นิตยสารสาระวิทย์

27/10/2025

#ปูราชินี
Thaiphusa sirikit (Naiyanetr, 1992)
เรื่องโดย ชวลิต วิทยานนท์

ปูราชินีค้นพบเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 13 ตุลาคม พ.ศ.2526 บริเวณเทือกเขาตะนาวศรี อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี โดยอาจารย์สุรพล ดวงแข นักศึกษาปริญญาโท มหาวิทยาลัยมหิดลในขณะนั้น เมื่อนำมาเทียบเคียงกับชนิดต่าง ๆ ในไทย และต่างประเทศจึงพบว่าเป็นปูชนิดใหม่ของโลก ศาสตราจารย์ไพบูลย์ นัยเนตร จึงได้ตั้งชื่อวิทยาศาสตร์เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง

#ปูราชินี
Thaiphusa sirikit (Naiyanetr, 1992)
ปูราชินีค้นพบเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 13 ตุลาคม พ.ศ.2526 บริเวณเทือกเขาตะนาวศรี อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี โดยอาจารย์สุรพล ดวงแข นักศึกษาปริญญาโท มหาวิทยาลัยมหิดลในขณะนั้น เมื่อนำมาเทียบเคียงกับชนิดต่าง ๆ ในไทย และต่างประเทศจึงพบว่าเป็นปูชนิดใหม่ของโลก ศาสตราจารย์ไพบูลย์ นัยเนตร จึงได้ตั้งชื่อวิทยาศาสตร์เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง

ตัวอย่างต้นแบบมาจากบ้านน้ำโจน อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี ปัจจุบันมีรายงานเพิ่มเติมในพื้นที่ตำบลหัวยเขย่ง อำเภอทองผาภูมิ จังหวัดเดียวกัน เป็นชนิดเฉพาะถิ่นของไทย ลักษณะเด่นคือ มีสามสี ขาสีแดง ตรงกลางกระดองและเบ้าตาสีน้ำเงินม่วงดำ ด้านข้างกระดองและก้ามสีขาว ขาเดินและรยางค์ปากสีแดง จึงมีชื่อเรียกในท้องถิ่นว่า ปูสามสี และชื่อเรียกอื่นว่า ปูไตรรงค์ มีขนาดความกว้างกระดองประมาณ 7 เซนติเมตร เป็นปูป่าที่มีสีสวยงาม อาศัยในป่าพรุ ริมลำธาร พบในฤดูฝนได้ง่ายกว่าฤดูร้อน เพราะฤดูร้อน อากาศจะแห้ง ปูราชินีจึงมีพฤติกรรมการปิดปากรูเพื่อจำศีล

ปูราชินีเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535 ห้ามมิให้ผู้ใดล่า ครอบครอง ค้าขาย นำเข้าหรือส่งออก

26/10/2025

“มหาพรหมราชินี” หนึ่งในพรรณไม้ในพระนามสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของประเทศไทย พบได้เฉพาะนิเวศป่าดิบเขาที่สูงจากระดับทะเล 800-1,200 เมตร ในจังหวัดแม่ฮ่องสอน

พรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย (Endemic to Thailand)
โดย ดร.ปราโมทย์ ไตรบุญ
ธนาคารทรัพยากรชีวภาพแห่งชาติ
#มหาพรหมราชินี : Mitrephora sirikitiae Weeras., Chalermglin & R.M.K. Saunders
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงขณะดำรงพระราชอิสริยยศเป็นสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถมีพระราชานุญาตให้นำพระนามาภิไธยไปใช้ในคำระบุชนิดประกอบชื่อวิทยาศาสตร์ของพรรณไม้ชนิดนี้ และมีชื่อเรียกในภาษาไทยว่า มหาพรหมราชินี เมื่อวันที่ 9 เมษายน พ.ศ.2547
เป็นพรรณไม้ที่พบตามชายป่าดิบเขา ทางภาคเหนือ จัดอยู่ในวงศ์กระดังงา (Annonaceae)
ลักษณะเป็นไม้ต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง สูงได้ถึง 7 เมตร แตกกิ่งก้านมาก ใบเดี่ยว เรียงสลับ แผ่นใบค่อนข้างหนา รูปรีถึงรูปใบหอก มักทิ้งใบเมื่อผลิดอก ช่อดอกแบบช่อกระจุกสั้น เกิดที่ปลายยอดหรือตามกิ่งใกล้ซอกใบ ก้านช่อดอกและก้านดอกมีขนสั้น ดอกสีขาวอมม่วง กลีบเลี้ยง 3 กลีบ รูปไข่กว้างถึงรูปกลมแป้น คุ่มโค้ง กลีบดอก 6 กลีบ แยกกันเป็นสองชั้น ชั้นนอก 3 กลีบและชั้นใน 3 กลีบ
กลีบชั้นนอกมีขนาดใหญ่กว่ากลีบชั้นใน กลีบชั้นนอกรูปไข่กว้าง มักมีสีขาว กลีบชั้นในรูปคล้ายหัวลูกศร สีม่วง โคนกลีบสีเขียวอมเหลือง ปลายกลีบชั้นในโค้งเข้าหากันคล้ายกระโจม เกสรเพศผู้มีจำนวนมากเรียงรอบเกสรเพศเมีย เกสรเพศเมียเป็นกลุ่มอัดแน่นอยู่ตรงกลาง ผลแบบผลกลุ่ม ผลย่อยแบบผลมีเนื้อ รูปคล้ายทรงกระบอกสั้นและป้อม มีรอยคอดเล็กน้อยระหว่างเมล็ด สีเขียวอมน้ำตาล เมื่อแก่สีออกคล้ำ
มหาพรหมราชินีพบได้เฉพาะนิเวศป่าดิบเขา ที่สูงจากระดับทะเล 800-1,200 เมตร ในจังหวัดแม่ฮ่องสอน
ตัวอย่างต้นแบบของ Mitrephora sirikitiae Weeras., Chalermglin & R.M.K.Saunders
คือ Piya Chalermglin 460505 เก็บจาก Huay Hi Village (บ้านห้วยฮี้ จังหวัดแม่ฮ่องสอน)
ℹ️ อ้างอิง:
Weerasooriya, A. D., Chalermglin, P. and Saunders, R. M. K. 2006. Mitrephora sirikitiae (Annonaceae): A remarkable new species endemic to northern Thailand. Nordic Journal of Botany 24(2): 201-206.

24/10/2025

😺 นักวิทย์ไขข้อสงสัย เหตุใด #แมว บางตัวจึงร้องเหมียวเสียงดัง แต่บางตัวเงียบขรึม

แมวบางตัวไม่ค่อยส่งเสียง ขณะที่บางตัวก็ส่งเสียงร้องเหมียวเสียงดังเพื่อเรียกความสนใจ สิ่งที่ทำให้พวกมันต่างกันในเรื่องนี้อาจฝังลึกอยู่ในยีนของพวกมัน

ยูเมะ โอกาโมโตะ นักวิจัยสัตว์ป่าและคณะ จากมหาวิทยาลัยเกียวโต ประเทศญี่ปุ่น ได้ศึกษาวิจัยเกี่ยวกับพฤติกรรมการส่งเสียงร้องของแมว โดยจัดทำแบบสอบถามเจ้าของแมวทั่วญี่ปุ่นซึ่งประกอบด้วยคำถามที่ครอบคลุมเกี่ยวกับพฤติกรรมแมว ทั้งการส่งเสียงครางเบา ๆ และส่งเสียงร้องเรียกไปยังมนุษย์ พร้อมทั้งขอเก็บตัวอย่างเซลล์จากกระพุ้งแก้มของแมวเพื่อใช้สำหรับการตรวจดีเอ็นเอ โดยมุ่งเป้าศึกษาที่ยีนตัวรับ #แอนโดรเจน (androgen receptor: AR) ในแมวซึ่งอยู่บนโครโมโซมเอกซ์ ยีนดังกล่าวช่วยควบคุมการตอบสนองของร่างกายต่อฮอร์โมน เช่น เทสโทสเตอโรน และประกอบด้วยส่วนที่มีลำดับของดีเอ็นเอซ้ำกัน

โดยยีน AR ถือเป็นส่วนสำคัญทางชีววิทยาของสัตว์มีกระดูกสันหลัง พบว่าในบรรดาแมวที่ถูกทำหมัน 280 ตัว แมวที่มีลำดับซ้ำกันในยีน AR สั้น ๆ มักจะส่งเสียงครางบ่อยกว่า โดยบ่อยครั้งที่แมวตัวผู้ในกลุ่มนี้จะส่งเรียกร้องเรียกโดยตรง เช่น การร้องเหมียวเพื่อขออาหาร หรือขอให้ปล่อยมันลง ขณะที่แมวตัวเมียในกลุ่มเดียวกันจะก้าวร้าวกับคนแปลกหน้ามากกว่า แต่ในทางกลับกัน แมวที่มียีนชนิดนี้ในลักษณะที่ยาวกว่าและไวต่อแอนโดรเจนน้อยกว่ามักจะมีอุปนิสัยเงียบกว่า ลักษณะแบบนี้มักจะพบได้ในแมวสายพันธุ์แท้ที่มีทะเบียนสายพันธุ์รับรอง ซึ่งโดยปกติแล้วมักจะเพาะพันธุ์ให้มีความเชื่อง

