10/09/2025
#คนทรงตั้งหิ้งโนรา : #ปัญหาจารีตที่กำลังถูกสื่อโซเชียลบิดเบือน โดย ภูมิ จิระเดชวงศ์
ในช่องทางสื่อโชเชียลมิเดีย ได้ปรากฏร่างทรงประเภท “ โมฆบุรุษ ” ไปเข้าทรงครูหมอแล้วมาตั้งหิ้งเอง ไม่ต้องมีเครื่องโนรามาตี ไม่ต้องว่าสัสดี ครึมๆ แล้วตั้งกันเลย หากถามโดยจารีต ร้อยละเก้าสิบตอบแบบไม่ต้องคิดเลยว่า #คนทรงตั้งหิ้งเองไม่ได้
หากจะเน้นขับเคี่ยวโดยไม่ดูเหตุมูลฐาน เหมือนกับรักษาไข้ไม่ถามสาเหตุโรค ให้ยาเบาไปโรคนั้นไม่หาย หากให้ยาแรงเกิน ก็ทำให้ร่างกายพังก่อนโรคหาย สาเหตุที่มีคนทรงมาตั้งหิ้งครูหมอ ผู้เขียนอยากให้มาดูสาเหตุกัน ไม่ใช้สักแต่จะตีจะทุบ ก่อนทุบมันต้องไต่สวนหามูลกันก่อนแล้วจึงปรับโทษ สาเหตุที่ปัจจุบัน มีการให้คนทรงครูหมอมาตั้งหิ้ง เป็นเพราะเหตุผลดังต่อไปนี้
๑. #ความขัดสนด้านการเงิน
คนถูกอาเพศครูหมอโนรา หลายๆกรณีไปเกิดขึ้นกับครอบครัวที่ “ ไม่พร้อม ” ด้วยฐานะการเงิน บางคนเกิดเพศตอนที่ตัวเองก็ตกที่นั่งลำบากสุดๆ ไม่ทำก็ไม่ได้ ครันจะทำก็ไม่มีเงิน จึงต้องหาตัวเลือกที่เป็นไปได้สุด ไปตั้งราดให้โนรามาทำก็ไม่ได้ เพราะราชครูโนราจะมาคนเดียวก็ไปขัดกับทีมงานในคณะอีก ( การทำงานของโนรา ทำเป็นหมู่คณะ หรือ เป็นกลุ่มนะครับ จุดนี้ผู้เขียนให้ความเป็นธรรมกับโนรา ถ้าทำพิธีเฉพาะราชครูโนรา หรือ โนราใหญ่คนเดียว อย่างไม่มีก็ต้องมีคนขับรถกับผู้ช่วยจัดของแล้ว ) บางทีจะไปหาหมอพิธีกรรมพื้นบ้านหรือพวกนายหมรูนบ้านๆ ให้มาช่วยตั้งให้ ก็ไม่ใช่ทุกหมอจะรับ ต้องเสี่ยงไปหาเอาตามผิดตามถูก ในกรณีที่เป็นคนทรงครูหมอโนรา ในสายตาคนบ้านๆ มองว่า น่าจะ มีความรู้ในเรื่องโนราขั้นใดขั้นหนึ่ง เป็นตัวเลือกที่ไม่ไกลเกินเอื้อมนัก ทั้งยังสามารถต่อรองเรื่องราดได้สะดวกกว่ากลุ่มคณะอีก การนำคนทรงไปตั้ง จึงเป็นทางเลือกของลูกหลานกลุ่มนี้ คนที่ลำบาก หากเป็นความหวังที่น้อยนิดก็ย่อมมีไว้ ดีกว่าไม่มี
๒. #เกิดจากความไม่รู้ของลูกหลาน
