Tais Media

Tais Media PLATAFORMA MÍDIA DIJITÁL IDA NE'EBÉ ESPLORA • Divertimentu • Desportu • Kulinária • Kultura • Viajen • Saúde • Estilu moris • Teknolojia no Sinema.
(1)

Iha sikun hakmatek iha foho Fatubesi, Distritu Ainaro, hamriik baraka tuan ida ne’ebé besik monu. Iha ne'ebá moris maun-...
13/07/2025

Iha sikun hakmatek iha foho Fatubesi, Distritu Ainaro, hamriik baraka tuan ida ne’ebé besik monu. Iha ne'ebá moris maun-alin na'in tolu: José Maria Raimiro, Natalia Gonsalves, no Amelia Alves do Reis.

Sira la’ós de’it moris iha mukit nia laran, maibé mós iha limitasaun fíziku. Avo José no Natalia agora sai ferik-katuas iha frakeza, enkuantu tau matan ba Amelia, ne'ebé paralizadu dezde moris. Laiha k**a, laiha meza, rai de'it ba sira atu tuur.

Kalan-kalan, ahi-suar ki'ik ida entre fatuk tolu maka fonte úniku ba naroman no manas iha foho sira ne'ebé malirin. Laiha eletrisidade, laiha lian hamnasa nian—buat hotu ne'ebé bele rona maka bisbixu orasaun sira ne'ebé nonook, hein katak liman ida ne'ebé tulun sei to'o.

Mesmu Timor-Leste ukun-an durante tinan 20 resin, dezenvolvimentu seidauk to’o iha sikun hotu-hotu iha nasaun ne’e. Asisténsia sosiál hosi governu sei konsentra nafatin iha sidade sira, enkuantu aldeia sira hanesan Hohulu seidauk hetan atensaun.

Xefe aldeia Bonifacio Pereira ne’e dehan sira iha kategoria ne’ebé vulneravel liu, maibé falta dokumentasaun difikulta sira atu asesu ba ajuda. Halo to'os no hakiak animál ki'ik sira sai hanesan meius úniku ba sobrevivénsia, maski produsaun sira dook hosi sufisiente.

Governu sidade Ainaro hahú ona levantamentu ida ba asisténsia ba tempu naruk. Maibé tempu la'o ba oin. Sira nia isin sai fraku, no esperansa komesa lakon.

Sira hein hela. La'ós de'it sasán materiál sira, maibé ita-nia prezensa—ema ne'ebé hakarak sai resposta ba orasaun sira ne'ebé sira reza kalan-kalan.

Hein katak iha nafatin fuan nebe hakarak hare, no liman nebe hakarak ajuda.

Fonte : Lian Orluli

🇹🇱

Suésia Transforma Lixu ba Enerjia, Agora Hasoru Nia Falta Lixu RasikNasaun ne'e importa mós lixu tonelada 800,000 hosi r...
11/07/2025

Suésia Transforma Lixu ba Enerjia, Agora Hasoru Nia Falta Lixu Rasik

Nasaun ne'e importa mós lixu tonelada 800,000 hosi rai-li'ur hodi mantein fornesimentu enerjia uma-laran nian.

Ho sistema jestaun lixu ne'ebé avansadu liu iha mundu, Suésia konverte ho susesu liu 50% hosi nia lixu doméstiku ba manas no eletrisidade.
Tanba efisiente liu, Suésia agora importa lixu husi nasaun seluk hanesan Inglatera no Itália!

Sistema lixu-ba-enerjia ne'ebé sira dezenvolve transforma ona lixu ba rekursu ida ne'ebé maka vital — la'ós problema ida.

Ida-ne'e maka prova katak ho inovasaun no konxiénsia ambientál, lixu bele sai solusaun enerjétika iha futuru.

Fonte: BBC News, The Guardian, World Economic Forum
Photo: Sheridan Tatsuno

🇹🇱

My Chemical Romance (MCR) konfirmadu atu mosu iha Jakarta hanesan parte ida hosi sira nia tour iha Ázia ho títulu "Long ...
07/07/2025

My Chemical Romance (MCR) konfirmadu atu mosu iha Jakarta hanesan parte ida hosi sira nia tour iha Ázia ho títulu "Long Live The Black Parade" no sei sai hanesan headliner iha Hammersonic Festival 2026, ne'ebé sei hala'o iha loron 2-3 fulan-Maiu 2026. MCR nia atuasaun tuir planu sei taka festival iha loron 3 fulan-Maiu.

