วิถีวัฒนธรรมคนพงไพร"
วันที่ 19 ก.ย.68 วันเปิดมหกรรมพลิกโฉมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านผาหมอน เข้าร่วมฟรี! ตลอดงาน
สอบถามเพิ่มเติม
โทร. 062-241-2635 กกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการและ 06222412635 (สุรสิทธิ์ ดลใจไพรวัลย์ ประสานงานชุมชนผาหมอน)

พบกันที่งานครับ
โพควา โปรดักชั่น

02/09/2025

สารคดี เรื่อง “บ้านผาหมอน:
ชุมชนที่ทอรากให้มั่น ยิ้มได้จากหัวใจ”
19 กันยายน 2568
ชวนมาร่วมสัมผัสวิถีวัฒนธรรมชุมชน ณ บ้านผาหมอน ต.บ้านหลวง อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่ กับกิจกรรม "การมหกรรมพลิกโฉมเส้นทางการท่องเที่ยว ปรับตัวสู่ตลาด สร้างโอกาสจากรากเหง้า Next Step Tourism"

____
ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูงจังหวัดเชียงใหม่
บ้านผาหมอน ต.บ้านหลวง อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่

A DOCUMENTARY BY
โพควา โปรดักชั่น

01/09/2025

กิจกรรมชุมชน: นักท่องเที่ยวสายชุมชน ห้ามพลาด!
วันที่ 19 กันยายน 2568 นี้
บ้านผาหมอน ชุมชนปกาเกอะญอบนดอยอินทนนท์ ภูมิใจนำเสนอ “การท่องเที่ยวโฉมใหม่” ที่จะพาคุณมาสัมผัสวิถีวัฒนธรรมและความงดงามของภูเขา ไม่ว่าจะเป็น นาขั้นบันไดที่สวยที่สุดบนดอยอินทนนท์
องบุญข้าว แบ่งปันผลผลิตเพื่อดูแลชุมชน น้ำผึ้งและผ้าทอจากภูมิปัญญาท้องถิ่น และผลผลิตทางวัฒนธรรมที่กินได้อีกมากมาย
และพิเศษที่สุดกับเรื่องราวของ “กาแฟต้นแรก” จุดเริ่มต้นการปลูกกาแฟอาราบิก้าในประเทศไทย ภายใต้พระราชดำริของในหลวงรัชกาลที่ 9 ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2517 ที่ทรงริเริ่มให้ชาวเขาเลิกปลูกฝิ่น หันมาปลูกกาแฟเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตและฟื้นฟูผืนป่า จนกลายเป็นกาแฟคุณภาพในหลากหลายแบรนด์ เช่น จอปาคอฟฟี่ ไปลิ้มชิมรสชาติของการเปลี่ยนแปลงผ่านกาแฟนี้กัน
นอกจากนี้ยังมีเส้นทางท่องเที่ยวเดินป่าแบบ Exclusive ระยะทาง 4–5 กิโลเมตร ผ่านป่า นาข้าว และสิ้นสุดที่หมู่บ้าน พร้อมการต้อนรับอย่างอบอุ่นจากชุมชน
งานนี้คือ “โครงการมหกรรมพลิกโฉมเส้นทางการท่องเที่ยว ปรับตัวสู่ตลาด สร้างโอกาสจากรากเหง้า Next Step Tourism” ร่วมจัดโดย
@ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูงจังหวัดเชียงใหม่ กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ และ ชุมชนบ้านผาหมอน
งานจะจัดวันที่ 19 กันยายน 2568 ณ บ้านผาหมอน ต.บ้านหลวง อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่วันนั้นจะเป็นการ Kick off หมุดหมายประวัติศาสตร์ครั้งสำคัญของการท่องเที่ยวชุมชนบ้านผาหมอน ที่ผสานทุนทางสังคม วัฒนธรรม และสิ่งแวดล้อม เพื่อสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจและยกระดับสู่การจัดการตนเองผ่านระบบสวัสดิการชุมชน
19 กันยายน 2568 จดไว้ในปฏิทิน แล้วมาพบกันนะครับ

