14/07/2025
"Kamu tercihi teorisyenleri, metropoliten alanlarda kurumsal bütünleşme fikrini reddetmenin yanı sıra, çok sayıda yerel yönetim biriminin varlığının “patolojik bir sorun değil, aksine etkili ve verimli hizmet sunumu açısından bir avantaj” teşkil ettiğini savunmuşlardır.
Tiebout’un hipotezine göre rasyonel bireyler, kişisel tüketim tercihlerini belirlerken yaptıkları fayda-maliyet analizini, yaşamak istedikleri yerleri seçerken de uygularlar. Buna göre, yüksek vergilere rağmen düşük seviyede sunan kentlerde yaşayanlar, yükünün daha düşük olduğu ve kamu hizmetlerinin daha yüksek düzeyde sağlandığı bölgelere göç etmeyi tercih edecektir.
Politik iktisatçılar, metropoliten alanın sorunlarını büyük endüstrilerin sorunları gibi düşünmektedirler. Piyasada büyük ölçekte mal ve hizmet üretmek ve dağıtmak üzere etkileşime giren, irili ufaklı yüzlerce hatta binlerce işletmeyi içeren karmaşık bir yapı vardır. Metropoliten bir alan içinde faaliyet gösteren çok sayıdaki kamu işletmesi yani yerel yönetimin bundan bir farkı yoktur.
Dolayısıyla piyasada olduğu gibi, kamuda da çok sayıda mal ve hizmet üreticisi bir arada bulunabilir.
Ayakla oylama hipotezi, Türkiye’nin sistemi ve yapısı bağlamında değerlendirildiğinde, mevcut kurumsal ve mali yapı nedeniyle büyük ölçüde yabancı bir iddia olarak görülecektir. Bunun temel nedeni, Türkiye’nin üniter devlet yapısı içinde yerel yönetimlerin mali kaynaklarının önemli bir bölümünün merkezi bütçeden yapılan transferlere dayanmasıdır. Yerel yönetimlerin öz gelirleri oldukça kısıtlıdır ve yerel vergiler kapsamında sahip oldukları yetkiler, yalnızca bu vergilerin tahsil edilmesiyle sınırlıdır. Yerel yönetimler, yeni bir vergi ihdas edemedikleri gibi, mevcut vergilerin oranlarını, matrahlarını, mükelleflerini ya da muafiyet koşullarını belirleme yetkisine de sahip değildirler. Oysa birçok ülkede yerel yönetimler, öz gelir yaratma kapasitesi açısından önemli ölçüde özerk kılınmış ve yerel düzeyde yeni vergiler koyabilme yetkisiyle donatılmıştır."
Refik Yaslikaya, Metropoliten Yönetim Teori, Model ve Uygulama.
Örnek sayfalar:
https://www.liberte.com.tr/doc/236
