22/08/2025
ประเพณีบุญเดือนเก้า ( #บุญข้าวประดับดิน) คืออะไร?
บุญข้าวประดับดิน หรือ บุญเดือนเก้า เป็นประเพณีหนึ่งใน “ฮีตสิบสอง” ของชาวอีสาน จัดขึ้นใน วันแรม 14 ค่ำ เดือน 9 ของทุกปี เพื่อเป็นการอุทิศส่วนกุศลให้กับผู้ที่ล่วงลับ สัมภเวสี เปรต หรือวิญญาณที่ไม่มีญาติ รวมถึงเป็นการทำทานให้ผู้ยากไร้และสัตว์จรจัดด้วย   
#ประวัติความเป็นมา
เรื่องราวของประเพณีนี้มีรากฐานจากนิทานพระธรรมบท กล่าวว่า ญาติของพระเจ้าพิมพิสารได้ยักยอกทรัพย์วัด และเมื่อเสียชีวิตไปแล้วก็กลายเป็นเปรต พระเจ้าพิมพิสารถวายทานโดยไม่อุทิศให้ญาติที่ตาย พอตกกลางคืน เปรตนั้นปรากฏขึ้นร้องขอส่วนบุญ พระองค์จึงถวายทานใหม่และอุทิศผลบุญให้—นับเป็นต้นกำเนิดของประเพณีบุญข้าวประดับดิน    
#พิธีกรรมและการปฏิบัติ
1. การเตรียมของ (คืนก่อนวันบุญ)
• ในคืนก่อน (วันแรม 13 ค่ำ เดือน 9) ชาวบ้านจะเตรียมของเซ่นไหว้เป็น 4 ส่วน ได้แก่:
1. สำหรับครอบครัว
2. สำหรับญาติพี่น้อง
3. สำหรับผู้ล่วงลับ (ทำเป็นห่อข้าวน้อย)
4. สำหรับถวายพระสงฆ์
• ของที่เตรียม ได้แก่ ข้าวเหนียวนึ่งสุก (ก้อนเท่าหัวแม่มือ), เนื้อปลา/เนื้อสัตว์อย่างละเล็กน้อย, ของหวาน เช่น กล้วย ฝรั่ง มะละกอ หรือขนม, หมาก 1 คำ, บุหรี่ 1 มวน, และเมี่ยง 1 คำ โดยห่อด้วยใบตองหรือใส่ในกระทงเล็ก ๆ    
2. วันแรม 14 ค่ำ เดือน 9
• ตั้งแต่ช่วงตี 4–6 น. ชาวบ้านจะนำห่อข้าวน้อยไปวางหรือแขวนไว้ตามจุดต่าง ๆ เช่น โบสถ์ กำแพงวัด หรือใต้ต้นไม้ใหญ่ เรียกว่า “ยายห่อข้าวน้อย” (ยาย = วางเป็นระยะ) ทำแบบเงียบ ๆ ไม่มีเสียงฆ้องกลอง    
• หลังจากนั้นจะกลับบ้านเพื่อเตรียมของทำบุญตอนเช้า เช่น ตักบาตร และถวายปัจจัยไทยทานครับ
3. ทำบุญช่วงเช้า
• ใส่บาตรถวายพระ ฟังธรรมเทศนา จากนั้นพระสงฆ์ก็ให้พรและชาวบ้านกรวดน้ำอุทิศส่วนกุศลให้ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว    
#ความหมายและคุณค่า
• อุทิศผลบุญให้ผู้ล่วงลับ: ทั้งญาติและวิญญาณที่ไม่มีญาติ
• ช่วยเหลือสัตว์จรจัด: อาหารที่วางตามพื้นช่วยให้สัตว์ สามารถเข้าถึงได้ง่าย   
• สร้างความร่วมมือในชุมชน: เป็นโอกาสให้คนในหมู่บ้านร่วมใจกันทำบุญ ส่งเสริมวัฒนธรรมท้องถิ่นให้คงอยู่