Gazeta Dielli - Faqja Zyrtare, 2437 Southern Boulevard Bronx, New York, NY (2025)

08/03/2025

MALËSORËT E AMERIKËS LETËR TË HAPUR PRESIDENTIT TË MALIT TË ZI: MOSDEKRETIMI I LIGJIT PËR TATIMIN MBI PATUNDSHMËRITË, AKT ANTI-SHQIPTAR

LETËR E HAPUR nga organizatat shqiptare në SHBA
Malësia e Madhe NY, Malësia e Madhe MI, Malësia Kaliforni dhe Jehona e Malësisë

Drejtuar institucioneve të Malit të Zi, partnerëve ndërkombëtarë dhe opinionit publik:

Vendimi i Presidentit të Malit të Zi për të mos dekretuar Ligjin për Tatimin mbi Patundshmëritë është një akt i pastër anti-shqiptar që godet drejtpërdrejt Komunën e Tuzit dhe komunat me shumicë shqiptare.

Ky është sabotim i qëllimshëm, që pengon zhvillimin ekonomik dhe vetëqeverisjen e shqiptarëve në Mal të Zi. Ndërkohë që toka shqiptare shfrytëzohet nga kompani shtetërore si “Plantaže”, komunave shqiptare u mohohen të ardhurat që u takojnë.

Presidenti Milatoviq, në vend të përgjigjes për këtë padrejtësi, sulmon përfaqësuesin shqiptar Nik Gjeloshaj, duke e paraqitur barazinë si kërcënim.

Ne nuk heshtim.
Jemi të lidhur me faktorë kyç në Kongresin Amerikan, Senat, dhe Departamentin e Shtetit.
Kërkojmë rikthimin dhe miratimin e menjëhershëm të ligjit, si dhe hetim të pavarur për këtë bllokim të rrezikshëm.

Komunat tona nuk janë plaçkë politike.
Janë shtëpia jonë.
Drejtësia do vijë!

08/03/2025

Në Kumanovë kur jehonte urrejtja ndaj shqiptarëve, në lozhë nga Mickoski sundonte heshtja!!! Kush po e ndez fitilin e urrejtjes!?”

Bekim Adili

Ngjarja e fundit në Kumanovë gjatë ndeshjes së basketbollit ndërmjet Maqedonisë së Veriut dhe Rumanisë nuk ishte vetëm një shpërthim turmash të pakontrolluara. Ato ishin një pasqyrë e zymtë dhe e rrezikshme e asaj që po gëlon në heshtje në shoqërinë e këtijë vendi. Një valë urrejtjeje e toleruar nga maja e shtetit,që mund të shndërrohet në destabilizim të pakthyeshëm. Kur nga tribunat jehonin thirrje si “Shqiptari i mirë është shqiptari i vdekur” dhe “Dhoma e gazit për shqiptarët”, në radhët e para të të ftuarve të nderit ndodheshin Kryeministri Hristijan Mickoski, Ministri i Jashtëm Panço Toshkovski, Zëvendëskryeministri Ivan Stoilkoviq dhe Kryetari i Komunës së Kumanovës, Maksim Dimitrievski. Asnjëri prej tyre nuk reagoi. Asnjë fjalë, asnjë gjest. Një heshtje që sot kumbon më fort se çdo parullë. Një heshtje që ngjan më shumë me miratim sesa me mosvëmendje. Në një vend me pretendime evropiane, ky mosreagim institucional është jo vetëm skandaloz, por edhe sinjal i qartë i një kursi të rrezikshëm politik.

Aty ku tolerohet ekstremizmi si mjet mobilizimi i bazës nacionaliste dhe ku liderët e shtetit nuk dënojnë publikisht këtë veprim, do të thotë se realisht ata e ushqejnë këtë gjuhë, duke e bërë pjesë të diskursit publik. Me këtë që po ndodh, po dëshmohet edhe alarmi i raportit të Parlamentit Europian, që paralajmrojë mundësi destabiliteti në këtë vend. Pra, Maqedonia e Veriut po rrezikon të rikthehet në spiralen e njohur të ndasive etnike që e kanë ndjekur si hije dekadash me radhë. Por rreziku i vitit 2025 është më i thellë. Këtë herë, urrejtja po institucionalizohet, po normalizohet nga pushteti, dhe po shpërndahet me bekimin e heshtur të atyre që duhet të ishin gardianë të demokracisë dhe barazisë.

Nëse sot normalizohen parullat për “dhomat e gazit” ndaj një etnie që përbën mbi një të katërtën e popullsisë siqë janë shqiptarët, nesër çfarë tjetër do të jetë e pranueshme? A do të jetë e pranueshëm edhe dhuna fizike, përjashtimi nga jeta publike, përndjekja dhe arrestimet ndaj shqiptarëve. Një sinjal i rrezikshëm se ndërtimi i bashkëjetesës ndëretnike, themeli mbi të cilin qëndron stabiliteti i Maqedonisë së Veriut se po ecën drejt kolapsit.

