16/08/2020
วันนี้เอาความรู้เรื่องธาลัสซีเมียมาฝากค่ะ
https://m.facebook.com/SpoiledPediatrician/photos/a.1317841818312799/1335384656558515/?type=3
#ธาลัสซีเมีย สไตล์ เพจเลี้ยงลูกตามใจหมอ
คุณพ่อคุณแม่ทุกราย คงพอจะได้ยิน "โรคธาลัสซีเมีย" กันแล้วแหละ เพราะทุกคนผ่านกระบวนการการฝากครรภ์ในประเทศไทยมาแล้ว
หมอคิดว่า ณ ปัจจุบัน คงไม่มีใครฝากท้องกับหมอตำแย แล้วคลอดโดยการเอาผ้าพาดขื่อบ้าน กัดผ้าขาว (แล้วมีเสียงตะโกนเรียกสามี ให้ไปต้มน้ำร้อน.... ทำไมไม่ต้มไว้ก่อนฟะ สงสัยมานาน ต้องเริ่มต้มหลังเบ่งคลอด 55555) จากนั้นใช้ใบหนาดตัดสายสะดือ กร๊าก.....
ออกนอกเรื่องไปอีกแล้ว...5555 เกริ่นก่อนครับ ว่า ธาลัสซีเมีย คือ "โรคซีด" ที่อยู่ขึ้นหน้าขึ้นตาคนไทยคู่กับ สิวและฝ้า แฮ่!!!!!!! ...... มันใช่มั้ย 5555 เอาใหม่....
ธาลัสซีเมียเป็นโรคซีดประจำประเทศที่อยู่แถบเส้นศูนย์สูตร (คือ ร้อนชื้น แต่ความรู้สึกคือ ร๊อน... ร้อน เสียงสู๊งงงงง) เนื่องจากพบว่า เม็ดเลือดแดงของพาหะธาลัสซีเมียเนี่ยมีความอดทนต่อการติดเชื้อ มาลาเรีย มากกว่าเม็ดเลือดแดงปกติ
คนที่เป็นพาหะธาลัสซีเมียคือ ผู้รอด ในสมัยที่เราไม่มียารักษามาลาเรีย (ทนกว่า ว่างั้นเถอะ)
ดังนั้น ธาลัสซีเมีย ก็อยู่ในแถบบ้านเรานี่แหละ ปจบ มีคนไทย 200000+ ราย เป็นโรคธาลัสซีเมีย และกว่า 24 ล้านคนเป็นพาหะ โอ้ว มาย บุดด้าาาาาาาา ...... คุณพระช่วยกล้วยแขก ตาเถรหกตกเรือนเพื่อนบ้าน ... (จะเล่นใหญ่ไปไหน กร๊าก) ....
ตอนนี้งานวิจัยหลักๆ เกี่ยวกับโรคนี้ ทั่วโลกมาจากสองที่ใหญ่ๆ คือ ประเทศไทย และ อิตาลี (ออกเสียงให้ดัดจริตว่า "อิ๊ท ทะ ลี....") และประเทศที่ไม่ค่อยมีเคสแต่งานวิจัยแน่นเว่อ คือ อังกฤษ และอเมริกา ดังนั้นเคลมได้เลยว่าบ้านเราเก่งเรื่องธาลัสซีเมียมากกกกกกก (ก. แสนตัวตัว) แต่.... ด้วยความเก๋ไก๋ของบ้านเรา ...... พบว่า
"คนไทยรู้เรื่อง ธาลัสซีเมีย น้อยมากกก (ก ล้านตัว)"
แต่อย่าน้อยตอนนี้ หลายคนก็รู้ว่า คุณหลวงผลิต (หน้ากากจิงโจ้) เป็นโรคธาลัสซีเมีย ..... ซึ่งผิดนะจ๊ะ .... 5555 คุณหลวงผลิตเป็น homozygous HbE ซึ่งไม่ค่อยมีอาการ ทางการแพทย์ถือว่าไม่ใช่โรคธาลัสซีเมียชนิดรุนแรง มักไม่ค่อยมีอาการ (อันนี้ตามข่าวมา มีลงหลายสำนัก ไม่ถือเป็นการเปิดเผยความลับ ผป เพราะลงหรากลางเวปข่าวบันเทิง 555)
ธาลัสซีเมีย เป็น "กรรมเก่า" คือถ่ายทอดทางพันธุกรรม เป็นแล้วเป็นเลย ไม่หายเหมือนหวัด คุณริวจิตสัมผัสก็ตัดกรรมไม่ได้ 55555
กรรมเก่านี้เป็นโรคที่สารสีแดงในเลือดที่ชื่อ hemoglobin ที่ผิดปกติ ซึ่งมันใช้ขนส่ง ออกซิเจน ไปทั่วร่างกาย เม็ดเลือดแดงจะแตกง่าย .... ทำให้ซีด หากซีดมาก ร่างกายดิ้นรนเยอะ ตับม้ามก็จะโต หน้าก็จะเปลี่ยน ถ้ารุนแรงมาก ไปถามหลวงพ่อ กู๋เกิล ได้ หน้าตาจิหล่อเหลาเพียงใด
สุดท้ายคนไข้ก็จะตายด้วยอาการหัวใจวาย เพราะความซีด ตายไปในที่สุด แต่ๆๆๆๆๆๆๆๆ ในปัจจุบัน มีวิธีการดูแล ผป ธาลัสซีเมียดีขึ้นครับ ด้วยการให้เลือด ....
