20/02/2025
ขุนเดช ผู้ปกป้องโบราณสถานสุโขทัยศรีสัชนาลัย
"กูขอปฏิญาน ต่อหน้าสถูปสถานศักดิ์สิทธิ์
ต่อหน้าอิฐหินดินทราย ขอจองล้างจองผลาญ
จนตาย ต่อผู้ทำลายแผ่นดิน"
คุณลุงมหาจิระเดช ไวยโกสิทธิ์ หรือที่เรารู้จักกันในชื่อ “ขุนเดช” ท่านมีคุณูปการกับวงการประวัติศาสตร์และโบราณคดีในยุคบุกเบิกของสุโขทัย – ศรีสัชนาลัยเป็นอย่างยิ่ง จนเป็นที่มาของวรรณกรรม ภาพยนตร์ และละครโทรทัศน์มาแล้วหลายครั้ง
เรื่องราวของวีรบุรุษบาปผู้พิทักษ์โบราณสถานโบราณวัตถุผ่านบรรยากาศแห่งกรุงศรีสัชนาลัยสุโขทัย ทุกครั้งที่มีการลักลอบโจรกรรมโบราณวัตถุ เหล่ามิจฉาชีพเหล่านั้นจะต้องเผชิญหน้ากับวีรบุรุษบาปผู้นี้ทันที ทุกรายหลายคดีไม่มีการส่งขึ้นโรงขึ้นศาลให้เปลืองเวล่ำเวลาข้าราชการ ตำรวจไทย
หลายรายกลายเป็นศพให้ชาวบ้านร้านตลาดก่นด่าสาปแช่งไล่หลังให้ด้วย บทสุดท้ายในละครขุนเดชได้ชำระแค้นให้บิดาด้วยการบั่นหัวคนฆ่าพ่อของตนเพื่อบูชาพระศิลาและหนี้แค้นที่จุกอกตั้งแต่วัยเยาว์ สิ้นสุดเวรกรรมที่จองล้างกันมาแต่อดีต…
บทประพันธ์ก็คือตัวหนังสือที่เขียนขึ้นตามจินตนาการของผู้เขียนจะเสกสรรค์อะไรลงไปย่อมตามใจเจ้าของปากกาด้ามนั้น แต่สิ่งนึงที่ขาดไม่ได้คือ “แรงบันดาลใจ” ขุนเดชเป็นตัวละครที่มีตัวตนจริงในสังคมไทย บุคคลคนนี้มีชื่อว่า “จิระเดช ไวยโกสิทธิ์” หรืออามหา ของนักศึกษาโบราณคดี ม.ศิลปากร บุคคลที่สุจิตต์ วงษ์เทศ ถือว่าเป็นครูอีกท่านนึง
ด้วยความเป็นลูกจ้างกรมศิลป์แกจึงมีความชำนาญด้านพื้นที่และการขุดแต่งโบราณสถานในสุโขทัยอย่างดีเยี่ยม จนได้รับหน้าที่เป็นพี่เลี้ยงให้กับนักศึกษาวิชาโบราณคดีในแต่ละปี จนเป็นแรงบันดาลใจให้สุจิตต์ วงค์เทศ นำเอาเรื่องราว บุคลิกของแกมาปั้นแต่งเป็นตัวละครให้โลดแล่นบนแวดวงวรรณกรรมและละครโทรทัศน์ อย่างน้อยๆ ก็ 2 ครั้งปาเข้าไปแล้ว
แม้นว่าทุกวันนี้จิระเดช ไวยโกสิทธิ์ หรืออามหา ได้ลาลับโลกไปนานแล้ว แต่ชื่อของ “ขุนเดช” คงเข้มขลังสะกิดเตือนความละโมบและสร้างจิตสำนึกในการสร้างความรักและหวงแหนมรดกแผ่นดินที่บรรพชนสร้างไว้ให้ลูกหลานสืบนานเท่านาน