Shqiptarët nuk kërkojnë trajtim të privilegjuar, por barazi dhe garanci se do të jetojnë në një shtet që i mbron nga urrejtja dhe diskriminimi. Në mungesë të kësaj garancie, radikalizimi i skajshëm mund të mos vijë vetëm nga tribunat. Ai mund të infektojë edhe rrugën politike dhe shoqërore. Ku pasojat do t’i ndjejë i gjithë shteti, jo vetëm shqiptarët.

Koha për reagim institucional nuk ka kaluar ende. Por çdo ditë heshtjeje është një hap më afër përplasjes.Të shpresojm se reagimi institucional do jetë i ngjashëm siqë merren masa ndaj shqiptarëve dhe për shkeljet më të vogla. E kundërta siqë jemi mësuar të gjejnë masa lehtsuese për tifozat ultranacionalist maqedonas, do të rrisë edhe më shumë ndjenjën e pasigurisë dhe ndarjen e hendekut mes etnive.

08/03/2025

Njohja e Republikës së Kosovës nga Serbia – Kushti i vetëm themelor për paqe të qëndrueshme dhe marrëdhënie të barabarta ndërmjet dy shteteve sovrane

Prof. Dr. Fejzulla Berisha
(Ekspert i së drejtës publike)

I.Përtej dialogut – drejt një arkitekture të re të stabilitetit në Ballkanin Perëndimor

Dialogu ndërmjet Republikës së Kosovës dhe Serbisë, i ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian dhe i mbështetur nga SHBA-të, ka hyrë tashmë në dekadën e dytë pa prodhuar as zgjidhje përfundimtare, as transformim real në marrëdhëniet mes dy vendeve. Kjo është pasojë direkte e faktit se nuk është trajtuar çështja themelore: njohja e Kosovës si shtet sovran dhe i barabartë në sistemin ndërkombëtar.

Pa zgjidhjen e kësaj çështjeje, të gjitha marrëveshjet tjera – qofshin për energjinë, për lëvizjen e lirë, për njohjen e targave apo për të zhdukurit me dhunë – mbeten teknikalitete të brishta mbi një themel të paqëndrueshëm juridik dhe diplomatik. Njohja e Republikës së Kosovës nga Serbia nuk është çështje formale apo simbolike, por është kriter i domosdoshëm për vendosjen e paqes, përparimit dhe stabilitetit rajonal të qëndrueshëm.

II. Njohja – një akt i drejtësisë historike, jo vetëm i realizmit politik

Republika e Kosovës është rezultat i një procesi të gjatë, të dhimbshëm dhe historik të dekolonizimit nga Serbia. Lufta çlirimtare e viteve 1998–1999, pas dekadash shtypjeje, spastrimi etnik, aparteidi institucional dhe shkeljeje sistematike të të drejtave të njeriut, përfundoi me ndërhyrjen humanitare të NATO-s dhe vendosjen e administratës ndërkombëtare përmes Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit.

Ky ndërkombëtarizim i statusit të Kosovës ishte një akt tranzicioni drejt shtetësisë, i formalizuar më 17 shkurt 2008 me shpalljen e pavarësisë, një akt që u vlerësua nga GJND si i përputhshëm me të drejtën ndërkombëtare. Prandaj, njohja nga Serbia nuk është kompromis politik, por është një detyrim historik për të pranuar realitetin juridik që ka lindur si pasojë e një lufte çlirimtare dhe të një akti të drejtësisë ndërkombëtare.

III. Qasja e gabuar e “neutralitetit statusor” dhe pasojat për sigurinë rajonale

Politika e Bashkimit Evropian për “neutralitet ndaj statusit” ka prodhuar një asimetri të rrezikshme: Kosova trajtohet si palë e barabartë në dialog, por jo si shtet i barabartë në marrëdhënie ndërkombëtare. Ky pozicion nuk është neutral – është i njëanshëm në favor të Serbisë, sepse legjitimon një pozicion mohues, kolonial dhe destruktiv ndaj ekzistencës së një shteti të ri.

Kjo qasje ka pasoja të thella:

-Inkurajon Serbinë të mos e njohë realitetin e pasluftës, duke e përdorur dialogun si mjet për të kontestuar shtetësinë e Kosovës, jo për të ndërtuar marrëdhënie fqinjësore.

-Destabilizon Ballkanin Perëndimor, duke mbajtur hapur një konflikt të ngrirë që mund të shpërthejë në çdo moment.

-Minon besueshmërinë e BE-së si ndërmjetëse, pasi tregon paaftësi për të imponuar parime të së drejtës dhe barazisë ndërkombëtare.

IV. Marrëdhëniet Kosovë–Serbi nuk janë çështje e brendshme, por raport ndërmjet dy shteteve të veçanta

Serbia vazhdon të pretendojë se Kosova është “krahinë autonome” sipas Kushtetutës së saj të vitit 2006. Kjo është një konstruksion juridik i dështuar dhe një shkelje flagrante e realitetit politik dhe të drejtës ndërkombëtare. Marrëdhëniet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë nuk janë marrëdhënie të një shteti me një territor të vetin, por janë marrëdhënie ndërmjet dy shteteve që kanë ndarë historinë e dhunës dhe të luftës, dhe që tash kërkojnë të jetojnë si fqinj të pavarur, në paqe dhe me sovranitet të plotë.