สมัยก่อน ธาลัสซีเมีย รุนแรงๆ ตายตั้งแต่ อายุไม่ถึง 20
แต่ตอนนี้ยืนยาวไปยัน 60 ปีแล้วครับ ด้วยการรักษาใน ปจบ คืออยู่ยันเกษียณได้ครับ
อาจจะยืนยาวกว่า เด็กแว้นที่ขี่มอไซด์แข่ง เอาตัวนอนราบไปกะเบาะรถ แล้วบิดๆๆๆๆ เหยียบเบรคไม่ได้ เพราะข้านอนราบ เฟี้ยวเงาะจุงเบย 5555
ถ้ารถคว่ำนี่ไม่ควรส่ง รพ นะครับ ตรงไปเมรุแล้วเผาเลยจิดีกว่า 555555 (บิดเร็วไป๊) จะได้ไม่เปลืองโลง 5555 (แรงจุง อีที่พูดเนี่ย 5555 แต่จริงๆ แอดไม่เคยคิดแบบนี้เลยจริงๆ อันนี้เพื่อนบอกให้เขียน เลยต้องเขียน เพราะพ่อหมอใสๆ วัยรุ่นชอบ)
ในไทย ปกติเราคัดกรอง ธาลัสซีเมีย ในหญิงตั้งครรภ์ ทุกราย หากสงสัยว่ามีความเสี่ยง เขาจะตามคุณผัว (ตกลงจะสุภาพหรือไม่สุภาพเนี่ย) .... มาตรวจดูว่าเป็นคู่เสี่ยงธาลัสซีเมียหรือเปล่า
ถ้าเป็นคู่เสี่ยง เขาก็จะตรวจเด็กในท้องว่าเป็นโรคไหม ซึ่งมาตรฐานก็คือ "การเจาะน้ำคร่ำ" ซึ่งในปัจจุบันก็มีการตรวจอีกมากมายที่คัดกรองเด็กในท้องได้ (อันนี้หน้าที่หมอสูติฯ ครับ หมอเด็กสะบัดบ๊อบไม่ยุ่ง 5555)
แล้วจะสงสัยธาลัสซีเมียเมื่อไร
- ซีด
- คนในครอบครัวมีประวัติตัวซีด ตับและม้ามโต
- ซีดทุกครั้งที่ป่วยหนักๆ ไข้สูงๆ
- เคยแท้งเพราะลูกบวมน้ำในท้อง
- มีลูกเป็นพาหะหรือโรคธาลัสซีเมีย
สงสัยก็แวะมาหาหมอ 5555 ง่ายไปไหม ...
ไปตรวจแล้วเขาจะตรวจอะไรบ้าง
แน่นอน หมอจะตรวจก่อนว่าลูกซีดจริงไหม เม็ดเลือดแดงตัวเล็กไหม (ธาลัสซีเมีย จะตัวเล็ก) จากนั้นหมอก็จะไปดูกล้อง แล้วอาจจะส่งตรวจเพิ่มเติมหากสงสัย ธาลัสซีเมีย เพื่อยืนยันว่าเป็นไหม..........
คัดกรองตอนตั้งท้องแล้ว ลูกยังเป็นโรคธาลัสซีเมียได้ไหม .... ตอบเลย เป็นได้ เพราะเราไม่ได้คัดกรองธาลัสซีเมียทั้งหมด เราคัดกรองชนิดที่รุนแรงคือ beta major, beta E, Bart Hydrops fetalis เท่านั้นหลักๆ คือเกิดมาแล้วอาการจะแย่หน่อย .....