Bilhete sira sei hahú fa'an iha loron 9 fulan-Jullu tinan 2025 iha tuku 13:00 WIB iha sítiu ofisiál Hammersonic nian. Ida-ne'e sei sai MCR nia retornu boot iha Sudeste Aziátiku hafoin tempu naruk.

Fonte : NME, Mothership.Sg. SocialExpat


Diogo Jota, ho tinan 28, mate iha asidente karreta nian iha España ho nia alin, André Silva (26), bainhira sira lori kar...
03/07/2025

Diogo Jota, ho tinan 28, mate iha asidente karreta nian iha España ho nia alin, André Silva (26), bainhira sira lori karreta tuir auto-estrada A-52 besik Cernadilla iha Zamora, iha madrugada loron 3 fulan-Jullu tinan 2025. Sira nia karreta Lamborghini hetan rebentasaun iha pneu bainhira ultrapasa, hafoin ne'e monu no halai antes sira bele hetan salvasaun.

Jota hetan rekoñesimentu hanesan markadór prinsipál Liverpool nian dezde tama iha 2020, marka golu 65 iha jogu 182. Nia hanesan figura sentrál iha susesu Liverpool nian iha Premier League, FA Cup no Liga Nasaun sira ho Portugál. Nia kazamentu ho Rute Cardoso akontese semana rua liubá, no sira iha oan na'in tolu.

Liverpool FC hato’o sentidu kondolénsia kle’an no husu privasidade ba família vítima nian. Federasaun Portugál Futeból no desportu mundiál, inklui UEFA, fó sai minutu ida silénsiu nian, hodi fó omenajen ba Jota nia mate.

Fonte: The Guadian


Estudu ida ne'ebé publika iha jornál ResearchGate iha 2021 fó sai katak hakuak ai-hun ida bele ajuda isin sai relaxadu l...
02/07/2025

Estudu ida ne'ebé publika iha jornál ResearchGate iha 2021 fó sai katak hakuak ai-hun ida bele ajuda isin sai relaxadu liután no kria sentimentu kalma nian.

Estudu hatudu katak atividade ne'e bele aumenta nível hosi hormona oxitosina, ne'ebé iha papél hodi jere emosaun pozitivu sira hanesan sentimentu ksolok nian, bem-estar no kalma.

Dr. Stone Kraushaar, Ph.D, psikólogu klíniku ida hosi Silvo Therapy iha Reinu Unidu, rekomenda atu ita hakuak ai-hun ida durante pelumenus segundu 21 hodi hamenus nível sira hormona estrese nian.

Oinsá ita-boot hanoin?

Fonte : ResearchGate

🇹🇱

Xina Dezenvolve Mikro Drone Hanesan Susuk ba Misaun Militár Silensiu.Fonte sira: SCMP, Harvard Microrobotics Lab, Army-t...
02/07/2025

Xina Dezenvolve Mikro Drone Hanesan Susuk ba Misaun Militár Silensiu.

Fonte sira: SCMP, Harvard Microrobotics Lab, Army-technology, DefenseNews

🇹🇱    

Époka foun, dezafiu foun.Gali Freitas ofisialmente hamutuk ho Persebaya Surabaya, enkuantu João Pedro muda ba Kuching Ci...
01/07/2025

Époka foun, dezafiu foun.

Gali Freitas ofisialmente hamutuk ho Persebaya Surabaya, enkuantu João Pedro muda ba Kuching City FC iha Malázia. Naran bo’ot rua ne’e iha Selesaun Nasional Timor-Leste prontu atu hatudu sira nia talentu iha Liga ida ne’ebe kompetitivu liu tan.
Sé maka sei nabilan liu iha époka ida-ne'e?

Fontes : Wikipedia//Jawapos//kaltimpos
Photo: IG João Pedro // Gali Freitas

   

(24/06/25)_ Folin petróleu globál tuun maka'as hafoin notísia kona-ba sesarfogu entre Israel ho Iraun fó sai iha inísiu ...
25/06/2025

(24/06/25)_ Folin petróleu globál tuun maka'as hafoin notísia kona-ba sesarfogu entre Israel ho Iraun fó sai iha inísiu semana ne'e. Notísia kona-ba pás temporáriu hetan benvindu pozitivu hosi atór sira merkadu globál nian ne'ebé antes ne'e preokupa katak konflitu iha Médiu Oriente sei perturba fornesimentu enerjia mundiál.

Tuir relatóriu Reuters nian, folin mina Brent nian tun besik 6%, enkuantu mina-rai WTI mós hetan diminuisaun hanesan. Diminuisaun ida-ne'e marka diminuisaun ki'ik liu iha semana rua nia laran hafoin uluk sa'e maka'as tanba tensaun jeopolítika sira.

