08/23/2025
📖 Òtè: Aimé Césaire, powèt e ekriven Martiniken.
Pyès la: La Tragédie du roi Christophe (1963).
Sijè: Li prezante lavi e rèy Henri Christophe, ansyen jeneral nan Revolisyon Ayisyèn nan ki vin tounen wa nan nò peyi a apre endepandans (1811).
Nati: Yon pyès teyat ki melanje listwa ak powetik, kote Césaire sèvi ak figi Christophe la pou poze kesyon sou pouvwa, pouvwa pèp la, ak chay endepandans sou zepòl premye lidè yo.
🎭 Sitiyasyon nan pyès la
Henri Christophe te soti nan esklavaj, li goumen pou endepandans, epi li vin gouvène yon pati nan peyi a kòm wa. Nan rèy li, li chèche bati yon gran nasyon fyè, solid, ki gen disiplin, e ki kapab fè jalouzi Lafrans ak lòt peyi. Men, li vin egzije twòp nan men pèp la: gwo travay fòse, anpil estrikti ak palè (tankou Sitadèl la).
Nan pyès la, Césaire montre kontradiksyon sa: ant rèv yon lidè ki vle kreye grandè, ak reyalite pèp ki bouke anba lou chay.
👑 Wòl madanm li (Reine la)
Madanm Christophe lan se yon vwa modération, yon konsyans ki eseye rale mari l tounen sou wout la lè li ap pèdi balans.
Nan pasaj ou site la, li di:
« Ne demande pas trop aux hommes, afin qu’on ne mesure pas à vos enfants la démesure du père. »
👉 Sa vle di: pa egzije twòp nan men moun, paske twòp otorite ou ap sèvi kòm jijman sou pitit ou yo menm apre ou.
Se yon avètisman ki gen gwo pwa moral: otorite san limit ka tounen madichon pou jenerasyon k ap vini yo.
📌 Sans mesaj Césaire a
Li mete anvan je nou chay revolisyon ak endepandans lan, kote lidè yo souvan twonpe yo ant fè pèp la leve kanpe e mete yo anba nouvo fòm chenn.
Li poze kesyon sou legitimite pouvwa: Èske yon wa ki soti nan pèp gen dwa egzije nan men yo plis pase sa yo ka pote?
Pawòl madanm Christophe a se yon apèl pou limite despotis, sonje ke lidè yo pa sèlman ap gouvène pou tèt yo, men tou pou lavni pitit yo e pou pèp la.