Çdo zgjidhje që e nënkupton “autonominë” e Kosovës brenda Serbisë është jo vetëm politikisht e pamundur, por edhe moralisht e papranueshme pas gjenocidit dhe shkatërrimeve që Serbia i ka shkaktuar popullit shqiptar të Kosovës.

V. Pa njohje, nuk ka vullnet të mirë në zbatimin e marrëveshjeve

Të gjitha marrëveshjet e arritura në Bruksel e në Ohër mbeten në letër për shkak të mungesës së njohjes:

-Serbia refuzon ta zbatojë Marrëveshjen e Ohrit sepse e interpreton atë si marrëveshje politike dhe jo juridikisht të detyrueshme.

-Nuk pranon as të hapë mision diplomatik të përhershëm në Kosovë, as ta lejojë Kosovën të anëtarësohet në organizata ndërkombëtare.

-E instrumentalizon çështjen e Asociacionit të komunave me shumicë serbe si një mjet për të krijuar struktura paralele që minojnë sovranitetin e Kosovës, jo si mekanizëm për integrimin e komunitetit serb brenda rendit kushtetues të Kosovës.

Pa njohje, Serbia nuk ka as motivim, as detyrim të sinqertë për të respektuar asnjë marrëveshje, sepse nuk e njeh subjektin me të cilin po nënshkruan.

VI. Rekomandime strategjike për diplomacinë e Kosovës

Ndryshim paradigme – Nga qasja e menaxhimit të dialogut drejt qasje strategjike për arritjen e njohjes, përmes presionit të partnerëve ndërkombëtarë mbi Serbinë.

Vendosja e njohjes si kriter për integrimin e Serbisë në BE – Ashtu siç është kërkuar njohja e Kroacisë dhe Bosnje-Hercegovinës për proceset e kaluara të anëtarësimit.

Ndërtimi i një diplomacie të re agresive, jo mbrojtëse, që e vë në plan të parë drejtësinë e luftës çlirimtare, të drejtën për vetëvendosje dhe shtetësinë e pakthyeshme të Kosovës.

Mobilizimi i diasporës dhe komunitetit akademik ndërkombëtar për të rrëzuar narrativat serbe në forumet ndërkombëtare.

Intensifikimi i bashkëpunimit me SHBA-të, si garanci e vetme për të çuar përpara një marrëveshje historike që përfshin njohjen e ndërsjellë si përfundim i dialogut.

VII. Njohja nuk është çmim për Kosovën, por detyrim për Serbinë

Kosova nuk kërkon më njohje si akt lëmoshe apo kompromisi. Kosova kërkon njohje si akt të drejtësisë ndërkombëtare, si pranim i një realiteti të pamohueshëm politik dhe juridik.

Serbia duhet të përballet me të kaluarën, të distancohet nga projektet gjenocidale, dhe të pranojë faktin se Kosova është shtet i pavarur, demokratik dhe i pakthyeshëm.

Vetëm atëherë mund të flitet për paqe të qëndrueshme, fqinjësi të mirë dhe një të ardhme evropiane të Ballkanit.

08/03/2025

Filip Shiroka, i vrullshmi i mallit lirik dhe veprimtari i Rilindjes Kombëtare, iku me brengë dhe “erdhi” me dallendyshet

Nga Albert Vataj

Shkodrani Filip Shiroka zë një vend të veçantë në mozaikun e poetëve të Rilindjes Kombëtare Shqiptare. I qetë në përshkrim, por i thellë në ndjenjë, i matur në fjalë, por i vrullshëm në mal, poezia e tij, si një lumë që rrjedh pa bujë, por që gërryen themelet e dhembjes dhe të kujtesës, do të bëhej më e njohur vetëm pas largimit të tij fizik nga kjo botë. Ndër vite, ajo do të rizbulohej si një pasqyrë e shpirtit shqiptar në mërgim, një himn i ndjerë për vendlindjen, i përthyer në një gjuhë të pastër, të kristaltë, si vetë uji i Kirit që rrjedh mes kodrave të Shkodrës.

Poezia e tij, kombëtare, satirike dhe meditative, në gjuhën shqipe u shkrua kryesisht në harkun kohor 1896–1903. E frymëzuar nga romantikët e mëdhenj evropianë – si Alfred de Musset, Alphonse de Lamartine dhe Tommaso Grossi – të cilët i kishte lexuar në rini, në bibliotekat e heshtura të Shkodrës, nën dritën e qirinjve françeskanë, vepra e Shirokës nuk synon të mbulojë një spektër të gjerë tematik a stilistik. Megjithatë, ajo gëzon një pasuri të veçantë për nga forca e ndjenjës dhe thellësia e shpirtit. Ai nuk është poet i vargjeve të stolisura me zbukurime artificiale, por i një sinqeriteti të rrallë, i një lirizmi që buron si vajim i heshtur mbi plagën e shpirtit.

