Huni

04/09/2025

Lozan’daki Tavizler: Başarısızlık mı, Strateji mi?

Lozan’a Giden Yol

1920’de imzalanan Sevr Antlaşması, Türk milletinin ölüm fermanıydı. Anadolu’nun bölünmesi, ordunun dağıtılması, ekonominin tamamen yabancıların eline geçmesi öngörülüyordu. Türk milleti Kurtuluş Savaşı ile bu dayatmayı reddetti ve 1923 Lozan Antlaşması ile bağımsızlığını kabul ettirdi.

Lozan, Cumhuriyet’in “tapusu” oldu. Ancak bazı konularda istenen sonuçlar tam alınamadı. Bu yüzden Lozan zaman zaman “başarısızlık” gibi gösterilmeye çalışıldı.

Lozan’ın Eleştirilen Noktaları

1. Musul-Kerkük: Lozan’da çözülemedi, 1926’da İngiltere lehine sonuçlandı.

2. Ege Adaları: Türkiye kıyılarına yakın adaların çoğu Yunanistan ve İtalya’da kaldı.

3. Batı Trakya: Türk azınlığı Türkiye dışında kaldı.

4. Boğazlar: Uluslararası komisyona bırakıldı, Türkiye’nin tam egemenliği 1936 Montrö ile sağlandı.

5. Osmanlı Borçları: Türkiye, Osmanlı borçlarının bir kısmını ödemeyi kabul etti.

Bu konular “Lozan’daki başarısızlıklar” olarak dillendirildi.

Uzlaşma Olmadan Diplomasi Olmaz

Antlaşmalar tek taraflı zaferler değil, karşılıklı tavizlerle imzalanır. Türkiye masada güçlüydü ama sınırsız değildi.

Askerî Durum: Türk ordusu savaş kazanmıştı fakat yıllardır süren savaşlardan yorgun düşmüştü. Yeni bir cephe açacak güç yoktu.

Ekonomi: Hazine boş, halk fakirdi. Uzun bir savaşı sürdürecek imkân yoktu.

Dış Politika: Karşısında İngiltere, Fransa, İtalya gibi büyük devletler vardı. Türkiye hepsiyle aynı anda savaşamazdı.

Bu yüzden Lozan’da tüm isteklerde diretmek, yeni bir savaşı göze almak demekti.

Eğer Türkler Diretseydi Ne Olurdu?

Musul’da diretseydik → İngiltere ile yeniden savaş çıkabilirdi. Ordumuz yorgun, ekonomimiz zayıftı. Kazansak bile uzun vadede ağır kayıplar olurdu.

Adalar için diretseydik → İngiliz donanması Akdeniz’deydi. Türkiye’nin deniz gücü sınırlıydı, sonuç alınamayabilirdi.

Boğazlar için diretseydik → Tüm Batı devletlerini karşımıza alırdık. Bunun yerine zaman kazanıldı, 1936’da Montrö ile Türkiye istediğini aldı.

Yani Lozan’da taviz vermemek, yeni savaşlara sürüklenmek anlamına gelirdi.

Strateji Olarak Lozan

Lozan, kısa vadede değil uzun vadede başarı getirdi.

Türkiye en hayati meselelerde (bağımsızlık, kapitülasyonların kaldırılması, milli egemenlik) kesin kazanımlar elde etti.

İkincil konuları zamana bıraktı:

Boğazlar (1936 Montrö)

Hatay (1939)

Ekonomik bağımsızlık (borçların ödenmesi sonrası kalkınma hamleleri)

Bu da gösteriyor ki Lozan’daki tavizler aslında birer stratejik erteleme idi.

Türkiye’nin Bugünkü Durumu

1. Ege Adaları Meselesi

Lozan’da Türkiye’ye yakın adaların çoğu Yunanistan’a bırakıldı ama “askersiz” olma şartıyla.

Bugün Yunanistan bu adaları silahlandırdı.

Türkiye itiraz ediyor ama uluslararası hukukta ciddi baskı kurulamıyor.

2. Kıbrıs

Lozan’da Kıbrıs İngiltere’de kaldı.

1974 Barış Harekâtı ile Türk askeri adaya girdi, KKTC kuruldu.

Ama hâlâ dünyada sadece Türkiye tanıyor.

3. Doğu Akdeniz ve Mavi Vatan

Deniz yetki alanlarında Yunanistan, Güney Kıbrıs, İsrail ve Mısır Türkiye’yi dışlayan anlaşmalar yapıyor.

Türkiye, Lozan’ın sağladığı deniz çıkarlarını korumakta zorlanıyor.

4. Musul – Kerkük

Lozan’da çözülemeyen mesele, 1926’da İngiltere lehine bitti.

Bugün bu bölge Irak içinde ama hem petrol zenginliği hem de Türkmen varlığı açısından Türkiye için stratejik önemde.

5. Suriye’nin kuzeyi

Lozan’la belirlenen sınırın ötesinde bugün PYD/PKK varlığı oluştu.

Bu durum Türkiye’nin sınır güvenliği açısından ciddi risk.

Neden Kimsenin Sesi Çıkmıyor?

İç politik sorunlar: Ekonomi, siyaset ve kutuplaşma halkın ilgisini dış meselelerden uzaklaştırıyor.

Uluslararası denge: Türkiye bugün Batı ile ve komşularıyla aynı anda sorun yaşadığı için diplomasi gücü zayıflamış durumda.

Medyada gündem kayması: Basın çoğu zaman bu meseleleri gündeme getirmiyor, toplumun dikkati başka yerlere çekiliyor.

Halkın yorgunluğu: Tıpkı 1920’lerde olduğu gibi halk ekonomik ve sosyal sıkıntılarla uğraşıyor; dış politikadaki kayıplar geri planda kalıyor.

Lozan’ın Dersleri

Lozan bize şunu öğretmişti:

Hak verilmez, alınır.

Alınan haklar da korunmazsa kaybedilir.

Uluslararası antlaşmalar sadece kâğıt üzerinde kalmaz, arkasında güçlü bir ordu, ekonomi ve milli birlik yoksa uygulanamaz.

