01/11/2024
Công viên Quốc gia Rừng hoá thạch, bang Arizona, US
Chúng tôi bắt đầu chuyến đi dài ngày tìm hiểu sa mạc miền tây nam nước Mỹ bằng chuyến thăm Vườn Quốc gia Rừng gỗ hoá thạch. Con đường đi thật đẹp không tưởng tượng nổi. Xe chạy xuyên những địa hình có độ cao khác nhau, khi cao nhất lên đến hơn 2400 m trên mặt nước biển. Qua từng độ cao, lần đầu tiên tôi được nhìn thấy sự thay đổi của thảm thực vật theo từng mức độ cao, từ những bụi cây nhỏ lúp xúp, tới các loài cây có độ lớn trung bình, tới những nhóm cây cao vút. Tôi được nhìn thấy những cánh đồng cỏ cằn cỗi nhưng phủ bát ngát màu vàng nhạt cỏ úa, vàng óng và các màu sắc khác các loại hoa dại còn lại cuối mùa.
Tôi rất mê gỗ hoá thạch và đã đôi lần viết về nó, bản thân cũng có vài mẫu gỗ hoá thạch "mót" được ở Tây Nguyên. Nhưng khi đến khu bảo tồn quốc gia này tôi chỉ có thể dùng hai từ "ngỡ ngàng" và "choáng". Khu công viên thật mênh mông có diện tích tới 500 km vuông với các địa hình khác nhau, rải rác khặp nơi là gỗ hoá thạch, tôi được chứng kiến cả những cây cầu gỗ đã hoá thành cầu đá mã não. Các bức ảnh sẽ phần nào tả lại chúng.
Trong khoảng 250 đến 227 triệu năm trước, nơi đây là những khu rừng cây khổng lồ. Quanh đây có tới 600 ngọn nứi lửa. Những biến động địa chất và thời tiết từng thời kỳ lặp đi lặp lại trong khu vực như hoạt động núi lửa, sự thay đổi của dòng sông Colorado, băng tuyết, lũ... đã chôn vùi những khu rừng, nâng chúng lên, hạ chúng xuống... Nước mang theo các khoáng chất của từng thời kỳ khác nhau ngấm vào, phản ững với hữu cơ trong gỗ, thay thế dần các tế bào xenlulo của gỗ bằng các thành phần khoáng chất, dần dần biến gỗ thành đá. Tuỳ theo loại khoáng chất, gỗ hoá thạch cũng giống đá, có thể là silic, là mã não, opal... Vào những năm đầu thế kỷ 19, khi Mỹ xây dựng tuyến đường xe lửa xuyên qua Arizona mới phát hiện ra khu vực này. Thổ dân nơi đây vẫn nhặt những khối đá, mà thực chất là gỗ hoá thạch, chất lên xây tường, hàng rào... Khi xác định được đây chính là khu vực rừng cây đã hoá thạch, Mỹ nhanh chóng lập thành khu kỷ niệm rừng hoá thạch và đến 1962 chính thức thành lập Vườn quốc gia.
Gỗ hoá thạch không hiếm và có ở khắp nơi trên thế giới. Nhưng chỉ ở Arizona, gỗ hoá thạch đạt đến sự đa dạng và đặc biệt nhất về chủng loại, màu sắc bởi sự đa dạng của hoạt động địa chất và khoáng chất nơi đây.
Vào cửa hàng bán đồ lưu niệm gỗ hoá thạch của người da đỏ, tôi mê mẩn các mẫu đá và không thể cầm lòng được đã mua về một mẫu gỗ hoá thạch vô cũng sặc sỡ, không hề rẻ.
Quả là một chuyến đi thú vị với rất nhiều kiến thức về địa chất và lịch sử trái đất.
Cre: Phuong Hoa Ta (Du Lịch USA và Thế Giới)