เราไม่ได้คัดกรองโรค Hb H disease ดังนั้นจะมี ผป ไม่น้อยที่เกิดมาแล้วเป็น Hb H เพราะมันอาการมีตั้งแต่น้อยยันหนัก ดังนั้นถ้าคัดกรองล่ะปวดตับ เพราะไม่รู้จะบอกว่าไง เพราะไม่ยุติการตั้งครรภ์แน่ๆ เนื่องจากไม่รู้ว่าเด็กในท้องจะอาการน้อย (แทบไม่มีอาการอะไร อาจซีดมากตอนป่วยเท่านั้น ซึ่งเป็น ผป ส่วนใหญ่เลย) หรือหนัก ดังนั้นจึงตัดปัญหาด้วยการไม่คัดกรองครับ
ถ้าสงสัยธาลัสซีเมียในเด็ก ตรวจได้ตั้งแต่ตอนไหน .... ปกติตรวจได้ทุกช่วงอายุ แต่ถ้าให้แปลผลง่ายหน่อยคือ เกือบ 1 ขวบเป็นต้นไป ... ถ้าเจาะก่อนหน้านั้น การแปลผลจะยากขึ้น
ถ้าเป็นพาหะ ต้องทำไรบ้าง.....
ไม่ต้องทำ เพราะไม่ได้เป็นโรค
ถ้าเป็นโรคธาลัสซีเมีย.... ต้องทำไรบ้าง.....
- ไปพบแพทย์สม่ำเสมอ
- กิน folic acid หรือเรียกรวมๆ ว่ายาบำรุงเลือด
- กินอาหารครบ ห้า หมู่ แต่หลีกเลี่ยงการกินอาหารที่มีเหล็กสูง เพราะมีแนวโน้มเหล็กจะเกินในอนาคต
- ออกกำลังกาย ตามกำลังศรัทธาและไหว
- ไม่ควรทำลายสุขภาพเพิ่ม เช่น กินเหล้า สูบบุหรี่ ฯลฯ
ที่สำคัญต้องระวัง ไม่รับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง
เพราะมีแนวโน้มทำให้เหล็กเกินครับ ส่วนพาหะไม่เกี่ยวนะครับ วางกุงกาวในมือก่อน 5555 พาหะ ใช้ชีวิตได้ตามปกติ ไม่ต้องกินยาบำรุงเลือดใดๆ ยกเว้นตอนไปมี หลัว ในอนาคต ก็ต้องไปคัดกรองคู่เสี่ยงอีกที.....
การคัดกรองธาลัสซีเมีย สามารถทำได้ง่ายนะจ๊ะ
เอกชนบางที่ก็มีโปรแกรมคัดกรองก่อนแต่งงาน (อันนี้ไม่รู้ดีหรือไม่ดี ถ้าเป็นคู่เสี่ยง จะเลิกกันไหม 55555 หรือจิเป็นข้ออ้างเพื่อเลิกกัน กร๊าก) แต่ของ รพ รัฐ การคัดกรองก่อนแต่งงานยังไม่ใช่ นโยบายรัฐ ครับ .....
ดังนั้น กรุณาอย่าถามหมอครับว่า "พาหะธาลัสซีเมียนี่อยู่ๆ เป็นได้เหรอคะ" อยู่ๆ ไม่ได้เป็นได้ครับ มันคือกรรมเก่าที่ฝังในชาติพันธุ์เราครับ ถ้าไม่อยากเป็น รบกวนไปเกิดแถวแสกนดิเนเวียในชาติภพต่อไปนะจ๊ะ
บอกว่ารักคงน้อยไป
บอกว่า หมั่นไส้ จะดีกว่า 5555
จากแอดพ่อหมอ หมอโรคเลือดเด็ก คนเดิมของท่าน
ท้ายสุด
อันนี้พ่อหมอแนะนำสำหรับ #แม่สายอ่าน ทุกท่านครับ
หมอแนะนำจุลสารธาลัสซีเมีย search หาจาก มูลนิธิโรคโลหิตจางธาลัสซีเมียแห่งประเทศไทย ได้เลยครับ รายละเอียดเพียบครับ
วันนี้พ่อหมอแนะนำเรื่อง "ความลับของเม็ดเลือดแดง" โดย รศ.พญ. พิมพ์ลักษณ์ อ่านเพลินมากครับ
http://www.thalassemia.or.th/magazine/22-3/tf-magazine-26-04.pdf
อ่านเรื่องซีดขาดการขาดธาตุเหล็ก ย้อนหลัง คลิก
https://www.facebook.com/SpoiledPediatrician/posts/1326821964081451:0
#เลี้ยงลูกตามใจหมอ
#ตรงหลักการบ้างน้อยบ้างเกินบ้าง
#ตามความพอใจ
ภาพประกอบ ภรรยาวาดรูปพ่อหมอให้ตอนเจอกันใหม่ๆ 55555 ตลกดี