Sonuç

Lozan’da bazı konular tam çözülememiş olsa da bu bir “başarısızlık” değil, dönemin şartlarına uygun akılcı bir uzlaşmadır.

Sevr’in ölüm fermanı ortadan kalktı.

Türkiye’nin bağımsızlığı tanındı.

Cumhuriyet’in temeli atıldı.

Lozan’ı küçültmeye çalışanlar genellikle bu tarihsel şartları görmezden gelir. Oysa Lozan, Türk milletinin “ölümden dirilişe” geçtiği bir diplomasi zaferidir.

Bugün Türkiye, Lozan’da kazanılmış hakların yavaş yavaş aşındırıldığı bir dönemde yaşıyor.

Ege adaları silahlandırılıyor,

Kıbrıs izolasyon altında,

Doğu Akdeniz’de kuşatma var,

Güney sınırında yeni yapılar kuruluyor.

Ve en büyük tehlike: Toplumun ve siyasetin sessiz kalması.

08/08/2025

Osmanlı da Bizimdir: Ama Türküm Demek Hepsine Sahip Çıkmaktır

Osmanlı, bir hanedanın adıdır. Yani bir ailenin.

Bu hanedan üyeleri Türktü. Diğer Türklerle birlikte kurdukları devletin adı Osmanlı oldu.
Ama o devleti yaşatan, sürdüren, büyüten, zaferler kazandıran halk Türk milletiydi.

Peki neden bugün “Türküm” demek yerine “Osmanlı torunuyum” demeyi tercih ediyoruz?

Türkler, içinde bulundukları şartlara göre devlet kurmaları, yıkmaları ve yeniden devlet inşa etmeleriyle tanınır.
Dünyada hiçbir millet, Türkler kadar çok sayıda devlet kurup farklı isimlerle anılmamıştır.
Bu, Türk tarihini eşsiz kılan özelliklerden biridir.

Osmanlı da tarihsel döngüde olduğu gibi kurulmuş, yükselmiş ve sonra yıkılmıştır.
Ama yine tarih boyunca olduğu gibi, Türkler gereğini yapmış; milletlerini vatansız bırakmamak için hızla yeni bir devlet kurmuşlardır.
Bu, doğal ve tarihsel bir süreçtir.

Kürt “Kürdüm” diyor. Ermeni “Ermeniyim” diyor, Arap "Arabım" diyor.
Peki neden Türk, “Türküm” demekten çekiniyor da “Osmanlıyım” diyor?

Türk olmak utanılacak bir şey değil.
Tarihimizle, kültürümüzle, dilimizle, değerlerimizle gurur duymalıyız.

Osmanlı bizim tarihimizin bir parçasıdır, evet. Ama biz Osmanlı’dan önce de vardık, sonra da varız.

Selçuklu da bizim, Osmanlı da bizim Türkiye Cumhuriyeti de bizim.

Türküm" dediğinde, Büyük Hun İmparatorluğu’ndan Göktürklere, Oğuzlardan Selçuklulara, Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne kadar tüm Türk devletlerini de sahiplenmiş olursun.

Karahanlılar, Harzemşahlar, Büyük Selçuklu, Anadolu Selçuklu, Memlükler, Timur İmparatorluğu, Babürler, Kırım Hanlığı…ve dahası.. Bunların hepsi Türk milletinin tarihî mirasıdır.

Unutma, Türk milleti tarih boyunca birçok devlet kurmuş ve her biri bu milletin izini taşır.
Türküm demek; hepsine aitim, hepsi benim mirasım demektir.

“Türküm” dediğinde, tüm bu devletleri de sahiplenmiş olursun.
Ama “Osmanlıyım” dediğinde, yalnızca Osmanlı’yı sahiplenmiş olursun.

Türklüğümüzü gizleyerek Osmanlı’yı yüceltmek, geçmişi yanlış anlamaktır.

Şimdi soruyorum:
Neden “Türküm” demekten çekinir olduk? Bu sadece bir moda mı, yoksa bilinçli bir kimlik silinmesi mi?

08/08/2025

17 Eylül 1961'de idam edilen eski başbakan Adnan Menderes için bugün anma töreni düzenleniyor. Peki Menderes kimdir? Siyasi kariyerinde önemli noktalar nelerdir?

08/08/2025

06/08/2025

Atatürkçü Yeşil Cübbeli Evliyalar

Diyorlar ki:
“Kurtuluş Savaşı’nı Atatürk değil, manevi ordular, yeşil cübbeli veliler kazandırdı. Hızır geldi, evliyalar destek verdi…”

Bu söylem, Atatürk’ün önderliğinde verilen büyük bir millet mücadelesini küçültme, ilahi yardımı sadece tarikat ve şeyhlere indirgeme çabasıdır. Oysa gerçek soruyu sormak gerekir:

Eğer bu manevi ordular varsa, neden Osmanlı çöküşteyken ortaya çıkmadılar?
Neden Yemen’de, Gazze’de, Suriye’de halk yıkım altındayken inmedi o “nur”?
Neden sadece Atatürk ve onun yaninda yer alan Türk milleti istiklal için ayağa kalktığında “yardım” geldi?

Cevap basittir.
Çünkü Allah, yalnız hak yolda olana yardım eder.

Gerçek Evliya Kimdi? Atatürk mü, Sahte Şeyhler mi?

Bugün birçok kişi sarık takıp, cübbe giyerek kendine “şeyh”, “mehdi”, “gavsi azam” diyor. Allah’ın adıyla halkı korkutup itaat istiyor. Kimisi zenginliğini artırıyor, kimisi gençlerin zihnini köleleştiriyor.

Ama soralım: Bu kişiler gerçekten Allah’ın sevdiği kullar mı?

Yoksa dini sömürerek halkı kandıran, İslam’ı geçim kapısına çeviren çıkar odakları mı?

Atatürk: Ne Şeyhti, Ne Peygamberdi — Ama Hakkın Yanındaydı

Mustafa Kemal Atatürk, hiçbir zaman kendini “veli”, “kutup” veya “kutsal” ilan etmedi.
Ama yaptıkları; adalet, vicdan ve akılla bakıldığında, Allah’ın razı olduğu bir kul olma ihtimalini ortaya koyar.

