เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูขัด จังหวัดพิษณุโลก

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูขัด จังหวัดพิษณุโลก

ที่ตั้งและสภาพทั่วไป
ประกอบด้วยพื้นที่บางส่วนของป่าสงวนแห่งชาติป่าเนินเพิ่ม, ป่าแดงและป่าชาติตระการ, ป่าลำน้ำภาคและป่าลำแควน้อยฝั่งซ้าย อยู่ในท้องที่ 5 ตำบล คือ น้ำกุ่ม นครชุม นาบัว ยางโกลน และบ่อโพธิ์ อำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก อยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของอำเภอเมือง ห่างจากจังหวัดพิษณุโลกประมาณ 120 กม. เนื้อที่ประมาณ 150,990 ไร่ หรือ 241.58 ตร.กม.(

คำนวณโดยใช้ GIS) ลักษณะภูมิประเทศประกอบด้วยภูเขาสูงชันสลับซับซ้อน มีแนวสันเขาเป็นอาณาเขตระหว่างจังหวัดเลยและจังหวัดพิษณุโลก วางตัวแนวทิศตะวันตกเฉียงใต้ - ตะวันออกเฉียงเหนือ พื้นที่มีความสูง 200 - 1,468 เมตร (รทก.) ประกอบด้วยหินแกรนิตเป็นส่วนใหญ่ ปกคลุมด้วยหินตะกอนเป็นหย่อมๆ จากขบวนการทางธรณี มีลักษณะเป็นหินทรายละเอียดชุดโคราช เนื้อหินเป็นเม็ดตะกอนขนาดทรายละเอียด ลักษณะภูมิอากาศ อุณหภูมิสูงสุดในเดือนเมษายน 38.37C ต่ำสุด 11.93C ปริมาณฝน 1,351.9 มม./ปี

ทรัพยากรป่าไม้
มี 7 สังคมพืช คือ ป่าดงดิบเขา ป่าดงดิบแล้ง ป่าดงดิบชื้น ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ทุ่งหญ้า และพื้นที่ชุ่มน้ำ ส่วนสังคมพืชอื่นๆ มีปริมาณไม่มากนัก มีความหลากหลายของพืชที่มีท่อลำเลียงตั้งแต่กลุ่มเฟิร์น, พืชเมล็ดเปลือย, พืชใบเลี้ยงเดี่ยว และพืชใบเลี้ยงคู่ มากถึง 144 วงศ์ 464 สกุล 812 ชนิด เป็นไม้หวงห้ามประเภท ก (ธรรมดา) และ ประเภท ข (พิเศษ) 198 ชนิด ของป่าหวงห้าม 55 ชนิด เป็นพืชหายากของประเทศไทย 34 ชนิด เป็นพืชถิ่นเดียว 15 ชนิด กระจายมาจากเขตอบอุ่นของโลก 8 ชนิด และพืชต่างประเทศอีก 13 ชนิด และมีรายชื่ออยู่ในบัญชีของสหภาพระหว่างประเทศเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติและทรัพยากรธรรมชาติ (IUCN) 40 ชนิด

ทรัพยากรสัตว์ป่า
พบสัตว์ป่ามีกระดูกสันหลังทั้งหมด 5 ชั้น 30 อันดับ 71 วงศ์ 159 สกุล 211 ชนิด กระจายอยู่ในถิ่นอาศัยประเภทต่างๆ มากถึง 11 ประเภท คือ ป่าดงดิบเขา, ป่าดงดิบแล้ง, ป่าเบญจพรรณ, ป่าเต็งรัง, ไร่ร้างหรือป่ากำลังทดแทน, พื้นที่ชุ่มน้ำ, แหล่งเกษตรกรรม, สิ่งปลูกสร้าง, ป่าปลูก, สังคมผาหิน และทุ่งหญ้า มีสัตว์ป่าสงวน 1 ชนิด คือ เลียงผา และสัตว์ป่าคุ้มครอง 154 ชนิด มีสัตว์ป่าใกล้สูญพันธุ์ในระดับประเทศ 2 ชนิด คือ เสือโคร่ง และเต่าปูลู มีแนวโน้มใกล้สูญพันธุ์ 9 ชนิด ใกล้ถูกคุกคามจำนวน 10 ชนิด และมีสถานภาพในบัญชีของ IUCN มากถึง 185 ชนิด มีปัจจัยคุกคาม 7 ประเภท คือ ปศุสัตว์หรือสัตว์เลี้ยง, ไฟป่า, เก็บหาของป่า, การลักลอบทำไม้, การล่าสัตว์, สิ่งปลูกสร้าง และการบุกรุกแผ้วถางป่า

แหล่งต้นน้ำลำธาร
เป็นป่าต้นน้ำที่สำคัญของลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำแควน้อย ลุ่มน้ำหลัก แม่น้ำน่าน มีลุ่มน้ำย่อยที่สำคัญ 3 ลุ่มน้ำ คือ น้ำตอน น้ำแขม และน้ำแควน้อย ไม่มีการใช้ประโยชน์ของเอกชน และมีโครงการต่างๆ ของรัฐเข้าไปปลูกฟื้นฟูป่ามากถึง 9,150 ไร่ ซึ่งในพื้นที่แห่งนี้ยังมีปัจจัยพิเศษสำหรับสัตว์ป่า เช่น โป่ง น้ำซับ แหล่งน้ำ ทุ่งหญ้า และพื้นที่พิเศษ เช่น น้ำตก หน้าผา ถ้ำ จุดชมวิว กระจายอยู่ในพื้นที่ด้วย

