
19/04/2025
ဂျိမ်းစ်ဝဘ် အာကာသတယ်လီစကုပ်ရဲ့ အံ့အားသင့်စရာ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတစ်ခုမှာ ကမ္ဘာကနေ အလင်းနှစ် ၁၂၄ နှစ်အကွာမှာ တည်ရှိတဲ့ K2-18b ဂြိုလ်ရဲ့ လေထုထဲမှာ ဒိုင်မီသိုင်း ဆာလ်ဖိုက်ဒ် (dimethyl sulfide - DMS) ရဲ့ လက္ခဏာကို တွေ့ရှိခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဒီဒြပ်ပေါင်းဟာ အများအားဖြင့် အဏ္ဏဝါ အဏုဇီဝသက်ရှိတွေက ထုတ်လုပ်တာကြောင့် ဒီတွေ့ရှိမှုဟာ အဲဒီဂြိုလ်ပေါ်မှာ အသက်ရှင်သန်နိုင်ခြေရှိတယ်ဆိုတဲ့ မျှော်လင့်
ချက်ကို မြင့်တက်စေခဲ့ပါတယ်။
K2-18b ဟာ ကမ္ဘာထက် ၂.၆ ဆ ပိုမိုကြီးမားပြီး နေစကြာ
ဝဠာပြင်ပမှာ တည်ရှိတဲ့ ဂြိုလ်တစ်စင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ၄င်းဟာ (red dwarf star) ကြယ်နီပု K2-18 ကို လှည့်ပတ်လျက်ရှိပြီး ၎င်းရဲ့ကြယ်နဲ့ သင့်လျော်တဲ့ အကွာအဝေးမှာ တည်ရှိတာကြောင့် (habitable zone) "နေထိုင်နိုင်တဲ့ဇုန်" အတွင်းမှာကျရောက်နေပါတယ်။ ဒီဇုန်အတွင်း ဂြိုလ်မျက်နှာပြင်မှာ အရည်ပုံစံနဲ့ ရေတွေတည်ရှိနိုင်တဲ့ အပူ ချိန်ရှိတာကြောင့် သက်ရှိတွေ ရှင်သန်ဖွံ့ဖြိုးဖို့ အလား အလာရှိတယ်လို့ ယူဆကြပါတယ်။
အရင်လေ့လာမှုတွေက K2-18b ရဲ့ လေထုထဲမှာ ရေငွေ့နဲ့ ဟိုက်ဒရိုဂျင်တို့ကို တွေ့ရှိခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ အခု ဂျိမ်းစ်ဝဘ် တယ်လီစကုပ်ရဲ့ အဆင့်မြင့်တဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်တွေကြောင့် DMS ကို ထပ်မံရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ DMS ဟာ ကမ္ဘာ့သမုဒ္ဒရာတွေမှာ နေထိုင်တဲ့ ဘက်တီးရီးယားနဲ့ ရေညှိအချို့တို့က ထုတ်လုပ်တဲ့ (biosignature) တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် K2-18b ရဲ့ လေထုထဲမှာ DMS ရှိနေခြင်းဟာ အဲဒီဂြိုလ်ပေါ်၌ အလားတူ ဇီဝဖြစ်စဉ်တွေ ဖြစ်ပေါ်နေနိုင်ကြောင်း ညွှန်ပြနေပါတယ်။
သို့သော်လည်း DMS ဟာ သက်ရှိတွေကသာ ထုတ်လုပ်နိုင်တယ်လို့ အတိအကျ မဆိုနိုင်သေးပါဘူး။ အချို့သော သက်မဲ့ သဘာဝဖြစ်စဉ်တွေကလည်း DMS ကဲ့သို့သော မော်လီကျူးတွေကို ဖန်တီးနိုင်စွမ်းရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် K2-18b ပေါ်မှာ တွေ့ရှိရတဲ့ DMS ဟာ အမှန်တကယ်ပင် သက်ရှိတွေကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဟုတ်မဟုတ်ကို အတည်ပြုဖို့ နောက်ထပ် စူးစမ်းလေ့လာမှုတွေနဲ့ အချက် အလက်တွေ လိုအပ်ပါတယ်။
မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ဂျိမ်းစ်ဝဘ် တယ်လီစကုပ်ရဲ့ ယခုရှာဖွေတွေ့ရှိမှုဟာ အခြားကမ္ဘာတွေမှာ အသက်ရှင်သန်နိုင်ခြေကို လေ့လာရာမှာ အရေးပါတဲ့ ခြေလှမ်းသစ်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ K2-18b နဲ့ အခြားသော နေစကြာဝဠာပြင်ပဂြိုလ်တွေကို ဆက်လက်လေ့လာခြင်းဖြင့် စကြာဝဠာအတွင်း၌ ကျွန်တော်တို့ တစ်ဦးတည်းမဟုတ်ကြောင်း သက်သေပြနိုင်မယ့် အခွင့်အလမ်းတွေ ပိုမိုနီးကပ်လာနိုင်ပါတယ်။
-18b