ℹ️ ที่มา : บีบีซีนิวส์

23/10/2025

การศึกษาใหม่ชี้ " #ดาวเคราะห์แคระซีรีส" อาจเคยมีสภาพเอื้อต่อสิ่งมีชีวิต

ดาวเคราะห์แคระ “ซีรีส” ( ) เป็นวัตถุขนาดใหญ่ที่สุดในแถบดาวเคราะห์น้อยระหว่างดาวอังคารกับดาวพฤหัสบดี เคยถูกมองว่าเป็นเพียงซากน้ำแข็งที่หลงเหลือจากยุคกำเนิดระบบสุริยะ ทั้งเงียบสงบ ไม่มีอากาศ และปราศจากสิ่งมีชีวิต แต่การวิจัยล่าสุดชี้ว่า เมื่อหลายพันล้านปีก่อนซีรีสอาจมีองค์ประกอบที่เหมาะสมในการหล่อเลี้ยงสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กอย่างจุลินทรีย์

ทีมนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยแอริโซนาสเตต (Arizona State University) ศึกษาข้อมูลดาวเคราะห์แคระซีรีสที่รวบรวมได้จากยานอวกาศดอว์น (Dawn) ขององค์การบริหารการบินและอวกาศแห่งชาติ หรือ นาซา (NASA) ซึ่งเผยให้เห็นร่องรอยในอดีตของซีรีสที่ซับซ้อนและมีพลวัตมากกว่าที่คิด รอยสว่างสะท้อนแสงบนพื้นผิวของดาวซีรีสที่พบคือคราบเกลือที่เกิดจากน้ำเค็มที่เคยซึมขึ้นมา ส่วนโมเลกุลอินทรีย์ที่พบในดินของดาวซีรีสบ่งชี้ว่าองค์ประกอบสำคัญของสิ่งมีชีวิตก็ปรากฏอยู่เช่นกัน

อย่างไรก็ตามตลอดเวลาที่ผ่านมายังคงมีองค์ประกอบหนึ่งที่ขาดหายไป นั่นคือแหล่งพลังงานเพื่อค้ำจุนชีวิต แต่การศึกษาครั้งใหม่นี้ช่วยเติมเต็มช่องว่างดังกล่าว โดยนักวิจัยใช้แบบจำลองคอมพิวเตอร์จำลองสภาพภายในของซีรีสตลอดช่วงเวลาหลายพันล้านปี และพบว่าเมื่อประมาณ 2.5 ถึง 4 พันล้านปีก่อน การสลายตัวของธาตุกัมมันตรังสีในแกนหินของดาวเคราะห์แคระอาจก่อให้เกิดความร้อนมากพอที่จะกระตุ้นให้เกิดการไหลเวียนของน้ำร้อนใต้พิภพซึ่งอาจทำปฏิกิริยากับหินร้อน ทำให้เกิดการปล่อยแก๊สและแร่ธาตุเข้าสู่น้ำในมหาสมุทร จนเกิดเป็นอาหารทางเคมีสำหรับจุลินทรีย์ ลักษณะคล้ายกับปล่องน้ำพุร้อนใต้ทะเลลึกของโลกที่ไม่มีแสงแดดแต่เต็มไปด้วยสิ่งมีชีวิต

นักวิทยาศาสตร์อธิบายว่า บนโลกของเรา เมื่อน้ำร้อนจากใต้พื้นดินลึกผสมกับน้ำในมหาสมุทร ผลลัพธ์ที่ได้คือ ‘บุฟเฟต์พลังงานเคมี’ สำหรับจุลชีพ ดังนั้นจึงมีนัยสำคัญอย่างยิ่งหากเราพิสูจน์ได้ว่าในอดีตมหาสมุทรบนดาวซีรีสเคยมีน้ำร้อนใต้พิภพไหลบ่าเข้ามาหรือไม่