การมีส่วนร่วมของชุมชน
แนวเขตที่จะกำหนดเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูขัด ได้ผ่านการพิจารณาและได้รับความเห็นชอบตามขั้นตอน อีกทั้งยังได้รับการสนับสนุนให้กำหนดเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าจากหน่วยงานและองค์กรที่เกี่ยวข้อง โดยผ่านการพิจารณาและเห็นชอบจาก
1. อบต. 5 แห่ง ในท้องที่อำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก
2. หัวหน้าหน่วยงานที่เกี่ยวข้องระดับ อำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก อำเภอด่านซ้าย และอำเภอนาแห้ว จังหวัดเลย
3. คณะอนุกรรมการป้องกันและปราบปรามการลักลอบทำลายทรัพยากรป่าไม้ ประจำอำเภอนครไทย และจังหวัดพิษณุโลก
4. คณะกรรมการสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่าแห่งชาติ เมื่อวันที่ 20 ตุลาคม 2553
5. คณะรัฐมนตรีอนุมัติหลักการร่างพระราชกฤษฎีกา เมื่อ 27 กันยายน 2559
6. ประกาศ " พระราชกฤษฎีกา กำหนดที่ดินป่าน้ำภาค และป่าลำแควน้อยฝั่งซ้าย ป่าแดงและป่าชาติตระการ และป่าเนินเพิ่ม ในท้องที่ตำบลน้ำกุ่ม ตำบลนครชุม ตำบลนาบัว ตำบลยางโกลน และตำบลบ่อโพธิ์ อำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก ให้เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า พ.ศ.2560 ตามราชกิจจานุเบกษา ฉบับลงวันที่ 31 สิงหาคม 2560

วิสัยทัศน์ : “อนุรักษ์สัตว์ป่าและถิ่นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูขัดให้คงอยู่ และดำรงไว้ซึ่งบทบาท และกระบวนการของระบบนิเวศ โดยการมีส่วนร่วม”
พันธกิจ
1.ดูแล และอนุรักษ์สัตว์ป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูขัด
2.ดูแล และอนุรักษ์ถิ่นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูขัด
3.ใช้หลักการมีส่วนร่วมในการจัดการพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูขัด
นโยบาย
1.เน้นการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์สัตว์ป่า
2.มุ่งให้ชุมชนรอบป่า พัฒนาอย่างยั่งยืน บนปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
3.พัฒนาองค์กร ให้มีประสิทธิภาพสูงสุด

ข้อเสนอแนะ
พื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูขัด มีความหลากหลายทางชีวภาพสูง เป็นลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำแควน้อย ลุ่มน้ำหลักแม่น้ำน่าน ไม่อยู่ในกรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครองโดยชอบด้วยกฎหมายของบุคคลใด และประชาชนมีส่วนร่วมในการกำหนดแนวเขต โดยผ่านความเห็นชอบจากสภาองค์การบริหารส่วนท้องถิ่น (อบต.) ทั้ง 5 แห่ง, จากคณะกรรมการการป้องกันและปราบปรามการลักลอบทำลายทรัพยากรป่าไม้ประจำอำเภอนครไทย และประจำจังหวัดพิษณุโลก และ จากคณะกรรมการสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่าแห่งชาติ เป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มป่าภูเมี่ยง – ภูทอง ซึ่งเป็น 1 ใน 19 กลุ่มป่าของประเทศไทย เป็นผืนป่าใหญ่ต่อเนื่องกัน มีพื้นที่รวมทั้งหมดประมาณ 4 ล้านไร่ มีศักยภาพเพียงพอในการจัดการพื้นที่เชิงระบบนิเวศ เป็นการจัดการเชิงวิทยาศาสตร์ เพื่อรักษาความหลากหลายทางชีวภาพที่มีอยู่ได้ดียิ่งขึ้น
จึงเหมาะสมด้วยประการทั้งปวงที่จะกำหนดพื้นที่แห่งนี้ เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เพื่อรัฐจะได้ดำเนินการควบคุม ดูแล และจัดการให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ของพรบ.สงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535 ให้เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าอย่างถาวรและปลอดภัย เป็นหนทางสำคัญอย่างหนึ่งของการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน โดยการมีส่วนร่วมของประชาชนและชุมชนท้องถิ่นเดิม และเป็นการสนองนโยบายรัฐบาลด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ถือเป็นประโยชน์โดยตรงต่อราษฎรอำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก อีกทั้งเอื้ออำนวยผลประโยชน์โดยรวมต่อประเทศชาติ ในการพัฒนาสังคม เศรษฐกิจ ระบบนิเวศ สิ่งแวดล้อม และคุณภาพชีวิตของพลเมือง ให้มั่นคงถาวรสืบไป