02/05/2025
FERİKÖY LATİN KATOLİK MEZARLIĞINDA
KİTAP TANITIMI
Feriköy Latin Katolik Mezarlığı hakkında Rinaldo Marmara’nın yazdığı, Birzamanlar Yayıncılık tarafından yayınlanan “La Latinité de Constantinople: Gravée sur le Marbre du Cimetière Latin-Catholique de Feriköy Istanbul” adlı kitap 29 Nisan 2025 salı günü mezarlığın toplantı salonunda tanıtıldı.
İstanbul Papalık Vekili Monsenyör Massimiliano Palinuro, Süryani Katolik Patrik Vekili Monsenyör Orhan Çanlı ve Keldani Başepiskoposu Monsenyör Sabri Anar’ın himayelerinde 29 Nisan akşamı gerçekleşen toplantıya farklı kiliselerden din adamlarının, mezarlıkta askerleri defnedilmiş bulunan ülkelerin İstanbul’daki konsolosluk temsilcilerinin, Katolik cemaatleri mensuplarının yanı sıra tarihçiler ve tarih meraklılarından oluşan yoğun bir katılım oldu.
Toplantı vesilesiyle Latin Katolik Mezarlığı toplantı salonu, mezarlıktan anlamlı fotoğrafların yer aldığı daimi bir sergiye de sahip oldu. Sergide yer alan fotoğraflar, kitaba da fotoğraflarıyla katkıda bulanan fotoğraf sanatçısı Mustafa Seven’in objektifinden çıktı.
Birzamanlar Yayıncılık yayın yönetmeni Osman Köker yaptığı açılış konuşmasında, Türkiye’nin geçmişindeki çok kültürlü hayata ilişkin yayınlar yapan ve etkinlikler düzenleyen bir kuruluş olarak Feriköy Latin Katolik Mezarlığı’nın tarihine özel bir ilgi duyduklarını ve Rinaldo Marmara’nın bu konudaki çalışmasını yayınlamayı tereddütsüz üstlendiklerini söyledi. 2005 yılında “100 Yıl Önce Türkiye’de Ermeniler” kitabının yayını ve “Sireli Yeğpayrıs / Sevgili Kardeşim” sergisinin açılışıyla faaliyete geçen yayınevinin bu yıl 20. yılını kutlamakta olduğuna işaret eden Köker, artık Galeri Birzamanlar adında bir sergi ve etkinlikler mekânına sahip olduklarını ama bugün olduğu gibi farklı yerlerde de etkinlikler düzenleyeceklerini belirtti.
Süryani Katolik Metropoliti Orhan Çanlı yaptığı konuşmada daha ziyade Mardin ve çevresinde yaşayan cemaatlerinin İstanbul’a yerleşim ve burada kurumlaşma sürecini anlattı. Latin Katolikler tarafından kurulan mezarlığın Süryani Katoliklerin de kullanımına açılmasının cemaatlerinin önemli bir ihtiyaçlarını karşıladığını belirtti.
Daha sonra kürsüye gelen, kitabın yazarı Rinaldo Marmara, mezarlığın kuruluşunun 165. yıldönümüne geldiklerini ama daha önce burası hakkında hiç kitap yazılmadığı ve kendisinin mezarlığın 15 yıldır gönüllü idarecisi olduğunu hatırlatarak bu iki yıldönümünü bu kitapla kutlamak istediğini ve kitabın Katolik cemaatine ve burada askerleri defnedilmiş olan devletlere bir armağan olduğunu belirtti. Esas vermek istediği mesajın uyum ve birliktelik olduğunu vurgulayarak konuşmasını özetle şöyle sürdürdü:
“Birincisi mezarlıkta muhtelif milletlerden yatan Latinler mevcuttur. Bu birlikteliği burada mezarları bulunan devletlerin büyükelçi ve başkonsolosların yazılarıyla simgelemek istedim. İkincisi, Latinlere ait bu mezarlık artık Süryani Katolikler ve Keldaniler gibi diğer Katolik ritlere de açılmış bulunmaktadır. Mezarlıkta var olan bu beraberliği kitapla simgelemek istedim. Papa’nın kullandığı Armonia yani uyum kavramı. Katolik ritler arasında olması gerek uyumu simgeledim. Üçüncüsü, Birinci Dünya Savaşından ve kapitülasyonların yabancı Latinlere tanıdığı ayrıcalıkları kaldıran Lozan Antlaşması’ndan sonra, Latin cemaati gerileme devrine geçmiştir. Bugüne kadar olan mezar veya şapelleri sadece tamir etmekle yetinmiştir. Cumhuriyet devrinde ilk defa Calumeno ailesi fütürist bir mimariyle bir şapel inşa etmiştir. Bu mozole veya anıt mezar, küllerinden tekrar doğan cemaatin simgesidir. Her şeyin mümkün olabileceğini kanıtlayan Calumeno Ailesine, Orlando Carlo Calumeno’ya teşekkür ederim.” Latin cemaatinin muhtelif Katolik ritleriyle yeni bir yola girmiş bulunduğunu vurgulayan Marmara, kitabın, bir devrin bitip yeni bir sayfanın açıldığına işaret ettiğini belirtti.
Son konuşmacı İstanbul Papalık Vekili Monsenyör Massimiliano Palinuro, mezarlığın kuruluş sürecinden bugüne tarihini anlatırken özellikle Levanten cemaat mensuplarının katkılarına değindi. Feriköy’deki mezarlıktan başka, pek bilinmeyen bir başka mezarlıklarının daha olduğuna değinen monsenyör, St. Esprit Katedrali’nin altında bulunan bu ikinci mezarlığın, kötü durumda olduğunu ancak şimdi Calumeno Ailesinin katkılarıyla restore edildiğini söyledi.
Monsenyör Palinuro konuşmasının sonunda Rinaldo Marmara ve Orlando Carlo Calumeno’yu kitaba ve cemaate yaptığı katkılarından dolayı İstanbul Papalık Vekilliği üstün hizmet madalyasıyla taltif etti ve madalyanın metal olarak gümüşten yapılmış olsa bile bu iki kişinin hizmetlerinin altın değerinde olduğunu belirtti.
Toplantının ardından din adamları mezarlıkta yeni inşa edilen Calumeno Ailesinin mozolesini takdis etti.