ภาพ/เรื่อง: ทินภัทร ภัทรเกียรติทวี

#ท่องเที่ยวชุมชน #บ้านผาหมอน #ดอยอินทนนท์ #โพควาโปรดักชั่น

30/08/2025

ชาติพันธุ์นอกตำรา: พลังวัฒนธรรมชาติพันธุ์ กับการจัดการภัยพิบัติ
(ตั้งใจเขียนเรื่องนี้ในสถานการณ์ ภัยพิบัติที่เกิดขึ้นในชุมชนบนดอย และส่วนใหญ่เป็นชาติพันธุ์ยาวหน่อย แต่ถ้าใครอยากอ่านสรุป เลื่อนไปอ่านย่อหน้าสุดท้ายได้ครับ)
จากแดดแผดเผาเดือนเมษา ถึงพายุฝนถล่มในเดือนสิงหา บอกเลยว่าปีนี้ ประเทศไทยเจอทั้งแดดร้อน พายุ ฝนถล่ม ในปี ปี 2568 เป็นปรากฏการณ์แห่งอากาศสุดขั้ว!ไทยเจอครบทั้ง พายุ-น้ำท่วม-ดินถล่ม และ ร้อนสุด-แล้งจัดตั้งแต่ความร้อน 45 องศา ในเดือนเมษา ต่อด้วย มิถุนายน เจอพายุ Wutip และเดือนสิงหาคม Kajiki เกิดดินฝนตกหนัก (Rain Borm) ดินโคล่นถล่ม ทั้งน้ำป่า น้ำท่วม สร้างความเสียหายในทุกอย่อมหญ้า นำความโศกเศร้ามาสู่พี่น้องผู้สูญเสีย หรือนี่คือสัญญาณของธรรมชาติกำลังปรับตัวครั้งใหญ่ และเป็นผลที่เราทุกคนล้วนมีส่วนทำให้เกิดขึ้น และคำถามสำคัญคือ จะมีแนวทางไหนหรือวิธีการใด ชะลอ(ใช้คำนี้ เพราะ คาดเดาไม่ได้จริงๆว่าเราจะหยุดธรรมชาติได้ ถ้าไม่หยุดที่การกระทำของมนุษย์)
ผมเชื่อมั่นว่า หลายภาคส่วนตั้งแต่ชุมชน รัฐภูมิภาค รัฐส่วนกลาง รวมถึงภาคประชาชนกำลังหาหนทางแก้ไขปัญหา แต่ในบทความนี้ จะขอนำทุกท่านมองให้ลึกถึงปัญหาเชิงโครงสร้างและกลไกในการจัดการภัยภิบัติในพื้นที่ ด้วยแนวคิด พลังวัฒนธรรมชาติพันธุ์ กับการจัดการทรัพยากรและภัยพิบัติ
#ชาติพันธุ์คือใคร
เริ่มต้นด้วยนิยามของชาติพันธุ์คืออะไร
ชาติพันธุ์คือ ชาติพันธุ์ คือ ลุ่มคนที่มีวัฒนธรรม ภาษา ประเพณี ความเชื่อ และอัตลักษณ์ร่วมกัน ซึ่งประเทศไทยมี 60 กลุ่มชาติพันธุ์ และจากการสำรวจของกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์เมื่อปี 2545 พบว่า ประเทศไทยมีประชากรกลุ่มชาติพันธุ์ประมาณ 6,100,000 คน หรือร้อยละ 9.68 ของประชากรประเทศ โดย อาศัยอยู่ใน 3 ลักษณะพื้นที่ตมภูมิประเทศ ได้แก่ ในป่าและภูเขา เช่น กะเหรี่ยง, ม้ง, ลาหู่, อาข่า, ลีซู, มลาบรี, มานิชาติพันธุ์ในเมือง-ชุมชนใหญ่ เช่น ไทยพื้นถิ่น, มอญ, จีน, ลาวอพยพ ชาติพันธุ์ริมทะเลและชายฝั่ง เช่น ชาวเล (มอแกน มอแกลน อูรักลาโว้ย), มลายูมุสลิม แต่ละกลุ่มมีวัฒนธรรมในการดำรงวิถีให้สอดรับกับบริบทชุมชนนั้นแตกต่างกันไป
#ชาติพันธุ์ภาคเหนือ
ในทางภาคเหนือ ชาติพันธุ์ที่อาศัยอยู่ในป่าหรือบนเขาที่สำคัญ เช่น กะเหรี่ยง ชุมชนเหล่านี้ บางแห่งมีประวัติศาสตร์ชุมชนยาวนานหลายร้อยปี ก่อนมีการสร้างรัฐชาติและการประกาศเป็นพื้นที่ป่าหนึ่งๆของรัฐ เช่น บ้านห้วยหินลาดใน จ.เชียงราย บ้านดอยช้างป่าแป๋ จ.ลำพูน บ้านแม่ปอคี จ.ตาก ตำบลห้วยปูลิง จ.แม่ฮ่องสอน ชุมชนเหล่านี้อยู่ในพื้นที่ห่างไกล ไร้สัญญาณโทรศัพท์ ไร้ไฟฟ้า และการพัฒนาเข้าถึงช้ากว่าชุมชนเมือง แต่การดำรงเผ่าพันธุ์ในพื้นที่มายาวนานหลายร้อยปี ชุมชนเหล่านี้มีวิธีการอย่างไร โดยเฉพาะการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและการรับมือกับภัยพิบัติ
#พลังวัฒนธรรมชาติพันธุ์กับการจัดการภัยพิบัติ
ชุมชนชาติพันธุ์ที่อยู่กับป่า มีภูมิปัญญาในการสังเกตธรรมชาติ เพื่อตั้งรับและปรับตัวกับภัยพิบัติ โดยอาศัยทั้งต้นไม้ สัตว์ป่า ดิน น้ำ และฟ้า เป็น “เครื่องมือพยากรณ์” ที่สืบทอดกันมาหลายชั่วคน ผม(ทินภัทร ภัทรเกียรติทวี)ลองออกแบบโดเมลจากเรียนรู้ธรรมชาติเป็น 3 ระยะ ดังนี้

