16/05/2025
PONTOS KRALLIĞI’NIN BATI ANADOLU İŞGALİ
Makedonya Kralı Büyük İskender Anadolu'ya M.Ö 334 civarında gelmiştir. Bu tarih aynı zamanda Hellenistik Dönemin başlangıç noktası olarak da kabul edilir. İskender, M.Ö 333 yılında Batı Anadolu'yu fethederek ilerlemiş ve M.Ö 333 ilkbaharında Antalya/Perge'ye ulaşmıştır.
İskender’in ayak basmadığı Anadolu’nun kuzeyindeki Karadeniz bölgesinde 5. yy’dan beri Anadolu kökenli küçük krallıklar vardır. Bunların en önemlisi Bithynia ve Pontos’tur.
Bu krallıklar, “tüm karşıt güçlere rağmen Roma egemenliğine girdikleri İ.Ö 1. yy’a kadar ayakta kalmayı başardılar. Sözü edilen krallıklardan hiçbiri Anadolu’yu gerçek anlamda sahiplenmedi fakat her biri değişik zamanlarda bu toprakları ele geçirmeye çalıştı.” (Eski Çağda Ege Bölgesi- George E. Bean/ Say.34)
Mithridates Savaşları
Pontos Krallığı toprakları (Kastamonu) İnebolu’dan Batum’a (batıda Kızılırmak, doğuda Çoruh nehirleri arası) bir bölge idi. İhtiraslı Büyük Mithriades döneminde Pontos Krallığı çevresindeki toprakları da alarak genişlemişti.
Mithriades’in M.Ö 88 ile 63 yılları arasında Roma’ya karşı yürüttüğü savaşlara “Mithridates Savaşları” denir. M.Ö 135-63 yılları arasında yaşamış olan 6. Mithriades; Roma’nın “Asya Eyaleti” olarak adlandırdığı Pergamon, Sardes, Symrna, Ephesus ve Magnesia gibi büyük Batı Anadolu kentlerini kısa süreli de olsa işgal etmiştir.
Anadolu kentlerinin önemli kesimi M.Ö 190’dan itibaren “Asya Eyaleti” adıyla Roma Krallığı işgali altında idi. M.Ö 88’e gelindiğinde Asya Eyaletindeki kentler Roma’nın vergilerinden bunalmıştı. Büyük Mithriades 250 bin gibi muazzam büyüklükteki ordusu ile kentleri Roma egemenliğinden kurtarmak için Batı Anadolu’ya düzenlediği seferle Asya Eyaleti’ni işgal etti.
Roma’nın zulmüne karşı Mithriades hemen her yerde kurtarıcı olarak karşılandı ama bu kentlerde “tarihte adını kötüye çıkaran” bir iş de yaptı. “Asya Gecesi” olarak bilinen gecede, 80 bin Roma kökenli insanı (tacir, vergi memuru ve aileleri) çoluk çocuk demeden katlettirdi.
Mithriades Batı Anadolu kentlerini işgal ettikten sonra, hızını alamayarak diğer Roma Eyaleti olan Yunanistan’a da ordu gönderdi. Roma ordusu karşısında ise geri çekilmek zorunda kaldı.
Mithriades’in Asya Eyaleti işgali yaklaşık üç yıl sürdü. M.Ö 85’te yenilip barış imzaladı. Bu üç yıllık süre içinde Batı Anadolu‘da her ne kadar Roma egemenliği yerine Pontos Krallığı’nın egemenliği sağlanmış görünse de bunun önemli bir etkisi olmadı.
M.Ö 64’de ise kısa bir dönem Karadeniz’deki İon kolonilerinin Ermeni Krallığı denetimine geçtiği söylenmelidir. 395’de Roma İmparatorluğu’nun “Doğu ve Batı Roma” olarak bölünmesi sonrası, Kuşadası ve çevresi Doğu Roma /Bizans denetimindedir.