Ai mbetet ndër më të veçantët ndër rilindës, për përkushtimin ndaj temës së mallit për atdheun, një mall që nuk është vetëm ndjenjë nostalgjie, por edhe revoltë e qetë, dhimbje që zë rrënjë në thellësitë e vetëdijes kombëtare. Poezia “Shko dallndryshë” është ndoshta më e njohura dhe më përfaqësuesja e kësaj fryme: një këngë e butë, por ngulmuese, për ikjen dhe për mungesën, për ndarjen dhe për shpresën.

Filip Shiroka lindi në Shkodër, më 1859, në një familje me rrënjë të thella qytetarie dhe tradite. I biri i Ejll (Engjëll) Shirokës dhe Rozes së Ndoc Heqimit, ai do të merrte edukatën e parë pranë etërve françeskanë, ku ndër mësuesit e tij ishte edhe At Leonardo De Martino, një arbëresh i mbarë që i fali brezit të tij jo vetëm dije, por edhe frymë.

Ende i ri, gjatë ngjarjeve të Lidhjes së Prizrenit, Shiroka u shndërrua në një zë i ndërgjegjes kombëtare: ai u dërgonte javë për javë artikuj gazetave italiane L’Osservatore Triestino dhe Il Piccolo, ku denonconte me guxim mizoritë që shqiptarët përjetonin nën sundimin osman, në një kohë kur vetë Perandoria kishte veshët e mbushur me zhurmat e anmiqve t’onë. Në letrat që shkëmbente me Sotir Koleën, ai pohonte se kishte qenë përgjegjës i fletoreve L’Osservatore Romano dhe La Voce della Verità, si dhe bashkëpunëtor i rregullt i shumë periodikëve të Triestes, si Il Cittadino.

Pas dështimit të Lidhjes së Prizrenit, në vitin 1880, Shiroka mori rrugën e mërgimit në Lindjen e Afërt, ku punoi si inxhinier ndërtimi hekurudhash, një profesion që nuk i mbyti dot pasionin për poezinë e për shqipen. Atje formoi familje me një grua të huaj dhe solli në jetë dy fëmijë: Engjëllin dhe Alicen. Por edhe pse larg, zemra e tij rrinte gjithnjë në Shkodrën e braktisur, dhe përmes një letërkëmbimi të dendur me të afërmit dhe bashkëmendimtarët, vijonte të ushqente lidhjen me vendlindjen.

Në letra të ndryshme, që datojnë nga Beiruti, Libani dhe Egjipti, mund të ndiqet udha e tij e paqetë, gjithnjë në lëvizje: më 14 shtator 1892 ndodhej në Beirut, më vonë në Kairo, ku në prill të 1912-s u diagnostikua me anemi. Në vitin 1921, u emërua kryetar i shoqërisë “Vllazëria e shqiptarëve në Misir”, duke i dhënë zë dhe përfaqësim komunitetit shqiptar në mërgim.

Letra e tij e fundit e njohur, dërguar Zef Sumës më 9 dhjetor 1930, e gjen në Hadet, pranë Beirutit, një vend ku edhe heshtja kishte mësuar të flasë shqip.

Vepra e parë e njohur e tij ishte “All’Albania, all’armi, all’armi!”, një poezi luftëtare shkruar në italisht dhe botuar në Osservatore Cattolico të Milanos në vitin 1878, si përgjigje ndaj rrezikut që i kanosej Ulqinit. Më vonë, kjo poezi do të ribotohej me pseudonimin Karolip Shifip në Fiamuri i Arbërit, nën drejtimin e Jeronim De Radës.

Me kalimin e viteve, Shiroka do të përdorte edhe pseudonime të tjera si Geg Postrippa dhe Ulqinaku, duke botuar poezitë e tij në organe si Albania e Faik Konicës, në periodikët shqiptarë të Egjiptit dhe në të përmuajshmen fetare Elçija i Zemrës së Jezu Krishtit.

Përveç më shumë se gjashtëdhjetë vjershave, Shiroka është autor edhe i tre tregimeve të shkurtra, artikujsh publicistikë, si dhe përkthyes i veprave të liturgjisë katolike. Në vitin 1921, botoi në Shkodër veprën “Moji i të dekunve”, një tekst në prozë fetare, ku shpalos një besim të thellë të ushqyer që në fëmijëri dhe të bartur si dritë nëpër netët e gjata të mërgimit.

Filip Shiroka nuk është vetëm poet i mallit dhe i fjalës së ndjeshme; ai është dëshmitar i një kohe që plagosi shpirtin shqiptar. Në vargjet e tij nuk gjejmë vetëm ndjenja, por edhe përballje; jo vetëm ëndërrime, por edhe gjurmë konkrete të një rrugëtimi të dhimbshëm. Ai mbetet një zë i qetë, por i pashuar në korin e rilindësve, një poet që me varg e lot ngulmoi se gjuha, dashuria për atdheun dhe ndjenja fetare mund të jenë urë shpëtimi për çdo shpirt që endet ndër skaje të botës.