Halkı kul olmaktan çıkardı, özgür yurttaş yaptı.

Tarikatların sömürü düzenine son verdi.

Herkesin sadece Allah’a kul olduğu bir cumhuriyet kurdu.

Dini araç değil, değer olarak gördü.
Cami kapatmadı, tamir ettirdi.
Kur’an’ı halk anlasın diye mealini hazırlattı.
Gerçek alimleri korudu, halkı sömüren sahte şeyhleri susturdu.

Allah Kime Yardım Etti?

Yüzlerce yıldır İslam coğrafyası felaketler içinde.
Osmanlı çökerken evliya gelmedi, Gazze bombalanırken Hızır inmedi.
Ama Kurtuluş Savaşı’nda bir millet topyekûn dirilirken gökyüzü sanki bu milletin yanında oldu.

Belki de Allah, o an için en doğru, en adaletli, en cesur kula yardım etti:
Mustafa Kemal Atatürk’e.

Çünkü Allah Kur’an’da şöyle buyurur:

> “Allah, zalim topluluğa yardım etmez.” (Bakara 258)
“Allah, adaleti ve iyiliği emreder...” (Nahl 90)

Atatürk de zulme karşı çıktı, halkı korudu, adaleti tesis etti.
Ve Allah ona yardım etti.

Atatürk Dinsiz Değildi, Dinin Kirletilmesine Karşıydı

Atatürk, İslam’ı ortadan kaldırmadı.
Tam tersine, İslam’ı kullanarak kurulan çıkar düzenlerini ortadan kaldırdı.
Onun savaşı dinle değil, din kisvesi altında kandıranlarla idi.

Gerçek âlimlere değer verdi.

Cemaatlerin halkı korkutarak sömürmesine karşı çıktı.

“Allah’tan başka kimseye kulluk edilmez” diyerek, toplumsal bir tevhid bilinci oluşturdu.

O, milletin Allah’a olan saf inancını kirletenlerden dini temizlemek istedi.

Atatürk, Bir Peygamber Değildi — Ama Allah’ın Razı Olduğu Bir Kul Olabilirdi

Peygamberlerden sonra hiçbir insan “kusursuz” değildir.
Ama Allah yardımını verirken, kişilerin iddiasına değil, niyetine ve ameline bakar.

Atatürk:

Allah’a şirk koşmadı.

Kendisini “kurtarıcı” ya da “veli” ilan etmedi.

Millete “hakimiyet milletindir” dedi.

Kula kulluğu bitirip, halkı akılla ve bilgiyle yüceltmek istedi.

Ve belki de bu yüzden, Allah onu muvaffak kıldı.

Bugün dua edeceksek;

Sarıkla halkı kandıranlara değil, milletine hizmet edenlere,

Dini araç değil, değer olarak görenlere,

Kendisini değil, halkı düşünenlere dua edelim.

Atatürk, bu milletin başına gelmiş bir rahmetti.
Onu anlamayanlar ya gafildir ya da çıkarı zarar görenlerdir.

Son Söz: Atatürk, Allah’a Kulluk Eden Bir Millet İçin Savaştı

Atatürk:

Şeyh olmadı.

Tarikat kurmadı.

Kimseden biat istemedi.

Kimsenin önünde secde etmedi.

Ama Allah’ın verdiği aklı kullandı, halkına hizmet etti.
Kendine değil, milletine çalıştı.
Ve belki de bu yüzden, Allah onu muvaffak kıldı.

Atatürk, bu topraklarda:

Hurafeye karşı gerçeğin,

Korkuya karşı ilmin,

Kula kulluğa karşı Allah kulluğunun adıdır.

Dualarınızda onu unutmayın.
Çünkü o sizin namusunuzu, vatanınızı ve dininizi sahtekârlardan kurtardı.

Çünkü Atatürk hak yoldaydı. Allah yalnız hakka yardım eder.

20/07/2025

Kimlik Siyasetinin Tehlikeli Yolu

Bahçeli artık sağlıklı düşünemiyor.
Belki iyi niyetli olabilir… Ama uzun vadede neye sebep olacağını öngöremeyecek kadar dar bir bakış açısıyla hareket ediyor.

İyi niyetli gibi görünse de bu anlayış:

>> Kimlik üzerinden siyaset yapmaktır.
>> Devlet görevlerini etnik ve mezhebi kotaya göre dağıtmak demektir.
>> Liyakati değil, aidiyeti esas almak demektir.

Bu yol Irak’ta, Lübnan’da neye yol açtıysa, Türkiye'de de aynısını yapar: bölünme, güvensizlik, çatışma.

Türkiye’nin ihtiyacı:

>> Kimliği değil, işi bilen, dürüst, ehil insanlar.
>> Birleştiren değil bölen değil, kapsayıcı liderlik.
>> Ortak vatandaşlık bağına dayanan güçlü bir devlet.

Kimlik Siyasetinin Sakıncaları:

Bahçeli’nin sözleri ilk bakışta demokratik ve kapsayıcı görünebilir. Ancak bu uygulama iki tehlikeli algıyı besliyor:

1. Sanki Bu Kimlikler Dışlanıyor Algısı:

Türkiye'de Kürt ya da Alevi kökenli vatandaşlar tarih boyunca devletin çeşitli kademelerinde görev almıştır. Bakan, milletvekili, akademisyen, general ve hatta başbakan , cumhurbaşbakanı olanlar olmuştur. Bu kimliklere sahip kişilerin tümü dışlanmış gibi bir söylem, hem tarihsel gerçeklerle çelişir hem de toplumda gereksiz bir mağduriyet algısı yaratır.

2. Liyakat Yerine Kimlik Vurgusu:

Cumhurbaşkanlığı gibi bir makam, tüm milleti temsil eden bir kurumdur. Bu makamın hangi etnik ya da mezhebi kimlikten biri tarafından doldurulacağı değil, o kişinin liyakati, karakteri, anayasa bağlılığı ve halkın iradesiyle seçilmesi önemlidir. Kimlik temelli yaklaşım, liyakat ilkesine zarar verir.