ปัญหานี้เกิดบ่อยในกลุ่มลูกหลานที่ขาดการบูชา หรือทำพิธีกับครูหมอโนรามานาน บ้านที่รักษาจารีตไว้ ลูกหลานจะได้รับการสอนจากพ่อเฒ่าแม่เฒ่า หรือ พ่อปู่แม่ย่าว่า อะไรได้ อะไรไม่ได้ อย่างน้อยๆ ยังมีคนแก่ มีคนรุ่นพ่อรุ่นแม่ปฎิบัติให้เห็น การทำให้เห็นนี่แหละ เป็นการถ่ายทอดที่ดี เป็นวัคซีนเข็มแรกที่ทำให้เกิดการยั้งคิด อะไรที่ผิดไปจากแบบแผน จะสามารถรู้ได้ทันที และถ้านอกกรอบ ลูกหลานกลุ่มนี้จะทักท้วงขึ้นทันที หรือถ้าเกิดหลำ หรือเผลอรับมาแล้ว จะไม่มีรอบสองรอบสามอีกต่อไป แต่บ้านที่ขาดการบูชามานาน หรือ คนแก่คนเฒ่าตายหมดไม่มีใครสืบทอดต่อ นี่แหละครับ ทำให้เกิดช่องว่างทางความรู้ คนที่พอรู้เรื่องไม่มีให้คำแนะนำแล้ว เท่ากับขาดพื้นฐานความรู้ จึงทำให้เกิดปัญหาเรื่องคนทรงตั้งหิ้งขึ้นมา
๓. #ความตระหนี่
ครูอาจารย์ของผู้เขียนสอนอยู่เสมอว่า หากนับถือศักดิ์สิทธิ์ สิ่งหลักที่ขาดไม่ได้คือ การเสียสละ รู้จักให้ เพื่อลดอัตตามานะ ตัวกูของกู ( ขอใช้คำท่านพุทธทาส แห่งสวนโมกข์ฯ ) หากถือศักดิ์สิทธิ์ แต่ถ้ายังสละไม่ได้ ย่อมไม่ได้ผลอะไรเลย ยกตัวอย่างว่า มีกระทาชายนายขี้เหนียวคนหนึ่ง จำเป็นต้องตั้งหิ้งโนรา ชุดความคิดของเขาจะมีหลักว่า “ เอาที่ออกเงินน้อยๆ แต่ก็ได้เท่าคนอื่น ” เอาโนราทั้งกลุ่มมาทำไม แพงจะตาย ต้องให้เบี้ยแล้วต้องทำกับข้าวให้กินอีก เปลื้องเงินมากแบบนี้ หาที่ถูกๆดีกว่า เอาที่ยิ่งออกเงินน้อยยิ่งดี มันมีนะครับคนจำพวกนี้ และคนที่เป็นแบบนี้ “ ส่วนมาก ” เป็นคนมีฐานะซะด้วย ลงทุนน้อยๆ แต่หวังเท่าคนลงทุนมาก และกลุ่มที่ตั้งราคาเพดานต่ำ บางครั้งราคาที่คนจำพวกนี้คิดต่ำจนไม่เชื่อสายตา หากหาตัวเลือกเป็นหมอพิธีกรรมบ้านๆ ซึ่งเจ้าพิธีกลุ่มนี้ ก็เป็นคนบ้านๆจริงๆ ดูไม่แพงไม่ชูราศี ช่วยเสริมความขลังไม่ได้ในสายตาของเขาอีก ทีนี้กลุ่มที่อะไรที่เว่อร์วังที่ช่วยเสริมความน่าเชื่อถือได้ ก็เป็นกลุ่มของร่างทรงที่เป็นโมฆบุรุษ อาจารย์ผู้เขียนสอนอยู่บ่อยครั้งว่า “ ของถูก ต้องดูให้รอบก่อน เพราะของถูก ไม่ใช่ของดีเสมอไป ” ดังนั้นแล้ว สิ่งที่สำคัญ หากจำเป็นจะจ่าย ก็ต้องจ่าย เพื่อความถูกต้องของขนบพิธี ซึ่งถ้าคิดเอาค่าใช้จ่ายต่างๆ ไปแจกแจงกันแล้ว ราคาหนึ่งครั้งของโนราพิธีกรรม มันไม่ได้เกินจริงไปมากเลย ซึ่งเรื่องนี้ไว้มีโอกาส ผู้เขียนจะมาขยายอีกครั้ง
๔. #เชื่อถือตามสื่อสมัยใหม่