Përmbledhja e tij poetike, Zani i zemrës, Tiranë 1933, të cilën e hartoi në zgrip të shekullit, u botua nga Ndoc Nikaj dy vjet para vdekjes së Shirokës në Beirut.

Shko Dallëndyshe

Udha e mbarë, se erdh prendvera,
shko dallendyshe tue fluturue,
prej Misirit n’dhena tjera
fusha e male tue kërkue;
n’Shqypni shko, pra, fluturim,
shko në Shkodër, n’gjytet tim!

Shndet prej mejet të m’i falesh
saj’ shpis’ vjetër ku jam le,
me ato vende rreth t’përfalesh
ku kam shkue kohën e re;
atje shko, pra, fluturim,
fal me shndet gjytetit tim!

Shko n’at shkollën ku jam msue
me shokë t’mi, shokt e fmnisë,
shko n’at Kishë ku kam urue
t’parën Uratë Perendisë,
atje shko, pra, fluturim,
fal me shndet gjytetit tim!

Me ato male, me ato kodra,
me ato prronje rreth t’përfalesh;
n’ato fusha qi m’ka Shkodra,
të lulzueme, aty t’ndalesh,
tue këndue me ambëlcim:
fal me shndet gjytetit tim!

T’mujshe edh’ un me fluturue,
dojsh’ edhe un me u nisë me ty,
dojshe n’Shkodër me kalue,
m’e pa prap at vend me sy!…
Por… ti shko atje flutrim;
e ti qajma fatin tim!…

Dhe kur t’mrrish në Fushë t’Rmajit,
dallendyshe ulu me pushue;
kam dy vorre n’at vend t’vajit,
t’nans e t’babs qi m’kan mjerue:
qaj me za t’përmallshëm shqim
nji kangë tanden gjith vajtim!…

Ka shum kohë qi s’jam n’Shqypni
n’ato vorre me vajtue,
ti dallendyshe, veshun në zi,
ti aty pra qaj për mue,
me nj’at za t’përmallshëm shqim,
kangën tande për vajtim

08/03/2025

"Kërkime filologjike të Profesor Bahtijar Kryeziut"

Prof. Dr. Begzad Baliu

Zakonisht të gjitha veprat kanë një arsye, një nismë dhe një përmbyllje çasti, andaj as për këtë vepër nuk mund të tuhet ndryshe. E tillë është, pra, edhe kjo vepër që po i jepet lexuesit në këtë ditë feste për Profesor Bahtijar Kryeziun. Shkrimi i saj ka filluar një çerek shekulli më parë, kur Profesori ynë shënonte majat profesionale, ndërsa autori i këtij teksti, i ri dhe në fillimet e tij shkencore, tek kishte marrë gradën e dytë shkencore. Atë kohë Profesor Bahtijar Kryeziu botoi veprën e tij të parë, përkatësisht tezën e doktoratës Onomastika e Hashanisë (2000) në Institutin Albanologjik dhe fjalët e këtij përurimi ua besoi dy specialistëve të kësaj fushe: dr. Rexhep Doçit dhe mr. Begzad Baliut.
Këtu zuri fill interesimi im për veprën e tij, pa përjashtuar edhe përbërës të tjerë. Profesor Bahtijari vinte nga ana ime krahinore; kufijtë etnografikë të kërkimeve të mia të doktoratës (krahnia e Gallapit) “merrnin me vete” edhe dy fshatra të krahinës etnografike të doktoratës së tij; metoda kërkimore e studimore e angazhimit të tij në këtë fushë ishte thjesht një vazhdimësi e punës së tij shkencore; ndërsa më tej, si rallë të tjerë do të më “merrte me vete” edhe në institucionin e tij universitar, në Fakultetin e Edukimit – Universitetin e Prishtinës, duke i pri edhe vlerësimit të tij shkencor e universitar në të gjitha gradat: "Prof. ass.”, “Prof. i asoc.”, “Prof. dr.”.
Duke vlerësuar këtë nderim prej prijësi edhe unë e kam ndjerë obligim të përcjell të gjitha veprat dhe të shkruaj gjithashtu fillimisht për të gjitha veprat e specializuara në fushë të onomastikës, ndërsa më tej edhe për vprat tjera me karakter përgjithësues.

Në ndërkohë e kam parë të arsyeshme që vetë apo me studentët e masterit të zhvilloj disa aktivitete kërkimi, ku objekt do të bëhej edhe Profeor Bahtijar Kryeziu. Pjesë e këtyre aktivi¬teteve janë, jo vetëm leximet e veprave të tij, po edhe bisedat individuale e kolektive dhe intervistat, të cilat janë përfshirë në këtë vëllim.
Duke dashur që në këtë vëllim të përfshihen edhe artikuj të caktuar si edhe intervistat, unë njëkohësisht e kam përjashtuar karakterin monografik të veprës, që e kisha synuar fillimisht. Për më tej Profesori vazhdon të shkruajë si edhe më parë dhe madje, të pranojë që t’i bashkohem në projektet e tij e të më bashkohet në projektet e mia. Në këtë mënyrë ne nga nxënës e mësues u bëmë kolegë, bashkëpunëtorë të fushës dhe madje bashkautorë veprash, besoj me interes në fushë të leksiko-grafisë.

