08/12/2025
Trump bắt chước Tập dùng chính trị siết kinh tế |
Một thế hệ trước, lẽ thường cho rằng khi Trung Quốc tự do hóa, nền kinh tế của họ sẽ dần giống Mỹ. Nhưng trớ trêu thay, giờ đây chính chủ nghĩa tư bản ở Mỹ lại đang bắt đầu giống Trung Cộng. Những minh chứng gần đây thật khó bỏ qua: Tổng thống Trump yêu cầu buộc CEO Intel phải từ chức; Chính quyền Trump đòi "chia" 15% từ doanh thu của Nvidia và AMD khi bán một số dòng chip cho Trung Quốc; Chính phủ Trump sẽ nắm giữ “cổ phần vàng” tại U.S. Steel như điều kiện cho thương vụ Nippon Steel thâu tóm; và khoản 1,5 nghìn tỷ USD đầu tư mà Trump tuyên bố sẽ đích thân ông điều phối từ các đối tác thương mại.
Đây không phải chủ nghĩa xã hội – nơi nhà nước sở hữu toàn bộ tư liệu sản xuất. Đây là chủ nghĩa tư bản nhà nước: một thứ lai tạp giữa xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa, trong đó chính phủ định hướng quyết định của các doanh nghiệp vốn được xem là “tư nhân”.
Trung Quốc gọi mô hình này là “chủ nghĩa xã hội mang đặc sắc Trung Quốc”. Mỹ chưa đi xa đến mức đó, thậm chí còn kém so với những “phiên bản nhẹ” ở Nga, Brazil hay đôi khi là Pháp. Nhưng giờ đây, ta hoàn toàn có thể gọi đây là “chủ nghĩa tư bản nhà nước mang đặc sắc Mỹ” – một bước ngoặt rời xa lý tưởng thị trường tự do từng là niềm kiêu hãnh của Hoa Kỳ.
Chủ nghĩa tư bản nhà nước không chỉ là công cụ kinh tế, mà còn là đòn bẩy chính trị. Tại Trung Quốc, Tập Cận Bình sử dụng quyền lực quản lý kinh tế như lưỡi dao để triệt hạ bất cứ ai thách thức quyền lãnh đạo của đảng. Năm 2020, Jack Ma – nhà sáng lập Alibaba, biểu tượng kinh doanh của cả nước – dám chỉ trích cơ quan quản lý vì bóp nghẹt đổi mới tài chính. Hậu quả đến ngay lập tức: đợt IPO của Ant Group bị hủy, tập đoàn bị phạt 2,8 tỷ USD, và Jack Ma biến mất khỏi công chúng trong một thời gian.
Trump cũng không hề kém cạnh trong việc dùng mệnh lệnh hành pháp và quyền lực quản lý để trừng phạt các công ty truyền thông, ngân hàng, hãng luật… mà ông cho là “đối thủ”, đồng thời ưu ái những lãnh đạo doanh nghiệp biết “ngả” theo mình.
Nếu trong nhiệm kỳ đầu, các CEO còn dám công khai phản đối Trump về nhập cư hay thương mại, thì nay họ hoặc là rải tiền ủng hộ, hoặc im lặng.
Trump còn tìm cách kiểm soát chính trị đối với các cơ quan vốn từ lâu được duy trì độc lập với Nhà Trắng, như Cục Thống kê Lao động hay Cục Dự trữ Liên bang. Điều này gợi nhớ Trung Quốc, nơi bộ máy quan liêu hoàn toàn nằm dưới gót giày của đảng cầm quyền.
Trump từ lâu đã ngưỡng mộ quyền lực tuyệt đối mà Tập nắm giữ, nhưng về lý thuyết, Mỹ vẫn có những rào chắn: tòa án độc lập, tự do ngôn luận, thủ tục pháp lý minh bạch, và sự phân tán quyền lực giữa nhiều cấp và nhánh chính quyền.
Câu hỏi lớn là: những cơ chế kiểm soát và cân bằng ấy sẽ đứng vững được bao lâu, trước khi chủ nghĩa tư bản tự do ở Mỹ bị thay thế hoàn toàn bởi một phiên bản “tư bản nhà nước kiểu Trump” – nơi quyền lực chính trị và kinh tế hòa làm một, và tự do thị trường chỉ còn là khẩu hiệu hoài niệm?.....
Hãy góp sức cùng NVR bảo vệ Tự do Dân chủ https://buymeacoffee.com/nvradio
”Xin hãy nhấn 👉 SUBSCRIBE KÊNH và 👉 ẤN CHUÔNG để là người đầu tiên nhận được thông báo video mới của NVR.
https://www.youtube.com/live/N0aEB2UHc1k?si=qsIR0iXxJJmHoMA2
......Hãy góp sức cùng NVR bảo vệ Tự do Dân chủ https://buymeacoffee.com/nvradio”Xin hãy nhấn 👉 SUBSCRIBE KÊNH và 👉 ẤN CHUÔNG để là người đầu tiên nhận đượ...