ผลการศึกษานี้ได้เปิดมุมมองใหม่ให้แก่นักวิทยาศาสตร์ในการประเมินความเป็นไปได้ในการอยู่อาศัยของวัตถุน้ำแข็งขนาดเล็กที่มีลักษณะคล้ายกันในระบบสุริยะอีกครั้ง อย่างไรก็ตามหากซีรีสเคยมีสภาพเหมาะสมต่อการดำรงชีวิตจริง ช่วงเวลานั้นก็อาจจบลงไปแล้วตั้งแต่หลายพันล้านปีก่อน โดยในปัจจุบันพื้นผิวของดาวซีรีสนั้นเย็นจัด และน้ำใต้ดินส่วนใหญ่กลายเป็นน้ำแข็งหนา เหลือเพียงน้ำเกลือเล็กน้อยที่ถูกกักเก็บอยู่ด้านล่างเท่านั้น

ℹ️ ที่มา : space .com

22/10/2025

‘เห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่’ จากเห็ดพื้นบ้านสู่แพลนต์เบสต์สัญชาติไทย

ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ ( #ไบโอเทค) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ ( #สวทช.) ร่วมกับศูนย์รวมสวนเห็ดบ้านอรัญญิก พัฒนา “เห็ดแครงสายพันธุ์การค้า” ที่โดดเด่นทั้งเรื่องรสชาติ กลิ่น สี และขนาดของดอกเห็ด พร้อมต่อยอดสู่ผลิตภัณฑ์อาหารแพลนต์เบสต์ (plant-based food) โปรตีนทางเลือกจากวัตถุดิบไทย

ทีมวิจัยเริ่มพัฒนาสายพันธุ์ #เห็ดแครง จากการเก็บรวบรวมพันธุ์เห็ดจากป่าชุมชนและสวนเกษตรทั่วประเทศไทย จนได้เห็ดแครงที่มีความแตกต่างกันถึง 121 สายพันธุ์ จากนั้นจึงนำมาคัดสรรหาสายพันธุ์ที่มีคุณลักษณะตรงตามความต้องการของอุตสาหกรรมเกษตรและอาหาร คือ ดอกโต ขนาดดอกสม่ำเสมอ สีขาวนวล เนื้อสัมผัสดี ไม่เหนียว รสชาติกลมกล่อม ดอกสดไม่ติดรสขม กลิ่นไม่แรง โดยทีมวิจัยได้ร่วมกับสวนเห็ดบ้านอรัญญิกนำเห็ดแครงสายพันธุ์ที่พัฒนาขึ้นไปเพาะในห้องเพาะเลี้ยงเพื่อทดสอบ ผลปรากฏว่าเห็ดแครงสายพันธุ์ที่พัฒนาให้ผลผลิตภายใน 21 วัน และเก็บเกี่ยวได้มากถึง 3 รอบ แตกต่างจากเห็ดแครงสายพันธุ์ทั่วไปที่ต้องใช้เวลา 35-45 วัน และเก็บเกี่ยวผลผลิตได้เพียง 2 รอบเท่านั้น นอกจากจะได้คุณสมบัติที่ตรงตามความต้องการของภาคธุรกิจทั้งหมดแล้ว ยังมีอีกจุดเด่นที่สำคัญคือทนทานต่อโรคสูง ทำให้การทดสอบเพาะแบบอินทรีย์ได้ผลผลิต 100 เปอร์เซ็นต์

ปัจจุบันไบโอเทค สวทช. กำลังเตรียมขึ้นทะเบียนเห็ดแครงสายพันธุ์ที่พัฒนากับกรมวิชาการเกษตร เพื่อให้เกษตรกรจากทั่วประเทศได้นำไปเพาะพันธุ์เพื่อสร้างรายได้ต่อไป โดยผู้ประกอบการที่สนใจเพาะเห็ดชนิดนี้ติดต่อสอบถามเพื่อเรียนรู้กระบวนการเพาะพันธุ์และลิ้มลองรสชาติอาหารจากเห็ดแครงได้ที่ศูนย์รวมเห็ดบ้านอรัญญิก จังหวัดนครปฐม เบอร์โทรศัพท์ 08 1318 3004

ℹ️ ที่มา : สวทช.