Le të jetë edhe kjo vepër pjesë e këtij bashkëpunimi, bashkë-kërkimi e bashkautorësie në fushë të gjuhës, përkatësisht, historisë së saj, leksikografisë, onomastikës e dijeve të tjera albanologjike edhe një sukses i një rrugëtimi të përbashkët dhe nderim për këtë - albanologjinë që na ka bashkuar.
Dhe le të jetë kjo vetëm vepra e parë e cila i pasvjen bashkë-punimit tonë në vepra me karakter historiko-gjuhësor e leksikografik, si dhe vepër e cila i paraprin një sinteze tjetër për punën e tij shkencore, për të mos thënë për punën tonë kërkimore.

08/03/2025

NJË TEATËR ABSURDITETI KA NDODHUR NË SHKODËR

Nga Frank Shkreli

Me keqardhje të thellë dhe me shqetsim të madh mësova lajmin e përjashtimit të Simon Shkrelit nga Teatri “Migjeni” në Shkodër. Është në kulturën tonë si malësorë që, në raste të tilla si kjo, të mos shprehemi, por të lemë të tjerët të flasin duke qenë se Simonin e kam nga i njëjti fis. Dhe të tjerët, një listë e gjatë bashkpuntorësh e kolegësh të tij që e njohin shumë mirë Simonin dhe kanë punuar e bashkpunuar me ‘të, vërtetë, kanë folur dhe vazhdojnë të flasin në mbrojtje, me zë të lartë dhe me bindje dhe përvojë të lartë profesionale për meritat dhe aftësitë e Simonit si aktor profesional, në mbështetje të Simonit dhe kundër vendimit të Bashkisë së Shkodrës dhe Kryetarit të saj, Benet Becit për dëbimin e Shkrelit nga Teatri “Migjeni” Shkodrës.

Por në solidarizim me të, vendosa që kësaj liste të gjatë mbështetsish të Simonit po i bashkohem edhe unë -- në solidaritet me këtë aktor dhe gazetar të njohur të atyre anëve dhe njëkohsisht, bashkvendas i imi. Jo se Simoni ka nevojën time për ndihmë sepse unë jam i bindur se e VËRTETA është në anën e tij dhe se atë ai do ta ndjeki deri në fund, nepëmjet ligjeve kombëtare dhe ndërkombëtare. Por, në të njëjtën kohë, ndjejë një përgjegjësi morale për të mos heshtur, pasi e njoh personalisht dhe jam rritur në të njëjtin fshat me familjen dhe babain e Simonit, të ndjerin Gjokë Dedën Shkreli, i njohur në ato anë, si një atdhetar, intelektual, aktivist dhe njeri human, që e dalloi veten si i tillë, sidomos, gjatë luftës në Kosovë, duke strehuar mijëra familje shqiptarësh (në rrethin e Ulqinit’ nga Kosova, dhe duke mbledhur ushqim dhe ilaçe për ta, në një prej periudhave më të vështira në historinë e Kombit shqiptar. Gjithashtu, disa nga kolegët e tij në Shkodër e Shqipëri si edhe në Kosovë e konsiderojnë Simon Shkrelin si një urë, në fushën e teatrit dhe të veprimtarisë së tij, midis Shkodrës dhe trojeve të tjera shqiptare.

Një shumicë e vërejtësve dhe atyre që e njohim mirë profesionalizmin dhe seriozitetin e tij, në skenë, në gazetari dhe në shoqëri, me të drejtë janë shprehur në rrjetët sociale se largimi i Simon Shkrelit nga Teatri i Shkodrës ishte një vendim politik nga ana e Bashkisë Shkodër, pasi bashkshortja e Simonit, Eliona Shkreli, që nga fillimi i këtij viti, është emëruar Kryetare e Partisë Demokratike në Shkodër – në opozitë, kundërshtare politike pra e Benet Becit, Kryetarit aktual të Bashkisë Shkodër. E titullova këtë shënim modest dhe shkarkimin nga puna të Simonit nga ana e Bashkisë Shkodër si një absurditet teatror, pikërisht, për arsyetimin e dëbimit të tij me shkresë, për mungesë gjoja, “efikasiteti, efektiviteti, produktivitetit dhe cilësie në punë”, sipas Bashkisë Shkodër. Një gjykim ky i një politkani ndaj një aktori!!! Ata që njohin mirë Simonin shprehen se ky arsyetim nuk ka të bëjë fare me realitetin e aftësive profesionale të Simon Shkrel, por thjesht, është një vendim politik, me një mesazh të caktuar politik.

