16/07/2025
รู้จัก SWIR: เซนเซอร์ดาวเทียม THEOS-3 เพื่อประโยชน์ด้านเกษตรกรรมจากอวกาศ
THEOS-3 ดาวเทียมสำรวจทรัพยากรธรรมชาติความละเอียดสูงดวงใหม่ของประเทศไทย จะมีหนึ่งในเพย์โหลดสำคัญที่ถูกติดตั้งไปด้วย นั่นคือเซนเซอร์ SWIR เพื่อการสำรวจในช่วงคลื่นที่ตามนุษย์มองไม่เห็น และยกระดับศักยภาพเทคโนโลยีอวกาศของไทย
เซนเซอร์ SWIR หรือ Short Wave Infrared Sensor Payload เป็นอุปกรณ์ที่ใช้บันทึกข้อมูลในช่วงคลื่นอินฟราเรดย่านสั้น ซึ่งข้อมูลจากเซนเซอร์ SWIR บนดาวเทียมสามารถเป็นประโยชน์ต่อการทำเกษตรกรรม อาทิ การวิเคราะห์ความชื้นของพืชและดิน, การตรวจสอบพืชผล, การวัดระดับความแห้งแล้ง และสนับสนุนการวางแผนการเพาะปลูกอย่างได้มีประสิทธิภาพ เป็นต้น
เนื่องจากเซนเซอร์ SWIR สามารถตรวจจับการสะท้อนและดูดกลืนคลื่นแสงในช่วงอินฟราเรดใกล้ ในช่วงความยาวคลื่นตั้งแต่ 1,000 - 1,750 นาโนเมตร (แสงที่ตามนุษย์มองเห็น มีความยาวคลื่นระหว่าง 350 - 780 นาโนเมตร) ซึ่งช่วงความยาวคลื่นดังกล่าวสามารถบ่งบอกโครงสร้างของใบพืชได้ดีกว่าแสงที่ตามองเห็น และมีความเหมาะสมต่อตรวจสอบความชื้นของพืชและดินมากกว่า ทำให้สามารถตรวจจับสภาวะความผิดปกติของพืช หรือการเปลี่ยนแปลงปริมาณความชื้นดินได้ จึงส่งผลให้สามารถนำข้อมูลมาใช้ในด้านเกษตรกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพกว่าที่เคย
อุปกรณ์ดังกล่าว จะถูกพัฒนาขึ้นภายใต้ความร่วมมือระหว่าง GISTDA หรือ สำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (องค์การมหาชน) กับ LATCONNECT60 บริษัทด้าน AI ระดับแนวหน้าจากออสเตรเลีย ผู้เชี่ยวชาญด้านการแปลงข้อมูลภาพถ่ายโลกจากอวกาศ ให้กลายเป็นข้อมูลเชิงลึกที่สามารถนำไปใช้งานต่อได้
GISTDA และ LatConnect 60 ได้ลงนามในบันทึกความเข้าใจ หรือ MOU เมื่อวันที่ 17 เมษายน ค.ศ. 2025 เพื่อร่วมพัฒนาเซนเซอร์บันทึกภาพแบบ SWIR บนดาวเทียม THEOS-3 ตั้งแต่กระบวนการศึกษาความเป็นไปได้ การบูรณาการ การเชื่อมต่อระบบ การทดสอบ และการตรวจสอบความถูกต้องของเพย์โหลด เพื่อให้สามารถทำงานร่วมกันกับดาวเทียมของประเทศไทยได้อย่างมีประสิทธิภาพที่สุด
ทั้งนี้ การลงนามดังกล่าวมี ดร.ปกรณ์ อาภาพันธุ์ ผู้อำนวยการ GISTDA และ Mr. Venkat Pillay ผู้บริหารของ LATCONNECT60 เป็นผู้ร่วมลงนาม พร้อมได้รับเกียรติจาก ดร.แองเจลา แมคโดนัลด์ (Dr. Angela Macdonald PSM) เอกอัครราชทูตออสเตรเลียประจำประเทศไทย ร่วมเป็นสักขีพยานในการลงนามครั้งนี้ด้วย
ดร.ปกรณ์ อาภาพันธุ์ ผู้อำนวยการ GISTDA กล่าวว่า “ความร่วมมือในครั้งนี้ไม่เพียงตอกย้ำบทบาทของ GISTDA ในฐานะองค์กรหลักด้านเทคโนโลยีอวกาศของประเทศ แต่ยังสะท้อนถึงทิศทางใหม่ของประเทศไทยในการเชื่อมโยงความร่วมมือด้านเทคโนโลยีขั้นสูงกับนานาประเทศ ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจดิจิทัล การบริหารจัดการทรัพยากร และการพัฒนาที่ยั่งยืนในอนาคต”
อุปกรณ์ SWIR บนดาวเทียม THEOS-3 จะประกอบด้วยแถบสเปกตรัม 4 แถบต่อชุดเซนเซอร์ โดยเซนเซอร์นี้มีความละเอียด (Spatial Resolution) หลังการประมวลผลอยู่ที่ประมาณ 9 เมตร และมีแนวกวาดสำหรับการถ่ายภาพ (Swath Width) ประมาณ 11 กิโลเมตรต่อหนึ่งชุดเซนเซอร์ จากระดับความสูงเฉลี่ยของวงโคจรดาวเทียมที่ 500 กิโลเมตรด้วยกัน
นอกจากการร่วมพัฒนาเซนเซอร์บนดาวเทียม THEOS-3 แล้ว GISTDA กับ LatConnect 60 จะมีการขยายผลกระบวนการประยุกต์ใช้ข้อมูลจากดาวเทียมให้มีศักยภาพมากยิ่งขึ้น รวมไปถึงการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ พัฒนากำลังคน และการต่อยอดความร่วมมือในมิติอื่น ๆ ของอุตสาหกรรมอวกาศในอนาคต
สำหรับดาวเทียม THEOS-3 จะเป็นดาวเทียมแบบ Micro Satellite สำหรับภารกิจการสำรวจทรัพยากรธรรมชาติความละเอียดปานกลางดวงที่ 4 ของประเทศไทย มีกำหนดส่งขึ้นสู่วงโคจรในปี ค.ศ. 2027 เพื่อขึ้นไปปฏิบัติภารกิจในวงโคจรประเภท Sun-synchronous เช่นเดียวกับดาวเทียม THEOS-2 ที่กำลังปฏิบัติการอยู่ในปัจจุบัน
ดาวเทียม THEOS-3 จะมีการผลิตชิ้นส่วนจากผู้ประกอบการในประเทศไทย เช่นเดียวกับกระบวนการออกแบบ ทดสอบ และประกอบดาวเทียม หลังจากผ่านกระบวนการระดมความเห็นจากหน่วยงานที่มีความต้องการใช้ข้อมูลดาวเทียม เพื่อนำมาพัฒนาเพย์โหลดต่าง ๆ เช่น เซนเซอร์ SWIR โดยวิศวกรของ GISTDA จะมีการร่วมมือกันประกอบเข้ากับ Engineering Model ของ THEOS-3 และจะต่อยอดสู่การประกอบ Flight Model ในปี ค.ศ. 2026 ในลำดับต่อไป
นี่คือหนึ่งในการใช้ประโยชน์จากดาวเทียม เพื่อยกระดับและสนับสนุนการเกษตรกรรมอย่างมีประสิทธิภาพ ตลอดจนการติดตามและประเมินคาร์บอนและก๊าซมีเทน ซึ่งมีบทบาทสำคัญต่อเป้าหมาย Net Zero ของประเทศไทย ตามวิสัยทัศน์ของ GISTDA ในการนำคุณค่าจากอวกาศและภูมิสารสนเทศสู่สังคม
SWIR: THEOS-3 Satellite Sensor for Agricultural Benefits from Space