21/10/2025

🚀 ภารกิจวิจัยผลึกเหลวไทยในห้องทดลองลอยฟ้า
เรื่องโดย รศ. ดร.ณัฐพร ฉัตรแถม
คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ณ แหลมคะแนเวอรัล รัฐฟลอริดา สหรัฐอเมริกา ในวันที่ 15 กันยายน พ.ศ. 2568 เวลา 05.11 น. ตามเวลาประเทศไทย จรวดฟัลคอน 9 ของบริษัทสเปซเอกซ์พุ่งทะยานขึ้นสู่ท้องฟ้าเพื่อพายานขนส่งซิกนัสภารกิจเอ็นจี-23 (Cygnus NG-23) มุ่งหน้าสู่สถานีอวกาศนานาชาติ โดยมีงานวิจัยของคนไทยอยู่ในการเดินทางครั้งนี้ด้วย

งานวิจัยดังกล่าวคือ เพย์โหลด (payload) หรืออุปกรณ์การทดลองของโครงการ Thailand Liquid Crystals in Space (TLC) ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่าง #มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กับสำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ ( ) ภายใต้บันทึกข้อตกลง (MOU) ที่ลงนามกับองค์การบริหารการบินและอวกาศแห่งชาติ หรือนาซา ( ) ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2564 มีเป้าหมายเพื่อศึกษาพฤติกรรมของผลึกเหลวในสภาวะแรงโน้มถ่วงต่ำซึ่งช่วยให้เข้าใจคุณสมบัติพื้นฐานของผลึกเหลวได้อย่างลึกซึ้ง และนำไปสู่การพัฒนาเทคโนโลยีจอภาพผลึกเหลว (liquid crystal display: ) หรือจอแอลซีดีที่เป็นส่วนประกอบสำคัญของอุปกรณ์แสดงผลต่าง ๆ ให้มีประสิทธิภาพดีขึ้น ทั้งการตอบสนองที่ไวขึ้น ภาพคมชัดขึ้น แต่ใช้พลังงานต่ำลง

เพย์โหลดสำหรับการทดลองผลึกเหลวบน #สถานีอวกาศนานาชาติ คือ ชุดอุปกรณ์ที่ออกแบบมาเพื่อทำการทดลองผลึกเหลวบนสถานีอวกาศนานาชาติ มีจุดประสงค์เพื่อใช้ศึกษาจุดพร่องที่เกิดขึ้นบนฟิล์มผลึกเหลวเนื่องด้วยการรบกวนจากสิ่งเร้าภายนอก ได้แก่ ความต่างความดันไอ (v***r pressure gradient), ความต่างอุณหภูมิ (temperature gradient) และการเฉือนของอากาศ (air shearing) ภายใต้สภาวะแรงโน้มถ่วงต่ำและไร้การพาความร้อน ผลลัพธ์จากการศึกษาจะช่วยเพิ่มความเข้าใจพฤติกรรมของผลึกเหลวในสภาวะแรงโน้มถ่วงต่ำ รวมถึงมีศักยภาพที่จะนำไปใช้พัฒนาเทคโนโลยีต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับผลึกเหลว เช่น จอแสดงผล เซนเซอร์

ทีมวิจัยออกแบบให้ควบคุมเพย์โหลดและดำเนินการทดลองได้จากระยะไกล โดยใช้ Raspberry Pi 4 Model B ซึ่งเป็นคอมพิวเตอร์บอร์ดเดียว (single-board computer) ที่มีความยืดหยุ่นและขนาดเล็กกะทัดรัดเป็นตัวควบคุมหลักในการควบคุมอุปกรณ์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการทดลอง เช่น มอเตอร์ เซนเซอร์ รีเลย์ไฟฟ้า อุปกรณ์ควบคุมอุณหภูมิ อุปกรณ์ที่ใช้ในการควบคุมการไหลของมวลสาร ผ่านพอร์ตเอนกประสงค์ GPIO (general purpose input/output) ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

เพย์โหลดแบ่งออกเป็นสองส่วนหลัก ได้แก่ ส่วนบันทึกภาพ (image module) จะทำหน้าที่ศึกษาผลึกเหลว โดยใช้กล้องจุลทรรศน์ KERMIT (KEyence Research Microscope Testbed) ที่ติดตั้งอยู่บนสถานีอวกาศนานาชาติ บันทึกภาพและข้อมูลเกี่ยวกับพฤติกรรมของฟิล์มผลึกเหลวที่เกิดจากการรบกวนต่าง ๆ ในระหว่างการทดลอง การเก็บข้อมูลเหล่านี้จะช่วยให้ศึกษาได้ว่าการรบกวนจากภายนอก เช่น ความแตกต่างของความดันไอ อุณหภูมิ และการเฉือนของอากาศ มีผลกระทบอย่างไรต่อฟิล์มผลึกเหลว