Ortadoğu'dan Uyarıcı Örnekler:

Etnik ve mezhebi kotalar üzerinden siyaset yapılan ülkelerde nasıl sonuçlar ortaya çıktığına bakmak, Türkiye için öğretici olabilir:

Lübnan:
Cumhurbaşkanı Hristiyan, Başbakan Sünni, Meclis Başkanı Şii olmak zorunda. Bu sistem ilk başta temsil adaleti sağlayacak gibi görünse de zamanla mezhep temelli ayrışmaları derinleştirdi. Bugün Lübnan kronik siyasi krizlerle, işleyemeyen devlet kurumlarıyla ve iç savaşların izleriyle boğuşuyor.

Irak:
2003 sonrası ABD işgaliyle getirilen etnik-mezhebi kota sistemi (Cumhurbaşkanı Kürt, Başbakan Şii, Meclis Başkanı Sünni) kısa sürede ülkeyi paramparça etti. Devlet kimliği yerine grup kimlikleri öne çıktı. Mezhepler arası çatışmalar, terör örgütleri ve bölünme talepleri arttı.

Suriye:
Nusayri-Alevi azınlığın iktidarda olması, Sünni çoğunluğun dışlandığına dair bir algı yarattı. Bu algı üzerine inşa edilen isyanlar, ülkeyi on yıldan fazla süren bir iç savaşa sürükledi.

Bu örnekler gösteriyor ki kimlik siyaseti üzerine kurulu sistemler, ilk bakışta “temsili adalet” sunsa da, uzun vadede ayrışmayı, kutuplaşmayı ve çatışmayı besliyor.

Türkiye’de Gerçekler:

Türkiye Cumhuriyeti, tüm vatandaşlarını din, dil, ırk ve mezhep ayrımı yapmaksızın eşit kabul eden bir anayasal düzene sahiptir. Laik, üniter ve demokratik yapısıyla, devletin resmi ideolojisi kimlik dayatmasına değil, ortak yurttaşlık ilkesine dayanır. Bu çerçevede:

Alevi ya da Kürt bir birey, geçmişte devletin üst kademelerinde görev almıştır ve bugün de alabilir.

Bu makamlara gelmek için tek şart halkın iradesi ve kişinin liyakatidir, kimliği değil.

Türkiye'de kimlikler üzerinden siyaset yapılması, geçmişte yaşanan kutuplaşmaları yeniden canlandırabilir.

Sonuç:

Devlet Bahçeli’nin açıklaması iyi niyetli bir sembolik açılım olarak yorumlanabilir. Ancak Türkiye’nin sosyal dokusunu bilen bir siyasetçinin, bu tür söylemlerin nasıl bir algı yaratacağını da düşünmesi gerekir.

Cumhurbaşkanlığı gibi bir makam, kimlik değil, temsil makamıdır. Bu koltuğa gelecek kişinin Türk, Kürt, Sünni, Alevi, Çerkes ya da başka bir etnik/mezhebi kimliğe sahip olması değil; halkın güvenini, saygısını ve oyunu alacak bir lider olması esastır.

Aksi halde, "kimin sırası geldi" tartışması ile devleti kimliklere böler, Türkiye’yi Ortadoğu’daki başarısız örneklere benzetmiş oluruz. Türkiye'nin ihtiyacı olan şey kimlik değil, birliktir.

Gazeteci İsmail Saymaz, MHP lideri Bahçeli'nin birkaç gün önce milletvekilleriyle gerçekleştirdiği toplantıda "Cumhurbaşkanının iki yardımcısı olsun, bir Kürt, diğeri Alevi olsun" ifadelerini kullandığını belirtti. Saymaz'a göre Bahçeli, "kardeşliği pekiştirmek için" bu ö...

26/06/2025

İbrahim Anlaşmaları: Büyük Ortadoğu Projesi'nin Sessiz Sonu mu?

Donald Trump’ın başkanlığı döneminde başlatılan ve 2020’den itibaren uygulanmaya başlayan İbrahim Anlaşmaları (Abraham Accords), İsrail ile birçok Arap devleti arasında diplomatik ilişkilerin normalleşmesini sağlayarak Orta Doğu'da yeni bir dönemin kapısını araladı. Ancak bu gelişme, 2000’li yılların başında ABD tarafından başlatılan ve onlarca yıldır tartışılan Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) ile çelişiyor mu, yoksa onun bir devamı mı?

1. İbrahim Anlaşmaları Nedir?

İbrahim Anlaşmaları, ilk olarak 13 Ağustos 2020 tarihinde İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasında imzalanan, ardından Bahreyn, Fas ve Sudan gibi ülkelerin katılımıyla genişleyen bir barış ve normalleşme sürecidir.

Hedefleri:

İsrail’in Arap komşularıyla doğrudan diplomatik ilişkiler kurması

Ekonomik işbirliği: ticaret, turizm, teknoloji ve enerji alanlarında ortaklık

İran karşıtı ortak cephe

ABD’nin askeri yükünü azaltarak Orta Doğu’daki etkisini diplomasi ve ticaret yoluyla sürdürmesi

Anlaşmanın Sembolik Adı:

“İbrahim” adı, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam’ın ortak atası olan İbrahim peygamberi simgeler; bu da anlaşmanın dinî köklerden gelen bir barış vizyonu taşıdığını ima eder.

2. Büyük Ortadoğu Projesi (BOP): Kapsam ve Tartışmalar

Tanım:

ABD'nin 2000'li yıllarda George W. Bush yönetimiyle başlattığı, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da rejim değişiklikleri, demokratikleşme ve Amerikan etkisinin yayılması hedefini taşıyan bir dış politika projesidir.

Amaçları:

İslami radikalizmi önleme

ABD’ye sadık rejimler oluşturma

Petrol yollarını güvence altına alma

İsrail’in güvenliğini sağlama

Sınırların yeniden çizilmesi, “etnik uyuma” dayalı yeni devletçiklerin kurulması

Araçları:

Askerî müdahaleler (Irak, Afganistan, Libya, Suriye)

Renkli devrimler (Arap Baharı)

Yumuşak güç politikaları ve sivil toplum mühendisliği

Sonuç:

Irak’ta parçalanma, terörün yükselişi

Libya ve Suriye’de iç savaş

Milyonlarca mülteci

ABD’nin bölgedeki prestij kaybı

3. İki Proje Arasındaki Farklar

1. Yaklaşım (Strateji)

BOP: Müdahaleci. Rejim değişiklikleri, askeri işgaller, dışarıdan yapılan “demokratikleşme” hamleleriyle bölgeyi şekillendirmeyi hedefler.