ปฎิเสธไม่ได้ว่าในปัจจุบันสื่อมีความน่าเชื่อถือเป็นอย่างมาก ไม่ว่าจะสื่อระบบออนไลน์ หรือ สื่อแบบไดอะล็อคก็ตาม ยิ่งยุคนี้ ที่ทุกคนสามารถเป็นสื่อได้ ในช่องทางโลกออนไลน์ มีโมฆบุรุษให้เห็นอยู่บ่อยครั้ง หากถามว่าทำไมยังมีคนเลือก สามารถตอบไปได้เลยว่า “ เพราะมีความน่าเชื่อถือ ” ไปทำพิธีตามสถานที่ต่างๆ ได้นำไปลงในช่องทางโซเชียลมิเดียอย่างต่อเนื่อง ความเป็นจริงอย่างหนึ่งที่ผู้เขียนตั้งข้อสังเกตเป็นลำดับขั้นคือ “ ภาพเข้าถึงง่ายกว่าข้อความ และวีดีโอเข้าถึงง่ายกว่าภาพ ” ลำพังคำพูดคงไม่มีใครเชื่ออะไร หากมีสิ่งประกอบเข้ามาร่วมด้วย ย่อมทำให้ผู้เข้าชมหลายท่านเข้าใจไปว่า การมีภาพบ่อยๆ เท่ากับ “ อ๋อ....แบบนี้ก็ทำได้หนิ ” ยิ่งมีภาพเคลื่อนไหวประกอบ ความเชื่อถือก็ยิ่งมากขึ้น การเชื่อโดยไม่สอบสวนทวนความ ปราศจากหาเหตุผลมารองรับ ย่อมทำให้เกิดความโกลาหล ดังที่เห็นมาแล้วบ่อยๆ ในหน้าข่าวรายวัน บางอย่างเราอาจสงสัย เชื่อลงไปได้ยังไง ถ้าหากเราเข้าใจกรรมวิธีการทำสื่อเบื้องต้น มันจะเป็นเหตุผลมากพอในการบิดเบี้ยว หรือ ยินยอมในความเชื่อนั้นๆ
ผู้เขียนให้สาเหตุหลักใหญ่ ทำไมปัจจุบันนี้ถึงมีหลายๆ ท่านเลือกคนทรงมากกว่าราชครูโนรา หรือ หมอพิธีกรรม เป็นเพราะ ๔ สาเหตุนี้แหละ มันมีสาเหตุอื่นๆ เข้ามาพ่วงด้วยแน่นอน หากท่านเห็นใครรับร่างทรงประเภท โมฆบุรุษมาทำพิธีตั้งหิ้ง หรือ ทำพิธีเกี่ยวกับฝ่ายโนรา อย่าพึ่งไปด่าคนทำ อย่าพึ่งด่าเจ้าบ้าน ให้ไปฟังเหตุผล
ของเขาก่อน ผู้เขียนเคยเจอกรณีคนไม่มีเงินแต่จำเป็นต้องทำพิธี ซึ่งครูอาจารย์ท่านช่วยสงเคราะห์ให้ รับเฉพาะแค่เงินบูชาครูตามประเพณี อาจารย์ผู้เขียนย่ำกับเจ้าภาพแค่ว่า ถ้าดีขึ้นหรือฟื้นตัวขึ้น เหลือกินเหลือเก็บในบ้าน ค่อยมารับไปทำพิธีอย่างเป็นเรื่องราวเมื่อภายหลัง ภายหลังเมื่อเจ้าภาพคนดังกล่าวฟื้นตัว ก็มารับอาจารย์ของผู้เขียนไปทำพิธี ซึ่งภายหลังบ้านเรือนของเจ้าภาพก็อยู่ดีกินดีขึ้น ถึงจะลำบากก็พอทรงตัวอยู่ได้ ไม่ทรุดไม่ล่มเหมือนก่อนหน้านี้
สำหรับบุคคลที่ตั้งหิ้งครูหมอโนรา หรือ ประกอบพิธีเกี่ยวกับครูหมอโนราได้ มีอยู่ สองกลุ่ม คือ
๑. #ราชครูโนรา หรือ โนราใหญ่ ที่ผ่านพิธีบวชโนรา ผูกผ้าตัดจุกมาอย่างครบถ้วน มีราชครูโนราอาวุโสเป็นอุปัชฌาย์บวช และรับรองความเป็นราชครูโนราให้