ระยะที่ 1: สัญญาณทั่วไปจากธรรมชาติ (พยากรณ์ตามรอบปี)
อ่านต้นไม้ เช่น ต้นมะเดื่อ เมื่อออกผลหรือออกดอกเร็วกว่าปกติ ชุมชนเชื่อว่า “ปีนี้ฝนมาเร็ว” หรือถ้าผลเล็กและร่วงง่าย “ฝนจะขาดช่วง”
อ่านสัตว์ป่า เช่น นกอพยพหรือกบร้องเป็นจำนวนมาก บ่งบอกว่าฝนกำลังจะมา ส่วนแมลง เช่น ปลวกออกจากรังหรือตัวผึ้งทำรังสูง-ต่ำ ใช้ทำนายว่าปีนี้น้ำจะมากหรือน้อย
ระยะนี้คือ “การพยากรตามวัฏจักร” ที่ใช้เตรียมตัวล่วงหน้า
ระยะที่ 2: สัญญาณเตือนภัย (ความไม่ปกติในป่า)
อ่านป่าถ้าพบว่าป่าแห้งผิดเวลา เป็นสัญญาณ เตือนถึงความเสี่ยงไฟป่า
เมื่อแหล่งน้ำขุ่น และไหลแรงผิดปกติ เป็นสัญญาณ เตือนว่าจะมีน้ำป่าหลาก
อ่านจากสัตว์บางชนิดเปลี่ยนพฤติกรรม เช่น นกกะรางหรือนกป่าบินออกจากป่ามาใกล้หมู่บ้าน เป็นสัญญาณบอกว่า “อาจมีพายุใหญ่หรือดินถล่ม”
ในระยะนี้คือ “สัญญาณผิดธรรมชาติ” ที่บอกว่าอาจมีภัยพิบัติรุนแรงกำลังมา เตรียมรับมือ
ระยะที่ 3: สัญญาณเข้าสู่ความปกติ
เมือผ่านพ้นภัยพิบัติหรือห่าฝนใหญ่ สัตว์ป่ากลับเข้าป่า ชุมชนรับรู้ว่า “อันตรายผ่านไปแล้ว”
พืชที่เคยหยุดผลิใบกลับมาเติบโต เป็นหมายถึงระบบนิเวศฟื้นตัว
เสียงธรรมชาติ เช่น จักจั่น กบ เขียด ร้องสม่ำเสมอ เป็น “นาฬิกาชีวิต” ของป่าที่กลับมาเข้าที่
ระยะนี้คือ “การคืนสมดุล” ที่บอกว่าชุมชนสามารถกลับมาดำเนินวิถีปกติได้