İbrahim Anlaşmaları: Diplomatik ve ekonomik odaklı. Mevcut rejimlerle işbirliği yaparak statükoyu korumaya çalışır. Müdahale yerine uzlaşma ve ekonomik çıkarlar ön planda.

Aktörlerin Rolü

BOP: ABD merkezlidir. Arap halklarına yukarıdan aşağıya müdahale planlanmıştır. NATO ve Batı ile birlikte hareket edilir.

İbrahim Anlaşmaları: İsrail ile Arap yönetimleri doğrudan taraf olur. ABD aracı konumdadır ama baskıcı değil, teşvik edici rol oynar.

Hedef

BOP: Rejimleri değiştirmek, Batı yanlısı yeni liderler getirmek ve bölgeyi yeniden şekillendirmek.

İbrahim Anlaşmaları: Mevcut rejimleri güçlendirmek, İsrail’i bölgeye entegre etmek ve İran’a karşı ortak cephe oluşturmak.

Barışın Niteliği

BOP: “Demokrasi getiriyoruz” iddiasıyla yapılan askeri operasyonlara dayanır. Bu nedenle yıkım ve istikrarsızlık üretmiştir.

İbrahim Anlaşmaları: Yönetimler arasında imzalanan barış anlaşmalarıdır. Silahsız, ekonomi odaklı, elit düzeyde barış girişimidir.

Filistin Meselesine Yaklaşım

BOP: İkincil planda. İsrail’in güvenliği esas alınır, Filistin konusu genellikle göz ardı edilir.

İbrahim Anlaşmaları: Filistin tamamen dışlanmıştır. Arap ülkeleri İsrail’le barış yaparken Filistinlilerin hakları ön şart olmaktan çıkarılmıştır.

Toplumların Tutumu

BOP: Halklar tarafından tepkiyle karşılandı. Irak, Libya, Suriye gibi ülkelerde kaos yarattı.

İbrahim Anlaşmaları: Arap yönetimleri tarafından desteklense de, Arap kamuoyunda ciddi bir hoşnutsuzluk var; halklar Filistin’in dışlanmasına tepki gösteriyor.

Sonuç ve Etkiler

BOP: Milyonlarca mülteci, iç savaşlar, terör örgütlerinin güçlenmesi. ABD'nin bölgedeki etkisi zayıfladı.

İbrahim Anlaşmaları: İsrail’in meşruiyeti arttı. Ekonomik ilişkiler kuruldu. Ancak barış yüzeysel ve halk desteğinden yoksun.

4. Peki, İbrahim Anlaşmaları BOP’un Sonu mu?

Evet, büyük ölçüde BOP’un sessiz iptali sayılabilir, çünkü:

Demokrasi ve insan hakları iddiası geri plana itildi.

Rejim değişikliği stratejisi yerine rejim istikrarı ve elit düzeyde uzlaşma öne çıktı.

ABD artık askerî güçle değil, İsrail’in merkezde olduğu diplomatik ittifaklarla bölgeyi şekillendirmeye çalışıyor.

Ancak şu nokta önemli:

İsrail’in güvenliği ve İran’a karşı cephe kurma hedefi, her iki projenin ortak noktasıdır. Bu anlamda İbrahim Anlaşmaları, BOP’un araçlarını değiştirmiş halidir.

5. Filistin Meselesi: En Büyük Kaybeden

İbrahim Anlaşmaları’nın en dikkat çekici yönlerinden biri, Filistin sorununun göz ardı edilmesidir.

Arap devletleri ilk defa İsrail ile barış yaparken Filistin’in haklarını ön koşul olarak sunmamıştır.

Bu durum, Arap sokağında büyük öfke yaratmış, Filistin meselesi uluslararası platformda tali bir meseleye dönüşmüştür.

Bu gelişme, İsrail’in bölgesel meşruiyetini artırırken, Filistin’in yalnızlaşmasına neden olmuştur.

6. Gelecek Ne Getirir?

Suudi Arabistan’ın katılımı, bu süreci kalıcılaştırabilir. Ancak Gazze ve Kudüs gibi konular hâlâ potansiyel kırılma noktalarıdır.

İran’ın yükselişi ve Çin’in bölgeye girmesi, bu yeni ittifakı yeniden şekillendirebilir.

Filistin meselesi çözülmeden, bölgedeki bu barış “elitlerin barışı” olmaktan öteye gidemeyebilir.

SONUÇ

Trump’ın öncülüğünde başlayan İbrahim Anlaşmaları, Büyük Ortadoğu Projesi'nin revize edilmiş ve pragmatik bir versiyonu olarak görülebilir. Askerî işgallerle şekillenen BOP’un yıkıcı etkilerinden sonra, Trump ve ardılları yeni bir denge oyunu oynuyor: Diplomasi, ticaret, savunma iş birlikleri ve İran karşıtı eksen etrafında şekillenen bir Orta Doğu.

Ancak barış, yalnızca yöneticilerin imzalarıyla değil, halkların kalbiyle mümkündür. Bu yüzden bu süreç, “barış”tan çok “geopolitik mühendislik” olarak tanımlanmayı daha çok hak ediyor.

25/06/2025

Ümmetçilikle Birlik Değil, Dağılma Gelir: Türk Kimliği Neden Vazgeçilmezdir?

Birlik Hayali, Bölünme Gerçeği

Ümmetçilik; kulağa hoş gelen, tüm Müslümanların kardeş olduğu fikrine dayanan romantik bir idealdir. Ama gerçek dünyada bu fikir ne Arap dünyasında işe yaramıştır ne de Türkiye gibi çok farklı yapılar barındıran bir ülkede işe yaraması mümkündür.

Tarihte ümmetçilikle kurulmuş kalıcı bir birlik yoktur. Ama millet bilinciyle kurulmuş yüzlerce güçlü devlet vardır.