Entretantu, relatóriu The Guardian nota katak índise asaun FTSE 100 iha Reinu Unidu mós sa'e uitoan. Sentimentu investidór sira nian sai di'ak liután maski iha nafatin preokupasaun sira katak sesarfogu ne'e frajil.

Iha situasaun ida-ne'e nia leet, analista sira alerta katak maski folin mina nian tun ona, merkadu sei vulneravel nafatin ba flutuasaun sira bainhira tensaun sira aumenta fali.

“Ida ne’e la’ós fin husi risku jeopolítiku, maibé klaru katak merkadu dada iis hakmatek”, tenik analista ne’ebé sita husi ajénsia AFP.

Ba tempu agora, tensaun sira sai kmaan no merkadu sira estabiliza ona — pelumenus to'o kapítulu foun ida hosi dinámika Médiu Oriente nian mosu fali iha palku globál.

Fonte: The Guardian || Reuters || AFP

Prezidente EUA Donald Trump husu ba dame globál iha post ida iha nia konta Instagram , ho mensajen ne'ebé maka'as: CONGR...
24/06/2025

Prezidente EUA Donald Trump husu ba dame globál iha post ida iha nia konta Instagram , ho mensajen ne'ebé maka'as: CONGRATULATIONS WORLD, IT'S TIME FOR PEACE! Post ne'e mosu lakleur hafoin notísia kona-ba atake limitadu ida hasoru instalasaun nukleár sira Iraun nian, ne'ebé alegadamente hala'o hosi Israel.

Hodi sita relatóriu ida hosi Axios, Trump hatete katak Iraun fó "alerta antesipada" molok halo retaliasaun, ne'ebé nia hatete hanesan sinál pozitivu ida ba de-eskalasaun. Nia mós subliña importánsia atu hakotu funu ne'ebé naruk entre Israel no Iraun.

Fonte: Axios // IG

Mundu agora daudaun manas ho tensaun sira ne'ebé aumenta entre Estadus Unidus, Xina, no Rúsia. Iha inserteza ida ne’e ni...
23/06/2025

Mundu agora daudaun manas ho tensaun sira ne'ebé aumenta entre Estadus Unidus, Xina, no Rúsia. Iha inserteza ida ne’e nia leet, barak mak husu: nasaun ki’ik ida hanesan Timor Leste sei seguru karik Funu Mundial III mosu?

Maske Timor Leste la’os jogadór boot militarmente, ninia pozisaun jeográfika ne’e estratéjiku tebes. Lokaliza iha liña ró internasionál sira no besik ba nasaun boot sira hanesan Austrália no Indonézia, Timor Leste hanesan parte importante ida hosi mapa jeopolítika rejiaun nian.

Nasaun ne’e la’ós membru aliansa militár hanesan NATO ka AUKUS, maibé iha ligasaun metin ho Xina iha área dezenvolvimentu. Kooperasaun ne’e loke oportunidade ekonómika, maibé iha mós poténsia atu atrai atensaun nasaun osidentál sira ne’ebé hakarak mantein sira-nia influénsia iha rejiaun Indo-Pasífiku.
Funu modernu agora la'ós de'it kona-ba tanke no misil sira.

Ameasa sira mai liuhosi atake sibernétiku sira, sabotajen ba infraestrutura dijitál, no presaun ekonómika globál. Timor Leste ne’ebe to’o oras ne’e sei dependente tebes ba importasaun, bele hetan impaktu ne’ebe maka’as karik supply chain hetan perturbasaun.

Institutu peskiza seguransa Fundasaun Mahein alerta katak tensaun sira iha Sudeste Aziátiku bele hamosu efeitu domino ba Timor Leste, liu-liu karik rejiaun ne’e uza ba interese militár ka lojístika nasaun bo’ot sira nian.

Maski nune’e, Timor-Leste mós serbisu atu hadi’a ninia reziliénsia. Diplomasia intelijente, hametin defeza sibernétika sira, no estabelese kooperasaun internasionál ne'ebé ekilibradu maka estratéjia xave sira atu mantein estavel iha dinámika globál nia leet. Entaun, Timor-Leste seguru karik Funu Mundiál III akontese? Militármente, provavelmente sim — Timor-Leste la'ós alvu prinsipál. Maibé ekonomikamente no iha termu estabilidade rejionál, nasaun tenke vijilante nafatin kona-ba efeitu potensiál sira.