ℹ️ อ่านเพิ่มเติมลิงก์ในคอมเมนต์

#นิตยสารสาระวิทย์ #สาระวิทย์ #วิทยาศาสตร์ #เทคโนโลยี #นวัตกรรม

20/10/2025

วว.พัฒนาผลิตภัณฑ์เสริมอาหารลดระดับน้ำตาลในเลือดจากมะม่วงหาวมะนาวโห่

ศูนย์เชี่ยวชาญนวัตกรรมผลิตภัณฑ์สมุนไพร สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) ประสบความสำเร็จในการพัฒนา “ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพื่อลดระดับน้ำตาลในเลือดจากสารสกัดผลดิบ #มะม่วงหาวมะนาวโห่” ในรูปแบบเครื่องดื่มที่รับประทานง่าย และยังช่วยส่งเสริมการใช้พืชสมุนไพรภายในประเทศได้เป็นอย่างดี

ผลการทดสอบพบว่า ผลิตภัณฑ์มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาในการลดระดับน้ำตาลในเลือดของหนูทดลองสายพันธุ์เบาหวานชนิดที่ 2 โดยมีกลไกการออกฤทธิ์ในการเพิ่มระดับซี-เพปไทด์ (C-peptide) สูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติซึ่งแสดงถึงความสามารถในการช่วยฟื้นฟูการทำงานของตับอ่อน และการประเมินความปลอดภัยพบว่าไม่ก่อให้เกิดความเป็นพิษทั้งในระดับเซลล์และสัตว์ทดลอง ทั้งนี้ ผู้สนใจรับถ่ายทอดเทคโนโลยีผลิตสู่เชิงพาณิชย์สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ call center โทร. 0 2577 9048 หรือที่ระบบบริการลูกค้า “วว. JUMP”

ℹ️ ที่มา : สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย

20/10/2025

👨‍🚀 กลิ่น “อวกาศ” เป็นอย่างไร ?
เรื่องโดย ผศ. ดร.ป๋วย อุ่นใจ

“อวกาศหอมไหม ?” เจอคำถามนี้เข้าไป เมื่อได้ยินคำตอบ อาจจะถึงอึ้ง

บางคนว่ามันเหมือนเหล็กไหม้

บางคนว่าเหมือนกลิ่นควันเชื่อมโลหะ

บางคนเปรียบว่าคล้ายเนื้อย่างไหม้ ๆ

และบางคนบอกว่าเหมือนกลิ่นดินปืน

ทำไมคำตอบจากทีมนักบินอวกาศถึงได้แปลกประหลาด ไม่ตรงตามทฤษฎี ตามหลักแล้วอวกาศเป็นสุญญากาศ และเมื่อเป็นสุญญากาศก็จะไม่มีอากาศหรืออนุภาคใด ๆ เข้ามาสัมผัสกับจมูกของเราทำให้เกิดกลิ่น ดังนั้นอวกาศควรไร้กลิ่นสิ

แต่พวกนักบินกลับมักยืนยันเหมือนกันว่าแทบทุกครั้งที่กลับเข้ามาในสถานีอวกาศ ตอนที่เข้ามาตรงบริเวณที่เรียกว่า แอร์ล็อก (airlock) ซึ่งเป็นห้องปรับความดันอากาศ พวกเขามักจะได้กลิ่นอะไรสักอย่างที่คล้ายกลิ่นโลหะไหม้ กลิ่นเชื่อมโลหะ กลิ่นเนื้อย่างเกรียม ๆ บนเตาถ่าน

ซึ่งน่าสนใจ …

“จริง ๆ ในอวกาศ คุณไม่ควรจะได้กลิ่นอะไรเท่าไรนัก” เฮเลน ชาร์มาน (Helen Sharman) นักบินอวกาศคนแรกของสหราชอาณาจักรกล่าว

ตอนนั้นเธอไปประจำการอยู่ที่สถานีอวกาศมีร์ (Mir) ของสหภาพโซเวียต ในฐานะนักเคมี ศึกษาวัสดุที่เหมาะจะเอามากรุ เอามาสร้างยาน

ก่อนที่จะเดินทาง อะเลคเซย์ เลโอนอฟ (Alexei Leonov) นักอวกาศรุ่นใหญ่ที่ดูแลนักบินอวกาศจากชาติอื่น ๆ บนมีร์ยื่นกิ่งสมุนไพรเล็ก ๆ ให้เธอ มันเป็นไม้วอร์มวูด (wormwood)

“จริง ๆ อวกาศมันไม่ได้มีกลิ่นอะไรเท่าไรนัก” เธอเล่า “ในสภาพแรงโน้มถ่วงต่ำ อากาศร้อนลอยตัวได้ดีไม่ค่อยดี ถ้าจะดมให้ได้กลิ่น บางทีต้องขยี้แล้วดมในถุง”

เพื่อให้คลายความคิดถึงบ้าน เฮเลนเล่าว่าเธอขยี้กิ่งวอร์มวูดกิ่งนั้นเป็นระยะ ๆ เพื่อสูดกลิ่นสมุนไพรหอม ๆ เพราะมนุษย์ต้องการ “กลิ่นของชีวิต”

และในบางช่วงเวลาเธอก็อยากที่จะได้กลิ่นอะไรสักอย่าง ในสภาพแวดล้อมที่อากาศ (และกลิ่น) นั้นเป็นของแรร์ !