1. Osmanlı’dan Günümüze: Kimliksizleştirmenin Uzun Tarihi

Osmanlı'da Ne Oldu?

Osmanlı Devleti Oğuz Türkleri tarafından kuruldu, ama zamanla ümmetçilik ve hanedan çıkarları ön plana çıktı.

“Türk” kelimesi Osmanlı elitleri tarafından küçük görülen köylü sınıfını tanımlamak için kullanıldı.

Devlet dili Arapça-Farsça karışımı oldu, saray çevresi Türkçeyi hor gördü.

Devlet vardı, ama halk isimsizdi. Aidiyet, padişaha ve dineydi; millete değil.

Sonuç?
Halk bir isim taşıyamadı. Bu yüzden bir ulusal bilince ulaşamadı, devleti sahiplenemedi. 19. yüzyılda milliyetçilik rüzgarı Balkanları parçalarken, Osmanlı’nın ümmetçi anlayışı hiçbir halkı birlikte tutmaya yetmedi.

2. Arap Dünyası: Aynı Dil, Aynı Din, Ama Bölük Pörçük

Bugün Arap ülkeleri aynı dili konuşur, çoğu Sünnî’dir, kültürleri benzerdir. Ama:

Suriye–Suudi Arabistan–Irak–Mısır–Fas gibi ülkeler birbirinin düşmanı haline gelmiştir.

Arap Birliği, onlarca yıldır kağıt üzerinde kalmıştır.

1991 Körfez Savaşı'nda Arap ülkeleri birbirlerine karşı savaşmıştır.

Yemen’deki savaşta bile Arap ülkeleri farklı tarafları desteklemektedir.

Aynı dili ve dini paylaşan Araplar bile birleşemezken, farklı etnik grupların, mezheplerin ve tarihi mirasların iç içe geçtiği Türkiye’de ümmetçilikle birlik mümkün müdür?

Hayır. Çünkü din birliği, çıkar çatışmalarını çözmez. Ortak inanç, ortak siyaset yaratmaz.

3. Türkiye’de Tarikat Gerçeği: Birlik Değil, Rekabet

Bugün Türkiye’de İslam adına faaliyet gösteren yüzlerce tarikat ve cemaat bulunmaktadır. Ancak:

a) Birbirini Dışlayan Yapılar

Menzil, İsmailağa, Nur Cemaati, Süleymancılar, Haydarîler, FETÖ, Nakşibendîler...

Hepsi İslam adına konuşur ama birbirlerinin meşruiyetini bile tanımazlar.

Aralarında namaz kıldırmama, evlilik reddi, şeyhlerini tek hak yol ilan etme gibi tavırlar vardır.

b) İktidar Yarışı ve Derin Rekabet

FETÖ, devleti ele geçirmek için yıllarca diğer tarikatlara savaş açtı.

Menzil tarikatı içinde bile şeyh öldükten sonra oğulları arasında liderlik savaşı yaşandı.

Cemaatler, okullar, hastaneler, medya üzerinden birbirine karşı psikolojik ve siyasi savaş yürütmektedir.

Bu yapılar ümmetçiliğin temelini oluşturacaksa, birlik değil, iç savaş çıkar.

4. Ümmetçilik Neden Türkiye’yi Parçalar?

Çünkü ümmetçilik:

Milli kimliği bastırır. “Türküm” demek yerine “ümmetin ferdi” ol der.

Etnik yapıları ortak kimlikten koparır. “Türkiye halkları” denerek bölünmenin zemini hazırlanır.

Arap kültürünü yaygınlaştırır, Türk kültürü "sapkın" ilan edilir.

Suriyeleşmenin önünü açar. Mezhep ayrımı üzerinden çatışmalar derinleşir.

Sonuçta ortak aidiyet çöker, toplum bölük pörçük hale gelir.

5. Türk Kimliği: Türkiye’yi Ayakta Tutan Direk

Türk kimliği;

Etnik değil, siyasi ve kültürel bir üst kimliktir.

Kürt, Laz, Çerkez, Alevi, Sünni – herkesin altında birleşebileceği bir ortak çatıdır.

“Türküm” demek, tek bir ırkın değil, bu vatanda kader birliği yapan herkesin ifadesidir.

Tıpkı Amerikalılık, Fransızlık, Almanlık gibi bir ulus kimliğidir.

Bu kimlik silinirse:

Devletin meşruiyeti sorgulanır.

Ortak tarih ve gelecek duygusu zayıflar.

Etnik ve mezhepsel fay hatları kırılmaya başlar.

6. Kimliksiz Halk, Millet Olamaz

Bir halkın:

Ortak adı yoksa,

Kendisini tanımlayamıyorsa,

Geçmişine sahip çıkmıyorsa,

Geleceği ortak kuramaz.

Kimliksiz toplumlar, sürü gibi güdülür, kolayca bölünür. Bugün Türk kimliğinin sistematik biçimde bastırılması, sadece bir kültürel saldırı değil, bir güvenlik tehdididir.

Sonuç: Ümmetçilikle Devlet Kurulmaz, Yıkılır

Ümmetçilikle ne Osmanlı bir arada tutulabildi, ne Araplar birleşebildi, ne de cemaatler barışabildi.

Türkiye’de ümmetçilik yaygınlaştıkça millî kimlik zayıflar, devlet çözülür, toplum kutuplaşır.

Bir milletin adı yoksa, devleti de olmaz.

Bu yüzden:

> “Türküm” demek sadece bir söz değil, bir devleti bir arada tutan bağın adıdır.

Osmanlı ümmetle yıkıldı. Türkiye milletle var oldu.
Türk kimliği giderse, Türkiye gider.

25/06/2025

Türk'ün Unutuluşu, Dirilişi ve Yeni Tehlike: Osmanlı’dan AKP’ye Tekrarlanan Tarihî Hata

1. Osmanlı’da Türk Kimliğinin Unutuluşu ve Hor Görülüşü (Yaklaşık 500 Yıl)

Süreç:

Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan (1299) çöküşüne (1922) kadar yaklaşık 623 yıl sürdü. Bu sürecin en az 500 yılı boyunca, özellikle İstanbul’un fethinden sonra, Türk kimliği sistematik biçimde geri plana itildi.