Fontes:
rsis.edu.sg //
Fundasaun Mahein (Timor Leste) //georgetownsecuritystudiesreview.org //
Reuters, BBC, Al Jazeera, The Diplomat.

Múzika la'ós de'it hanesan konsoladór ida—sai katak múzika klásiku sira mós bele sai hanesan arma ida hasoru kankru. Est...
22/06/2025

Múzika la'ós de'it hanesan konsoladór ida—sai katak múzika klásiku sira mós bele sai hanesan arma ida hasoru kankru. Estudu úniku ida ne'ebé hala'o hosi Dra. Márcia Alves Marques Capella hatudu katak kompozisaun múzika klásiku balun bele influensia kreximentu sélula kankru nian.

Iha teste laboratóriu nian, Dr. Capella espoin kultura sélula saudavel no kankru nian ba jéneru múzika oioin. Rezultadu sira maka surpreendente: besik 20% hosi sélula kankru nian hetan destruisaun loron balun de'it hafoin hetan espozisaun ba Sinfonia Númeru 5 iha C menór hosi Beethoven. Efeitu hanesan mós haree bainhira uza György Ligeti nia kompozisaun avant-garde Atmosphères.
Interesante, bainhira Mozart nia Sonata ba Piano rua iha D maiór toka, laiha mudansa signifikativu iha sélula sira-ne'e.

Maski mekanizmu loloos sira seidauk komprende ho kompletu, investigadór sira deskonfia katak ritmu no frekuénsia balu iha múzika klásiku iha papél iha resposta biolójiku sira hosi sélula sira.

Peskiza ida-ne'e loke oportunidade foun sira iha mundu medisina alternativa no terapia apoiu nian ba pasiente kankru sira, enkuantu hatudu mós katak múzika iha duni kbiit estraordináriu—mezmu iha nivel selulár.

Aprende liután iha link ne'e
gizmodo.com/brazilian-scientists-investigate-beethovens-cancer-figh-5792703

Primeiru-Ministru Mongolia Luvsannamsrain Oyun-Erdene ofisialmente rezigna-an hosi nia kargu iha 3 Juñu 2025. Desizaun i...
21/06/2025

Primeiru-Ministru Mongolia Luvsannamsrain Oyun-Erdene ofisialmente rezigna-an hosi nia kargu iha 3 Juñu 2025. Desizaun ida-ne'e mosu hafoin onda protestu boot ida ne'ebé hamosu hosi hirus públiku nian kona-ba estilu moris luxuozu hosi nia oan-mane, Temuulen, ne'ebé maka diskute barak iha mídia sosiál.

Oyun-Erdene nia oan-mane, ne'ebé ho de'it tinan 23, haree uza bolsa luxu sira, anel karun sira, lori karreta no aluga helikópteru ida ba nia namorada. Hahalok sira ne’e hamosu hirus iha povu ne’ebé sente katak lakuna sosiál ne’e luan liután, liuliu iha krize ekonómika no inflasaun ne’ebé kona nasaun ne’ebé riku ho rekursu minerál.

Joven rihun resin maka sai ba estrada sira iha sentru kapitál Ulaanbaatar nian, halo protestu pasífiku sira ne'ebé marka ho petisaun online ida ne'ebé halibur asinatura liu 59.000. Nu'udar rezultadu, koligasaun governasaun nian hahú monu, no apoiu polítiku ba Oyun-Erdene monu. Mosaun de konfiansa ne'ebé maka aprezenta hosi parlamentu iha loron 3 fulan-Juñu tinan 2025 remata ho derrota boot ida ba primeiru-ministru.

Oyun-Erdene ikusmai fó sai ofisialmente nia demisaun no hetan substituisaun hosi Gombojavyn Zandanshatar, eis-Prezidente Parlamentu nian, ne'ebé agora iha knaar difisil hodi restaura konfiansa públiku nian. Nia promete atu foka ba hadi'a ekonomia, halo hanesan bem-estar, no reforma polítika fiskál.

Akontesementu ida ne’e hanesan reflesaun ida oinsa poder husi povu nia lian, liu-liu jerasaun foun sira, bele doko kadeira ukun nian no ezije governu ida ne’ebé justu no transparente liu.

Fontes : Time, Financial Times, AP News

🇹🇱

Endereço

Dili

Notificações

Seja o primeiro a receber as novidades e deixe-nos enviar-lhe um email quando Tais Media publica notícias e promoções. O seu endereço de email não será utilizado para qualquer outro propósito, e pode cancelar a subscrição a qualquer momento.

Compartilhar