#ชาติพันธุ์นอกตำรา
นี่คือศักยภาพของชุมชนในการจัดการทรัพยากรและรับมือกับภัยพิบัติ กรณีตัวอย่างบ้านหินลาดใน ชาวบ้านเคยบอกว่า เข้าป่าและได้ยินเสียงสัตว์ป่า และเสียงดังผิดปกติ จึงวิ่งมาบอกในชุมชน และสามารถหลบหนีทัน แม้ชุมชนจะเสียหาย แต่ไร้ผู้เสียชีวิต แต่ทว่าภูมิปัญญาเหล่านี้ยังอยู่ในพื้นที่วงแคบ และถูกบดบังด้วยอคติชาติพันธุ์ ที่ยังขาดความเชื่อมั่นว่า ชุมชนที่อยู่ในป่าจะสามารถจัดการและแก้ไขปัญหานี้ได้ เช่น อคติที่ว่าชาวเขาทำลายป่า ชาติพันธุ์คือผู้บุกรุก ชาติพันธุ์คือต่างด้าว หรือค้ายาเสพติด ทว่าเรื่องเหล่านี้ ถูกอธิบายทางสังคมมาโดยตลอดอย่างค่อยเป็นค่อยไป หลายคนรับรู้ถึงตัวตนและวิถีชีวิตอย่างแท้จริง ผ่านกิจกรรมชุมชน เช่น การท่องเที่ยว Workshop หรือ ครีเอเตอร์หลายคนนำเสนอวิถีผ่านสื่อออนไลน์ และผมยังเชื่อว่ายังมีอีกหลายคนที่อยากทำความเข้าใจ “ชาติพันธุ์นอกตำรา” โพควา โปรดักชั่น พยายามสื่อสารประเด็นนี้อย่างมีจังหวะของตัวเอง (ฝากติดตามและให้กำลังใจด้วยนะครับ)
เรื่องนี้ไม่ใช้เรื่องใหม่
UNFCCC (สหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ) ชุมชนชาติพันธุ์และชนเผ่าพื้นเมืองถือเป็น “ผู้ดูแลสิ่งแวดล้อมดั้งเดิม” ที่สำคัญของโลก ปัจจุบันมีประชากรกว่า 476 ล้านคน และเป็นผู้ดูแลวัฒนธรรมมากกว่า 5,000 ภาษา และระบบนิเวศที่สำคัญหลากหลายแห่ง
องค์การสหประชาชาติย้ำว่า ชาติพันธุ์คือ กำลังสำคัญในการต่อสู้กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เพราะความรู้ดั้งเดิมที่สืบทอดมาหลายชั่วอายุคน เช่น การอ่านสัญญาณจากป่า การจัดการน้ำ และการใช้ทรัพยากรอย่างพอเพียง ล้วนเป็นฐานความรู้ที่สอดคล้องกับการปรับตัวต่อภัยพิบัติในปัจจุบัน
ดังที่ UNFCCC ระบุไว้ว่า ชุมชนเหล่านี้ไม่ได้เป็นเพียง “ผู้ได้รับผลกระทบ” แต่ยังเป็น ผู้นำด้านภูมิปัญญาและการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ ผ่านเวทีอย่าง Local Communities and Indigenous Peoples Platform (LCIPP) ที่ได้รับการยอมรับในประชุม COP28 (UNFCCC, 2023).และหนึ่งในการชะลอการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศคือ การรักษาความหลากหลายทางชีวิภาพ และหนึ่งในความรู้ที่สำคัญคือ ความรู้จากชาติพันธุ์และชนเผ่าพื้นเมือง
โจทย์สำคัญของวันที่ประเทศเผชิญกับภัยพิบัติ
โจทย์สำคัญของวันนี้คือ จะทำอย่างไรให้ความรู้และวัฒนธรรมชาติพันธุ์ถูกยกระดับสู่แผนในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างเป็นรูปธรรม ไปพร้อมกับการยอมรับตัวตนชาติพันธุ์ว่าคือคนไทย และนี่คือพลังในการพัฒนาประเทศอย่างแท้จริง พรบ.ส่งเสริมและคุ้มครองวิถีชีวิตกลุ่มชาติพันธุ์ คือเครื่องมือหนึ่งที่เป็นแนวทางของการแก้ปัญญาสิ่งแวดล้อมของไทย ที่ชาติพันธุ์จะมีโอกาสใช้ศักยภาพในการจัดการทรัพยากรและร่วมปกป้องภัยภิบัติได้อย่างมีศักดิ์ศรีและสง่างามบนเวทีของประเทศไทยและนานาชาติ
ภาพ: ทินภัทร ภัทรเกียรติทวี
เรื่อง:ทินภัทร ภัทรเกียรติทวี

อ้างอิง
- UNFCCC. (2023). Indigenous Peoples: Leaders in Climate Action. เข้าถึงเมื่อ 30 สิงหาคม 2025.
- The Active | ThaiPBS, 29 ก.ย. 2567 เข้าถึงเมื่อ 30สิงหาคม 2025.
-ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน). ม.ป.ป. ฐานข้อมูลชนเผ่าพื้นเมืองในประเทศไทย. เข้าถึงเมื่อ 30 สิงหาคม 2025.