๒. #หมอพิธีกรรมพื้นบ้านภาคใต้ หรือ นายหมรูน ที่มีความรู้ในพิธีกรรมเกี่ยวกับครูหมอตายาย กลุ่มที่สองนี้ ทำได้เฉพาะการตั้งหิ้ง การเซ่นไหว้ในวาระสำคัญ การเชื้อครูมาประทับทรง แต่ทำได้ไม่สมบูรณ์ครบถ้วนเท่าราชครูโนรา ทำในเชิงพิธีกรรมได้ แต่ทำในเชิงศิลปะความบันเทิงไม่ได้ เช่น การทำบทละคร จับบทต่างๆ หรือต้องมีเครื่องประโคมตลอด กลุ่มหมอพิธีกรรมเขาทำตรงนี้ไม่เป็น
หากท่านจะตั้งหิ้งโนรา ดีสุด ยังไงก็ย่อมเป็นราชครูโนราที่ผ่านการบวชถูกต้องสม บูรณ์ตามจารีตมาแล้วมาเป็นผู้ประกอบพิธีให้ ซึ่งจะมีราชครูโนราท่านใดนั้น ผู้เขียนขอแถมหลักในการดูราชครูโนราใหญ่ เมื่อจะไปประกอบพิธีใดๆ ไว้ดังนี้
๑. สุภาพนอบน้อม ให้เกียรติเจ้าบ้าน
๒. กล่าวเฉพาะสิ่งที่จำเป็น ไม่ก้าวล่วงสิ่งอื่น
๓. ไม่เรียกค่าประสานงานเกินจำเป็น ( เรียกภาษาบ้านๆ ว่าค่าน้ำมันรถ บางที การติดต่อให้เข้าไปพบธุระปะปังมีค่าใช้จ่าย ซึ่งอาจไม่มีเลยก็ได้ หรือ อาจจบด้วยการเลี้ยงข้าว ขึ้นอยู่กับเจ้าตัว ระยะทางที่ต้องเดินทางไปกลับ และน้ำใจของเจ้าภาพด้วย )
๔. ให้ความสำคัญต่อเครื่องประกอบพิธีต่างๆ มีครบถ้วนตามหลักพิธี
๕. ดำเนินขั้นตอนพิธีกรรมครบถ้วน ไม่ลัดตัดตอน บทที่จำเป็นใส่ครบ บทที่ปลีกย่อย ทำพอให้เกิดความสนุกไม่น่าเบื่อ
๖. สำคัญสุด คือกาศชื่อครูหมอโนราและตายายโนราของฝ่ายเจ้าบ้านให้มารับข้าวของ และมาร่วมในกิจสำคัญต่างๆ เมื่อไปทำพิธีที่ใด ครูหมอโนราและตายายฝ่ายเจ้าภาพคือที่หนึ่ง
ท้ายที่สุดแล้ว ปัญหา คนทรงตั้งหิ้งโนรา ที่กำลังถูกถกเถียงอย่างกว้างขวาง มิใช่เพียงประเด็นของความ “ถูก” หรือ “ผิด” หากแต่เป็นภาพสะท้อนของความเปราะบางทางวัฒนธรรม ซึ่งเชื่อมโยงกับเงื่อนไขทางเศรษฐกิจ ความรู้ที่ขาดหาย และศรัทธาที่ถูกบิดเบือนผ่านกระแสสื่อสมัยใหม่
การรักษาจารีตโนรา จึงไม่ใช่การเร่งรีบตำหนิหรือลงโทษ หากแต่ต้องเริ่มจากความเข้าใจอย่างถ่องแท้ และการสืบสานด้วยความรับผิดชอบของลูกหลานผู้สืบเชื้อสาย การกลับไปยืนบนรากเหง้าอย่างมั่นคง เปิดใจมองปัจจัยที่เปลี่ยนแปลง และเลือกปฏิบัติอย่างเคารพต่อครูหมอและขนบเก่าแก่ คือวิถีที่จะทำให้ โนรา ยังคงดำรงศักดิ์ศรีและความศักดิ์สิทธิ์ไว้ได้
“ความถูกต้องตามจารีต อาจไม่ใช่เรื่องง่ายสำหรับทุกคน แต่การเคารพในสิ่งที่มีคุณค่า คือหนทางสู่การรักษาศรัทธาที่แท้จริง”
