14/10/2025                                                                            
                                    
                                                                            
                                            ขอขอบคุณ สำนักวิทยทรัพยากร จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยด้วยนะคะ 😄🙏🏻                                        
                                    
                                                                        
                                        อ่านประวัติศาสตร์ไทยผ่าน “ราชินิกุลบุนนาค”
หนังสือ "ราชินิกุล บุนนาค" รวบรวมและเรียบเรียงเนื้อหาเกี่ยวกับ “สกุลบุนนาค” ทั้งด้านประวัติศาสตร์ บทบาททางการเมือง การปกครอง และงานด้านวัฒนธรรม ไล่เรียงมาตั้งแต่ “เฉกอะหมัด” ต้นตระกูลชาวเปอร์เซียที่เดินทางมายังสยามในสมัยอยุธยา จนถึงช่วงเวลาการเปลี่ยนผ่านของราชธานีจนถึงกรุงรัตนโกสินทร์ โดยเนื้อหาแบ่งออกเป็น 2 ส่วนหลัก ได้แก่ ราชินิกุลบุนนาคกับประวัติศาสตร์สยาม และสืบสายราชินิกุลบุนนาค
 🖋“ราชินิกุลบุนนาคกับประวัติศาสตร์สยาม” เล่าถึงจุดเริ่มต้นของราชินิกุลบุนนาค บทบาทต่อกรุงรัตนโกสินทร์ ถิ่นที่อยู่อาศัย และผลงานด้านหนังสือและงานประพันธ์
ได้เกริ่นนำถึง “ราชินิกุลบางช้าง” ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการเป็นราชินิกุลของสกุลบุนนาค โดยกล่าวถึงความสัมพันธ์ของเจ้าพระยาอรรคมหาเสนา (บุนนาค) สมุหพระกลาโหมในรัชสมัยพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช กับภริยาเจ้าคุณพระราชพันธุ์นวล ซึ่งเป็นน้องร่วมพระชนนีในสมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช โดยเรียกเครือญาติรวมๆ  ว่า “ราชินิกุลบางช้าง” จากจุดเริ่มต้นดังกล่าวทำให้มีการสืบทอดบทบาทหน้าที่สำคัญในการพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ของสกุลบุนนาค ทั้งด้านการเมืองการปกครอง การทหาร การต่างประเทศ การทูต การศึกษา และมีการอธิบายถึงเรื่องราวการตั้งถิ่นฐานที่อยู่อาศัยของสกุลบุนนาค การทำนุบำรุงสถานที่สำคัญทางศาสนา และวัฒนธรรม 
📖หนังสือและงานประพันธ์ 
สกุลบุนนาคได้เขียนหนังสือออกมาหลายเล่ม เช่น พงศาวดารจีน (สมเด็จเจ้าพระยามหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) ว่าจ้างขุนนางจีนให้แปลหนังสือ), พงศาวดารโยนก (พระยาประชากิจกรจักร แช่ม บุนนาค), หนังสือแสดงกิจจานุกิจ และพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1-4 (เจ้าพระยาทิพากรวงศมหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค)), เรื่องทำสวน (เจ้าพระยาภาสกรวงศ (พร บุนนาค), ทรัพยศาสตร์ (พระยาสุริยานุวัตร (เกิด บุนนาค)) และหนังสือตำราอาหารอันเลื่องชื่ออย่าง “แม่ครัวหัวป่าก์” โดยท่านผู้หญิงเปลี่ยน ภาสกรวงศ์ หรือ ขนมลูกชุบ และขนมหวานอื่น ๆ ของหม่อมปริม บุนนาค (สามารถดูรายชื่อหนังสือเพิ่มเติมที่ท้ายโพสต์)
 🖋“สืบสายราชินิกุลบุนนาค” อธิบายถึงสมาชิกของราชินิกุลบุนนาคที่มีบทบาทสำคัญในการเมืองการปกครอง การต่างประเทศ พระราชพิธี และราชสำนักฝ่ายใน เช่น สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ บุนนาค), สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค), สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) และ เจ้าพระยาสุรวงษ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) 
🖋สตรีในราชสำนัก: บทบาทของราชินิกุลฝ่ายใน
สำหรับฝ่ายใน ได้กล่าวถึงราชินิกุลผู้หญิงที่ได้ถวายตัวทำราชการ ตั้งแต่รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จนถึงรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เช่น เจ้าคุณแข, เจ้าคุณหรุ่น, เจ้าคุณพระประยูรวงศ์ (แพ), เจ้าคุณเป้า, เจ้าจอมมาดาอ่อน
ภายในเล่มยังสอดแทรกเอกสารทางประวัติศาสตร์ที่เป็นลายลักษณ์อักษร เอกสารจดหมายเหตุ หนังสือหายาก ภาพถ่ายประวัติศาสตร์ แผนที่ และข้อมูลล้ำค่าอีกมากมายที่ช่วยเปิดมุมมองใหม่ในการอ่านประวัติศาสตร์ไทยผ่านสกุลบุนนาค
หนังสือ “ราชินิกุล บุนนาค” มีให้บริการที่ห้องหนังสือหายาก ศูนย์สารสนเทศประเทศไทยและประชาคมอาเซียน สำนักงานวิทยทรัพยากร จุฬาฯ 
Call No: 929.709593 ภ368ร 2568  
ข้อมูลเพิ่มเติม https://library.car.chula.ac.th/record=b2401090 
หนังสือหายากที่เกี่ยวข้อง: 
ลำดับสกุลเก่าบางสกุล ภาคที่ 3 สกุลเฉกอหมัด ฉะบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์
E-book: https://digiverse.chula.ac.th/Info/item/dc:86968 
เฉกอะหมัด / พระยาโกมารกุลมนตรี
https://library.car.chula.ac.th/record=b1274619 
ลำดับราชินีกุลบางช้าง : ฉบับเรียงใหม่
E-book: https://digiverse.chula.ac.th/Info/item/dc:2488 
สาแหรกสกุลบุนนาค / จัดทำโดย ชมรมสายสกุลบุนนาค
https://library.car.chula.ac.th/record=b1524595 
จดหมายเหตุประถมวงศกุลบุนนาค ; และ, เรื่องราชทูตสยามไปกรุงฝรั่งเศส
https://library.car.chula.ac.th/record=b2273409 
พงศาวดารโยนก / พระยาประชากิจกรจักร
https://library.car.chula.ac.th/record=b1275594 
แสดงกิจจานุกิจ / เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค)
https://digiverse.chula.ac.th/Info/item/dc:87307 
พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ 1 / เจ้าพระยาทิพากรวงศมหาโกษาธิบดี ; พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงดำรงราชานุภาพ ทรงชำระ
E-book: https://digiverse.chula.ac.th/Info/item/dc:87041 
อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพนางจงใจ บุนนาค บ.ม. ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร วันอาทิตย์ที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2554
https://library.car.chula.ac.th/record=b1891297 
-----------------------------------------------
"Explore and delve deeper into the historical archives, Cold War era documents, and rare books at https://digiverse.chula.ac.th/"
 #หนังสือหายาก  #จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย  #หอสมุดกลาง        #บุนนาค  #สาแหรก  #ประวัติศาสตร์