09/19/2024
WAR-SAXAAFADEED
Sebtembar 18, 2024
JWXO (ONLF) waxay Cambaareyneysa Ku-xadgudubyada Xuquuqda Darstuuriga ee Dadka Somaliyeed ee Ka Dhacaya Dowlad Deegaanka Soomaalida (Ogaden), iyadoo Ku Baaqaysa Inay Dowladda Itoobiya Tallaabooyinka ka joogsato
Jabhadda Wadaniga Xoraynta Ogaadeeniya (ONLF) waxay si aad ah uga walaacsan tahay dalakla foolhardy dün ee dhawaan ka dhacaya Dowlad Deegaanka Soomaalida (Ogaden), halkaas oo xuquuqda iyo sharafta dadka Soomaaliyeed si joogto ah loo wiiqayo. Muddo ku dhow qarni, Dowlad Deegaanka Soomaalida waxaa hareeyay colaad, xadgudubyo ka dhan ah xuquuqda aadanaha, dembiyo dagaal, iyo dembiyo ka dhan ah bini'aadannimada. Xukuumadihii Itoobiya ee isbeddelay tan iyo markii la asaasay waxay adeegsadeen xeelado sharci-darro ah iyo gumaad si ay u cabudhiyaan xaqa sharciga ah ee dadka Soomaaliyeed ay u leeyihiin aayo-katashi, ismaamul-dhab ah, xurmaynta sharaftooda, horumarka, iyo inay u nool aadan si nadabgalyo ah. Dadka Soomaaliyeed si weyn loo dayacay oo loo gacan bixi ee yay, waxaana loola dhaqmay sidii iyagu ah muwaadiniin heerka saddexaad ah oo ah sida loola dhaqan dad la gumaysto, iyaga oo lagu hoos hayay xukun ciidan oo adag, taas oo keentay inay shacabka Somaliyeed ku dhaqaalaha halgamo xoreyn iyo iska-caabin joogto ah.
Sannadkii 1991, ka dib markii ay meesha ka baxday xukuumaddii Dergiga, waxaa la soo saaray dastuur cusub oo siinaya dhammaan qowmiyadaha hoos yimaada xukunka Itoobiya, oo ay ku jiraan dadka Soomaaliyeed, xuquuq buuxda oo sınaya inay aaya Honda ka Taşhan karaan ilaa go’itaan, iyo ismaamul, sida ku xusan Qodobka 39 ee Dastuurka Itoobiya. Aasaaska Dowlad Deegaanka Soomaalida ee la sameeyay iyadoo la raacayo dastuurkan ayaa lagu aqoonsaday xuquuqda dadka Soomaaliyeed ay u leeyihiin in si buuxda loo aqoonsaday jinsiyadooda Somalinimada, afkooda, diintooda, iyo ismaamulkooda inay u madaxbanaan yihiin, iyada oo la damaanad qaaday xuquuqohooda siyaasadeed, dhaqaale, iyo bini'aadamino sida loo aqoonsada dhammaan qowmiyadaha kale ee Itoobiya ku nool.
Inkasta oo ay jiraan damaanado dastuurka ku qoran, dadka Soomaaliyeed waxay la kulmeen xadgudubyadii ugu darnaa ee abid ka soo gaara wixii ka dambeeyay xukunkii Menelik. Ka dib halgan dheer oo dhiig badan ku daatay, xukuumad cusub ayaa talada celisay rajo ah in la xurmayn doono rajada nabadda iyo ixtiraamka sharciga. In kasta oo nabaddu ay ka suuroobi waysay qaybo badan oo dalka Itoobiya ka mid ah, heshiiska nabadda ee ay wada gaareen ONLF iyo dowladda Itoobiya sannadkii 2018 wuxuu horseeday xasillooni ku-meel-gaar ah oo ka dhacday Dowlad Deegaanka Soomaalida, inkasta oo ay jireen caqabado badan iyo xadgudubyado badan.
Qodob muhiim ah oo ka mid ah heshiiskan wuxuu ahaa in ONLF ay si nabad ah ku sii wadi doonto hawlaheeda siyaasadeed, iyadoo ay jirto damaanad qaadka ah in dowladda Itoobiya ay si buuxda u ixtiraami doonto dastuurka. Hase yeeshee, dhawaan, tallaabooyin walaac leh ayaa laga qaaday Deegaanka Soomaalida, gaar ahaan marka la eego colaadda ka soo ifbaxday Itoobiya iyo Soomaaliya. Tallaabooyinkan waxay u muuqdaan kuwo si toos ah ugu xadgudbaya Qodobka 39 ee Dastuurka Itoobiya, iyagoo sidoo kale wiiqaya heshiiska nabadda.
1. Odayaasha, haweenka, iyo qeybaha kale ee bulshada Soomaaliyeed ayaa lagu qasbay in laga soo muuqdo taleefishinka, iyaga oo lagu bahdilayo inay iska fogeeyaan jinsiyadooda Soomaaliyeed, sheegaanna inay Soomaali ahayn.
2. Waxaa jira warar la isla dhexmarayo oo sheegaya in magaca iyo calanka Dowlad Deegaanka Soomaalida la beddeli doono, taas oo meesha ka saaraysa wax kasta oo lagu aqoonsado Soomaalinimada.
3. Dowlad degaanka Somalida wuxuu u muqdisho in maamulkii si la ciidamaynayo sidi waagii h**e ahaan jirta oo militating a ka awood badan doono DDS maamulkeeda, taas oo sii wiiqaysa ismaamulka Somalida oo h**eba daciif u sii ahaa.
ONLF waxay si adag u cambaaraynaysaa dhaqamadaas aan dhar I waafaqsanayn, waxayna ku baaqaysaa in dowladda Itoobiya ay si degdeg ah u joojiso ficilladaas, kuwaas oo si toos ah ugu xadgudbaya Dastuurka Federalka Itoobiya, kan DDS iyo heshiiska nabadda ee lala galay ONLF. Xukuumadda Itoobiya waa inay ilaalisaa mabda’a sinaanta dhammaan qowmiyadaha, iyadoo aan qolo gaar ahi awood gaar ah ku yeelan dalka. Shacabka Soomaaliyeed ee ku nool Dowlad Deegaanka Soomaalida lama cadaadin karo iPad oo Wiil laga dhiganayo Kh ila afka u dhaxeeya Itoobiya iyo Soomaaliya.
Waxaan ku boorrinaynaa dowladda Itoobiya inay ixtiraamto xuquuqda dastuuriga ah ee dadka Soomaaliyeed iyo inay u hoggaansanto qodobbada ku jira heshiiska nabadda. Haddii aan si degdeg ah tallaabo looga qaadin arrimahan, waxay halis gelinaysaa xasilloonida iyo nabadgalyada gobolka.
Wixii Faahfaahin Dheeraad ah kala xidhiidh:
[email protected]
Si Degdeg Ah Loo Sii Daayo
Sebtembar 18, 2024