คิดเล่น ๆ อะเลคเซย์เป็นรัสเซีย ส่วนเฮเลนมาจากสหราชอาณาจักร สิ่งที่พกขึ้นไปคือกิ่งสมุนไพร ถ้าเป็นนักบินอวกาศไทย มิแคล้วคงเป็นยาดม (สปอนเซอร์ยาดมต้องมาแล้ว)

แต่ที่น่าแปลกใจก็คือในยามที่เธอทำภารกิจ เธอต้องทดลองเอาแผ่นวัสดุไปทดสอบที่นอกสถานี ให้มันได้ลองสัมผัสกับอวกาศแล้วรอเวลา และเมื่อดึงมันกลับเข้ามาผ่านช่องแอร์ล็อก สิ่งแรกที่ตีกลับเข้ามาในจมูกคือ “กลิ่น”

“มันเหมือนกับตอนที่เราเป็นเด็ก เวลาเราเดินเข้าไปในอู่ซ่อมรถ…มันมีกลิ่นเหมือนกลิ่นเชื่อมโลหะ”

กลิ่นโลหะไหม้ กลิ่นไฟฟ้าชอร์ต กลิ่นดินปืนที่เพิ่งลั่น

“นั่นแหละการทดลองที่ฉันชอบที่สุด” เธอพูด “ชอบเพราะมัน…มีกลิ่น”

นักบินคนอื่นก็เล่าเหมือนกันว่ากลิ่นนั้นเหมือนโอโซน เหมือนเนื้อย่างเกรียม หรือสายไฟละลาย

นี่คือ…กลิ่นของอวกาศ !
ℹ️ อ่านเพิ่มเติมลิงก์ในคอมเมนต์

#นิตยสารสาระวิทย์ #สาระวิทย์ #วิทยาศาสตร์ #เทคโนโลยี #นวัตกรรม

19/10/2025

💬 คำคมนักวิทย์ 💬
โดย ดร.นำชัย ชีววิวรรธน์

"สิ่งที่เราเห็นว่าเป็นเนื้อของวัสดุและแรงต่าง ๆ เป็นแค่เพียงรูปร่างและการแปรผันของโครงสร้างของอวกาศเท่านั้น"
- แอร์วิน ชเรอดิงเงอร์

"What we observe as material bodies and forces are nothing but shapes and variations in the structure of space."
- Erwin Schrodinger

------------------
แอร์วิน ชเรอดิงเงอร์
(12 สิงหาคม พ.ศ. 2430 – 4 มกราคม พ.ศ. 2504)

นักฟิสิกส์ชาวออสเตรียผู้มีบทบาทสำคัญในวงการ #ควอนตัมฟิสิกส์ เขาเสนอทฤษฎีและแบบจำลองอะตอมซึ่งเป็นการต่อยอดแบบจำลองอะตอมของโบร์ โดยนิยามการกระจายตัวของอิเล็กตรอนในลักษณะของกลุ่มหมอกอิเล็กตรอนว่า บริเวณกลุ่มหมอกหนาแน่นแสดงความน่าจะเป็นในการพบอิเล็กตรอนสูงกว่าบริเวณกลุ่มหมอกเจือจาง นอกจากนี้ยังเป็นผู้คิดค้นสมการชเรอดิงเงอร์และทฤษฎีสภาวะควบรวมทางควอนตัมด้วยการสมมติการทดลองเกี่ยวกับแมวอันโด่งดังขึ้นมาด้วย ชเรอดิงเงอร์ได้รับ #รางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ ปี ค.ศ. 1933 ร่วมกับพอล ดิแรก นักฟิสิกส์ชาวอังกฤษ