THEOS-3, Thailand's latest high-resolution earth observation satellite, will incorporate a vital payload: the Short-Wave Infrared (SWIR) sensor. This advanced sensor, designed for observations in the invisible spectrum, will significantly enhance Thailand's space technology capabilities.
The SWIR sensor is an instrument used to record data in the shortwave infrared spectrum. Data acquired from a SWIR sensor on a satellite offers substantial benefits for agriculture, including: analyzing plant and soil moisture, monitoring crop health, assessing drought severity, and supporting efficient planting scheme optimization.
SWIR sensors are particularly effective due to their ability to detect the reflection and absorption of light waves in the near-infrared range, specifically within wavelengths from 1,000 to 1,750 nanometers. (For reference, light visible to the human eye has wavelengths between 350 and 780 nanometers). This spectral range allows SWIR waves to indicate the structure of plant leaves than visible light and is more suitable for monitoring crop and soil moisture. This allows for the detection of abnormal conditions in plants or changes in soil moisture content, leading to more effective use of data in agriculture than ever before.
This advanced equipment will be developed through a collaboration between the Geo-Informatics and Space Technology Development Agency (Public Organization), or GISTDA, and LatConnect60, a leading AI company from Australia specializing in transforming Earth observation data from space into actionable insights.
GISTDA and LatConnect 60 signed a Memorandum of Understanding (MOU) on April 17, 2025, to jointly develop the SWIR imaging sensor for the THEOS-3 satellite. The collaboration will cover feasibility studies, integration, system compatibility, testing, and validation of the payload to ensure optimal performance with Thailand's satellite.
The signing ceremony was attended by Dr. Pakorn Apaphant, Executive Director of GISTDA, and Mr. Venkat Pillay, CEO of LatConnect60. The event was honored by the presence of Her Excellency Dr. Angela Macdonald PSM, the Australian Ambassador to Thailand.
Dr. Pakorn Apaphant stated, "This collaboration not only reinforces GISTDA's role as the country's leading space technology organization but also reflects a new direction for Thailand in fostering high-tech cooperation with international partners. This is a crucial foundation for driving the digital economy, resource management, and sustainable development in the future."
The SWIR instrument on THEOS-3 will consist of four spectral bands per sensor set. The sensor will have a post-processing spatial resolution of approximately 9 meters and a swath width of about 11 kilometers per sensor set, from an average orbital altitude of 500 kilometers.
In addition to the joint development of the sensor, GISTDA and LatConnect 60 will expand the application of satellite data to enhance its potential usage, including knowledge sharing, workforce development, and future collaboration in the multi-disciplinary space industry.
THEOS-3 will be Thailand's fourth natural resources survey microsatellite. Scheduled to be launched into a Sun-synchronous orbit by 2027, the same type of orbit as the currently operational THEOS-2 satellite.
Parts for the THEOS-3 satellite will be manufactured by Thai operators, who will also be involved in the design, testing, and assembly processes. This follows a process of gathering input from agencies with a need for satellite data to develop various payloads, such as the SWIR sensor. GISTDA engineers will collaborate on integrating it into the Engineering Model of THEOS-3, with plans to proceed with the Flight Model assembly in 2026.
This initiative is a prime example of leveraging satellite technology to effectively support and advance agriculture, as well as to monitor and assess carbon and methane gas levels, which play a significant role in Thailand's Net Zero goals, in line with GISTDA's vision of "Delivering Value from Space and Geo-Informatics to Society."
#ดาวเทียม #เซนเซอร์ดาวเทียม