Neden?

Devletin merkezî yapısı, saray ve bürokrasi dili olarak Arapça-Farsça karışımı Osmanlıcayı benimseyerek halka ait olan Türkçeyi dışladı.

"Türk" kelimesi saray ve yüksek ulema çevrelerinde köylü, kaba, eğitimsiz anlamında küçültücü bir şekilde kullanıldı.

Arap ve Acem kültürü üst kültür, Türk kültürü ise taşra olarak kodlandı.

Yani Osmanlı’da Türkler “kurucu halk” olmalarına rağmen, kimliksiz, ezik, eğitimsiz ve yönetimden uzak bırakılmış bir halk haline getirildi.

2. Araplar, Kürtler ve diger halklar Ne Kadar Kimliklerini Yaşadı?

Araplar:

1517’den itibaren Osmanlı'ya katıldılar.

Mekke, Medine, Kudüs gibi kutsal şehirlerin idaresi, Arap kökenli Şerif ailelere bırakıldı.

Arapça asla yasaklanmadı; dinî metinlerin ve İslam hukukunun dili olarak sarayda ve medreselerde egemen oldu.

Araplar, hem dilsel hem de dinsel olarak sistemin merkezinde yer aldı.

Arap kimliği, hiçbir zaman aşağılanmadı; aksine, hilafet gibi kutsal sembollerle yüceltildi.

1800’lerden sonra Arap milliyetçiliği doğdu; gazeteler, dergiler, okullar kuruldu.

Kürtler:

Doğrudan iskan edilmedi, çoğu aşiret düzeninde özerk bırakıldı.

Doğuda “eyalet sisteminde” kimi Kürt beylerine yerel güç alanı tanındı.

Kürt dili yasaklanmadı; ibadet, eğitim ve halk iletişimi kendi dilinde sürdü.

Doğu ve Güneydoğu’daki birçok Kürt aşireti, özerk beylikler kurarak Osmanlı ile ittifak yaptı. Kürt beyleri kendi bölgelerinde hukuk, eğitim ve dini kontrolü elinde tuttu.

“Vergi ver, asker gönderme” esasına dayalı özerklikler tanındı (örneğin Bitlis, Hakkâri, Botan beyleri).

Birçok Kürt lideri, sarayla güçlü bağlar kurarak hem ekonomik hem siyasi imtiyazlar elde etti.

Rumlar:

Ticaret, denizcilik ve dış ilişkilerde etkiliydiler.

Osmanlı dış politikasında Rum dönmeleri ve çevirmenleri (dragomanlar) kilit rol oynadı.

İstanbul’un fethinden sonra “Fener Rum Patrikhanesi” kuruldu; dini merkezî güç elde ettiler.

Ermeniler:

1800’lerde sarayda ve ticarette yükseldiler. “Millet-i Sadıka” (sadık millet) olarak tanımlandılar.

Kuyumculuk, sarraflık ve devlet finansmanında ön plandaydı.

Bazı Ermeni aileleri Osmanlı bankacılığını yönetiyordu.

Yahudiler:

1492’de İspanya’dan Osmanlı’ya geldiler;

Doktor, bilim insanı, tüccar olarak yüksek mevkilerde bulundular.

Devlet içi çekişmelerde denge unsuru olarak kullanıldılar, özellikle 19. yüzyılda Avrupa bağlantılarıyla etkili oldular.

Türkler:

Anadolu’daki Türk köylüsü, devlete sürekli vergi vermek zorunda bırakıldı.

Medrese ve eğitim kurumlarında Arapça-Farsça bilen elitler tercih edildi; Türkçe bilen halk dışlandı.

Türkler çoğunlukla askerî ve tarım işlerinde kullanıldı, fakat bu emekleri karşılıksız bırakıldı.

Eğitim olanakları kırsal kesime ulaşmadı; Türk köylüsü hem ekonomik olarak ezildi hem de kültürel olarak dışlandı.

Ulema ve saray çevresi, Arap kültürünü yüceltirken, Türkleri daima geri ve kaba gördü.

Sonuç: Osmanlı’da Türkler; horlanan, fakir kalan, eğitimsiz bırakılan, yönetime katılamayan bir “alt sınıf” haline geldi.

3. Atatürk’ün Türk Kimliğini Yeniden Diriltmesi (Sadece 15 Yılda!)

Osmanlı’nın 500 yıl boyunca sistematik olarak hor gördüğü Türk halkını, Atatürk:

15 yıl gibi kısa sürede yeniden ayağa kaldırdı.

Bu süreçte hiçbir etnik grubu dışlamadı, kimseye zorla Türkçülük dayatmadı.
Atatürk döneminde Kürtler, Araplar, azınlıklar baskılanmadı.
Ancak ayrıcalıklı da değildiler — herkes eşit yurttaş olarak kabul edildi.

Reformlar:

1924 Anayasası: Herkese eşit yurttaşlık — “Türk” ortak kimliği.

1928: Laiklik ve eğitim reformları — halkın dinî/mezhebi farkları değil, ortak yurttaşlıkla birleşmesi.

1931–1932: Türk Tarih ve Dil Kurumları — halkın geçmişi ve diliyle bağ kurması sağlandı.

Okuma yazma seferberliği, kıyafet devrimi, kadın hakları… Bunların hepsi Türk halkına yeniden özsaygı kazandırmak içindi.

Atatürk, sadece Türkleri ayağa kaldırmakla kalmadı; Kürtleri, Arapları ve bütün halkları da eşit bireyler olarak tanıyan laik bir vatandaşlık hukuku sundu, bu ülkede eşit yurttaşlar olarak yaşama hakkına sahip oldular.

Atatürk döneminde Kürt dili yasaklanmadı. Sadece devlet dili olarak Türkçe kabul edildi.
Devletin dili olarak Türkçenin kabulü, “dil yasağı” gibi sunulsa da, amaç ortak vatandaşlık dili oluşturmaktı.

Şeyh Said İsyanı (1925) ve benzer ayaklanmalar, etnik değil hilafeti geri getirme, laikliğe karşı isyanlardı.
Kürt isyanlarının çoğu, etnik değil, hilafeti ve feodal yapıyı geri getirme amacı taşıyordu.