#คำคมนักวิทย์ #คำคม #แรงบันดาลใจ #นักวิทยาศาสตร์

17/10/2025

#นิตยสารสาระวิทย์ โดย สวทช. ฉบับที่ 151 เดือนตุลาคม 2568

สำหรับบทความ Cover Story ในฉบับนี้ ขอนำเสนอเรื่องราวของ "ภารกิจวิจัยผลึกเหลวไทยในห้องทดลองลอยฟ้า" หรือโครงการ Thailand Liquid Crystals in Space (TLC) ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กับ GISTDA ภายใต้บันทึกข้อตกลงกับองค์การนาซา (NASA) โครงการนี้นำโดย รศ. ดร.ณัฐพร ฉัตรแถม มีเป้าหมายเพื่อศึกษาพฤติกรรมของผลึกเหลวในสภาวะแรงโน้มถ่วงต่ำ ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญในการพัฒนาเทคโนโลยีจอภาพผลึกเหลว (LCD) ให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น ทั้งการตอบสนองที่ไวขึ้น ภาพคมชัดขึ้น แต่ใช้พลังงานต่ำลง

อุปกรณ์การทดลอง หรือ "เพย์โหลด" ของโครงการนี้ได้ถูกส่งขึ้นสู่สถานีอวกาศนานาชาติ (ISS) ด้วยจรวดฟัลคอน 9 ของสเปซเอกซ์ จากแหลมคะแนเวอรัล รัฐฟลอริดา สหรัฐอเมริกา เมื่อวันที่ 15 กันยายน พ.ศ. 2568 และสามารถเชื่อมต่อเข้ากับ ISS ได้สำเร็จในวันที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2568 ผลจากการทดลองบนอวกาศจะสร้างเทคโนโลยีใหม่อะไรบ้างมาติดตามอ่านกันได้ในบทความ Cover Story

⚛ เรื่องจากปก
ภารกิจวิจัยผลึกเหลวไทยในห้องทดลองลอยฟ้า
โดย ณัฐพร ฉัตรแถม

▪️ แกะกล่องงานวิจัย
“นิรันดร์” ระบบดูแลผู้สูงวัย ยกระดับสังคมไทยในยุคดิจิทัล
โดย วีณา ยศวังใจ

▪️ คอลัมน์ สถานี AGRITEC
ภารกิจ ‘หนอนแมลงทหารดำ’ กู้โลก ด้วยสองมือเด็ก ๆ บ้านสามขา
โดย ปิยพร เศรษฐศิริไพบูลย์

▪️ ร้อยพันวิทยา
จากเงาของหลุมดำสู่ปริศนาภาวะเอกฐาน และการสื่อสารข้ามจักรวาล
โดย รวิศ ทัศคร

▪️ สภากาแฟ
กลิ่น “อวกาศ” เป็นอย่างไร ?
โดย ป๋วย อุ่นใจ

▪️ Sci Variety
Ions: propelling us into the future (part 1)
โดย Jetrin Chusacultanachai

▪️ ห้องภาพสัตว์ป่าไทย
ค้างคาวแวมไพร์แปลงเล็ก
โดย ประทีป ด้วงแค

▪️ ปั้นน้ำเป็นปลา
หอยโข่งไทยที่กำลังจะหายไป
โดย ชวลิต วิทยานนท์

▪️ พรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย : Endemic to Thailand
ชาฤๅษีเคราขาว
โดย ปราโมทย์ ไตรบุญ

▪️ สาระสัตว์
ป่าจากที่จากไป กับการต่อสู้บทใหม่ของปลากัดป่ามหาชัย
โดย AGB Research Unit Team, KU

▪️ เรื่องเล่าเราโลก
ประวัติศาสตร์ย่นย่อของแม่เหล็กโลก
โดย ภาณุ ตรัยเวช

▪️ สาระวิทย์ในศิลป์
My Beginner's Guide to Physics Grad School :
คู่มือเริ่มต้นสู่บัณฑิตวิทยาลัยสายฟิสิกส์ของฉัน ตอนที่ 3
โดย ไอซี วริศา ใจดี

▪️ อ๋อ มันเป็นอย่างนี้นี่เอง by อาจารย์เจษฎ์
จริงหรือไม่ นาซาเตรียมส่งนักบินอวกาศสาวไปดาวอังคารแบบไปไม่กลับ ?!
โดย เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์

▪️ จับกระแสวิทย์ (Sci-Trend)
การปรับโปรแกรมเซลล์ใหม่ในสิ่งมีชีวิต
โดย อนันต์ จงแก้ววัฒนา

▪️ Write It Right? ศัพท์วิทย์สะกิดใจ
สารพัดสารเพที่เรียกว่า เพย์โหลด (Payload)
โดย กองบรรณาธิการ
#นิตยสารสาระวิทย์ #สาระวิทย์ #สวทช

ดาวน์โหลดฟรีได้ที่ลิงก์ในคอมเมนต์
👇