Një vendim politik ky që na kujton – 35-vjet pas shembjes së Murit të Berlinit -- për fat të keq, një periudhë të tmershme, një histori të errët për Kombin shqiptar shekullin e kaluar, kur vendime të tilla, por edhe më keq, ndaj kundërshtarëve politikë, merreshin nga regjimi komunist, me qëllim zhdukjen fizike ose intelektuale. Ky vendim, në rastin e Simon Shkrelit -- që në skemën e intrigave dhe zhvillimeve të tjera politike më të mëdha në vend – në krahasim mund të duket si diçka e vogël dhe rajonale që prek një person ose një qytet si Shkodrën. Por në realitet pasqyron një dështim katastrofal politik dhe një prove siç kam thenë shpesh se “demokracia jo vetëm që nuk pret”, në Shqipëri por demokracia për të cilën shpresonim për atë vend, me “ndryshimin e sistemeve”, ka dështuar mizorisht, për shqiptarët. Shkarkimi i një aktori, artisti ose gazetari nga një politikan siç është Kryetari i Bashkisë Shkodër ose cilitdo qytet tjetër qoftë, është një mesazh shumë i keq për një vend anëtar I NATO-s dhe tretend për tu antarësuar në Bashkimin Evropian, nuk mund të shikohet ndryshe veç si një vendim i bazuar në rrënjët e thella të strukturave të vjetra të regjimit komunist të Enver Hoxhës dhe apologjetëve të tij. Shqipëria sot është më shumë në linje me vendet autoritare si Rusia, Turqia, Serbia e të tjera dhe jo me perendimin.

Shqipëria, zyrtarisht dhe sipas disave, mund të pretendojë se ka bërë ndryshime dhe ka arrijtur suksese këto 35-vite tranzicioni të dështuar, por në fakt siç është shprehur dikur Vaclav Havel, ish-disident kundër komunizmit, dramaturg dhe më në fund president i Çekisë, se ajo që nuk mund të arrihet shumë shpejt në një vend ish-komunist është “transformimi i mentalitetit” dhe mungesa e një “revolucioni moral”. “Të gjithë ne që kemi përjetuar komunizmin, jemi të deformuar…Siç duket të gjithë ata që në kohën e komunizmit ishin të mitur, edhe sot e kësaj dite, janë të infektuar dhe të korruptuar nga ato që kanë mësuar prej prindërve të tyre…Një trasformim i tillë merr një kohë të gjatë për tu realizuar, ndoshta dy brez a më shumë para se të transformohet edhe kultura politike, e të cilën mund ta quajmë më në fund demokraci…”, ka thënë, Vaclav Havel.

Për fat të keq, ky transformim po merr një kohë shumë të gjatë në Shqipëri, ndryshe nga ish-vendet e tjera komuniste, sidomos në një shoqëri me një kulturë të papjekur demokratike siç është shoqëria shqiptare e deformuar nga komunizmi. Si rrjedhim, njerëz të pafajshëm, intelektualë, aktorë, artistë e gazetarë si Simon Shkreli e kolegu i tij, aktori i Teatrit “Migjeni” në Shkodër, Vladidmir Doda, në këtë ndërkohë, po bien viktima hakmarrjesh politike, me humbje pune dhe reputacioni. Ka vite që me shkrimet e mia modeste, paralajmëroj se “Demokracia nuk pret”. Për fat të keq, rasti i fundit i këtyre dy aktorëve të Shkodrës më bën të shprehem se demokracia shqiptare është lodhur duke pritur dhe se ky eksperiment, sado i sinqertë të ketë qenë fillimisht, ka dështuar tanimë. Por shpresa vdes e fundit!

08/03/2025

Shoqata Shqiptare Amerikane “Bijtë e Shqipes” – Filadelfia organizon

ALBANIAN FESTIVAL -FESTIVALI I PARE SHQIPTAR NE FILADELFIA 🇦🇱 !

Te nderuar bashkatdhetare, kemi kënaqësinë të ftojmë të gjithë anëtarët e komunitetit, së bashku me të gjitha bizneset në fushën e kulinarisë, sh*tes te ushqimeve dhe produkteve tradicionale etj. të bëhen pjesë e Festivalit Shqiptar që do të organizohet ditën e Diel, më 28 Shtator 2025, nga ora 11:00 AM- 18:00 PM. Ejani të festojmë dhe promovojmë së bashku kulturën dhe traditat tona fisnike! Ky festival i jep mundësi çdo biznesi të prezantojë/ofroi produktet e e veta dhe gjithesecilit të kalojë kohë të këndshme me familjarë, miq dhe të afërm! Ky është aktiviteti i JUAJ me muzike live nga kengetare e DJ te talentuar. Ejani te festojme se bashku këtë dite, plot shije, traditë dhe frymë atdhetare!

Pjesëmarrja e bizneseve është falas, mirepresim donacione!

Për të sponsorizuar këtë aktivitet kemi krijuar tre nivele sponsorizimi.

Platinum
Gold
Silver

Na kontaktoni nese deshironi te jeni sponsor i ketij FESTIVALI MADHESHTOR!