Kürt kökenli çok sayıda isim, Cumhuriyet’in her kademesinde görev aldı.

Atatürk diğer kimlikleri inkâr etmedi. Ama bir etnisiteye ayrıcalık da tanımadı. Herkese eşitlik tanıdı.
Ayrımcılık değil, anayasal eşitlik temelinde bir millet inşa etti.
“Türk milleti” tanımı etnik değil, anayasal bir kavram olarak sunulmuştur.

5. Bugün AKP ile Osmanlı'nın Hataları Nasıl Tekrar Ediliyor?

Osmanlı’da ne olmuştu?

Ümmetçilik adına Türk kimliği silinmişti.

Arap etkisi artmış, hilafetle birlik sağlanacağı sanılmıştı.

Sonuç: Araplar Osmanlı’ya ihanet etti, Osmanlı yıkımı yaşadı.

AKP ile Osmanlı’nın Hataları Nasıl Tekrarlandı?

AKP, Büyük Ortadoğu Projesi’nin (BOP) eş başkanı olduğunu ilan etti.

Ümmetçilik yeniden kutsallaştırıldı, laiklik küçümsendi.

Türk kimliği ırkçılıkla suçlandı, Anayasa’dan “Türk” kelimesi çıkarılsın kampanyaları başlatıldı.

Erdoğan “Osmanlı torunuyuz” diyerek, millet değil ümmet söylemi kurmaya başladı.

Arap ülkeleriyle yeni ittifaklar kuruldu (Suudi Arabistan, BAE), ama yine:

Ne Arap halkı Türkiye’ye saygı duydu,

Ne liderleri sadakat gösterdi.

Tıpkı Osmanlı gibi: Türk yine fedakâr, yine horlanan.

6. Ne Hedefleniyor? Gerçek Tehlike Nedir?

>>Büyük Ortadoğu Projesi ile amaç:

Türkiye’yi laik, üniter, kimlikli bir devlet olmaktan çıkarıp;

Mezhep ve etnik aidiyetlere dayalı, zayıf, yönlendirilebilir uydu devletlere bölmek;

“Yeni Osmanlı” adı altında bir halifelik fantezisi ile Arap liderliğinde ama Batı güdümünde bir ümmet coğrafyası yaratmaktır.

Bu süreçte Türk kimliği, tıpkı Osmanlı'da olduğu gibi yeniden silinmekte; millet değil, ümmet kavramı ile halk dağıtılmaktadır.

>>Büyük Ortadoğu Projesi ve Kimlikler Üzerinden Yeni Harita

Büyük Ortadoğu Projesi (BOP), 2000’li yılların başında ABD tarafından şekillendirilen ve 23 ülkenin sınırlarını, rejimlerini ve ulusal yapılarını değiştirmeyi amaçlayan geniş kapsamlı bir jeopolitik plan olarak ilan edildi.
Bu plan, özellikle kimlikler üzerinden yürütülmektedir.

Kürt Kimliği Üzerinden Yürüyen Projeler:

Irak’ta 1991’den itibaren Kürt bölgesi oluşturuldu, 2003’te anayasal özerklik kazandı.

Suriye’de “Rojava” adı altında PKK uzantısı YPG/PYD kontrolünde bir yapı kuruldu.

Türkiye’de “Kürt sorunu” adı altında, etnik temelli özerklik/kimlik talepleri uluslar arasılaştırıldı.

Eğitimde anadilde öğrenim, bayrak, yerel parlamento talepleri, BOP kapsamında “Kürt kimliğini tanıma” adı altında gündeme getirildi.

> Ancak bu tanıma, eşit vatandaşlık temelinde bir kültürel hak değil, bölgesel ve siyasi ayrışmayı tetikleyen bir araç haline getirildi.

Nihai Amaç:

Kuzey Irak, Kuzey Suriye, Güneydoğu Türkiye ve İran’ın Kürt bölgelerinden oluşan, bağımlı bir “Kürdistan” kurmak.
Bu yapı doğrudan ABD’ye ve Batı’ya bağlı olacak; Türkiye, İran, Suriye gibi güçlü devletleri zayıflatacaktır.

Diğer Kimlikler: Mezhepçilik ve Etnik Ayrışma

Aleviler:

Alevilik, dinî bir inanç olmaktan çıkarılıp, sünnilikle karşıt bir siyasi kimlik haline getirilmeye çalışılıyor.

“Alevi federasyonları” adı altında Batı fonlu kurumlarla devletten kopuk özerk talepler ortaya konuluyor.

Araplar (özellikle Hatay ve Güney illeri):

Selefi, Şii, Nusayri gibi ayrımlar üzerinden etnik-mezhepsel ayrışmalar kışkırtılıyor.

Arap Baharı ile Suriye’den gelen milyonlarca Arap sığınmacı, demografi mühendisliği aracı haline getiriliyor.

Ermeniler ve Süryaniler:

“Tarihi haklar”, “soykırım tazminatı” gibi kavramlarla Türk kimliği uluslararası alanda baskılanıyor.

Avrupa fonları ile desteklenen azınlık vakıfları, kültürel özerklikten siyasi temsil hakkına geçiş zeminini zorluyor.

SONUÇ: Tarihsel Ders ve Uyarı

Tarih tekerrür ediyor. Ama ders alınmazsa bu tekerrür felaket olur.
Osmanlı’nın düştüğü hatayı yeniden yapmak, Türk milletini bir kez daha kimliksiz, edilgen, parçalanmış hale getirmek demektir.

BOP’un hedefi, Türk kimliğini bastırmak değil sadece; onun yerine hiçbir ortak kimliği bırakmamaktır.
Çünkü kimliksiz bir toplum:

Kolay yönlendirilir,

Kolay bölünür,

Kolay kontrol edilir.

Bu nedenle Atatürk'ün yaptığı gibi:

Ortak bir anayasal kimlik (Türk milleti),

Laik, üniter devlet yapısı,

Kültürel zenginliği koruyarak ama ayrışmayı engelleyerek kimlikleri dengelemek,
bugün her zamankinden daha hayati hale gelmiştir.