Mexhit Koboçi 2673077201
Bujar Gjoka, 267-344-5779
Devis Gjuzi, 215-869-2522
Rudina Bani, 215-600-6346
Milot Rukiqi, 215-593-8101
Dritan Matraku, 267-255-9114
Bujar Çela, 215-715-0556
Llazar Vero, 267-334-4827
Sami Zeka, 267-237-8339
Arti Ismailanj, 267-918-1638
Edi Papaj, 267-918-4706
Eldion Pajollari, 267-258-7336
Elda Janji, 267-592-8028
Afërdita Muzhaqi, 267-776-1492
Mirush Cenaj, 267-745-4405

Adresa;
Qendra e Shoqatës “Bijtë e Shqipes”
3322 Willits Rd, Philadelphia, PA 19136

Hyrja është e hapur dhe falas për të gjithë.
Ju mirëpresim!

08/03/2025

KLINA PO BËHET ME SHTATOREN E PRESIDENTIT HISTORIK, DR. IBRAHIM RUGOVA

Prof. Dr. Zenun Elezaj

Kisha kënaqësinë që, bashkë me kryesuesin e Kuvendit të Komunës, Fadil Gashi, të mirëpresim në takim bashkëvendasin tonë Marjan Cubi, i cili jeton dhe vepron në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Gjatë këtij takimi, me Marjanin nënshkruam një marrëveshje bashkëpunimi për ndërtimin dhe vendosjen e shtatores së ish-Presidentit të Republikës së Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova. Kjo shtatore do të vendoset në sheshin që tashmë mban emrin e tij në qytetin tonë.
Presidenti Rugova mbetet një nga figurat më të rëndësishme të historisë së Kosovës. Ai ishte një lider që me politikën e tij paqësore e ndërkombëtarizoi çështjen tonë dhe siguroi mbështetjen e fuqishme të shteteve perëndimore për lirinë dhe pavarësinë e vendit.

Shtatorja e tij, që pritet të ngrihet shumë shpejt, do të jetë jo vetëm një simbol krenarie, por edhe një shtesë e hijeshisë dhe identitetit të qytetit tonë.

08/02/2025

Gjuha shqipe, shtyllë themelore e identitetit tonë kombëtar

Prof. Dr. Tonin Gjuraj
Rektori
Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi”

Është një kënaqësi dhe nder i veçantë për Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi” që të jetë pjesë e këtij seminari të rëndësishëm, që, jo vetëm vlerëson punën e palodhur të mësuesve tanë në diasporë, por gjithashtu forcon urat që lidhin brezat shqiptarë në mbarë botën me gjuhën, kulturën dhe identitetin tonë të përbashkët.

Gjuha shqipe është shumë më tepër se një mjet komunikimi. Ajo është një shtyllë themelore e identitetit tonë kombëtar, një komponent i pazëvendësueshëm në ndërtimin e lidhjeve familjare, komunitare dhe profesionale – brenda dhe jashtë kufijve të Shqipërisë. Mësimi dhe ruajtja e saj përfaqësojnë një mision të përbashkët kulturor dhe kombëtar, që synon ruajtjen e vazhdimësisë ndërbrezore dhe fuqizimin e vetëdijes identitare.

Në këtë kuadër, certifikimi dhe mësimi i gjuhës shqipe në diasporë nuk duhet të shihet vetëm si një përpjekje arsimore, por dhe si një komponent i domosdoshëm i zhvillimit kombëtar. Kjo përputhet plotësisht me objektivat e Strategjisë Kombëtare për Diasporën 2021–2025 (që besoj do të rishikohet për 2025 - 2030), e cila konsideron diasporën shqiptare një partner strategjik për zhvillimin e vendit në fusha kyçe, si: arsimi, kultura, ekonomia dhe diplomacia.

Strategjia synon të forcojë pjesëmarrjen qytetare, të përmirësojë shërbimet për qytetarët tanë jashtë vendit dhe, mbi të gjitha, të ruajë identitetin kombëtar përmes gjuhës. Si lider rajonal, Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi” është i angazhuar të kontribuojë aktivisht në bashkëpunim me autoritetet vendore, në keto procese zhvillimi, sa mbarëkombëtar, aq dhe lokal dhe rajonal.

Sot, më shumë se kurrë, është thelbësore të mendojmë diasporën si pjesë të pandarë të politikëbërjes dhe zhvillimit të Shqipërisë. Ajo nuk është më vetëm një burim ekonomik, por një urë lidhëse me botën, një vlerë e shtuar në të gjitha proceset e transformimit – nga arsimi dhe kultura, te teknologjia dhe reformat institucionale.

Në këtë rrugëtim të përbashkët për ruajtjen dhe përhapjen e gjuhës dhe kulturës shqiptare, Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi” ka ndërtuar dhe konsoliduar bashkëpunime të rëndësishme me aktorë kyç të diasporës akademike.

Së fundi, kemi nënshkruar një Memorandum Bashkëpunimi me organizatën GERMIN, në kuadër të projektit Diaspora4Innovation, me mbështetjen e GIZ Albania dhe Bashkimit Evropian. Ky bashkëpunim synon të kanalizojë njohuritë dhe përvojën e diasporës në projekte konkrete kërkimore dhe akademike, duke përfshirë studiues shqiptarë nga jashtë në jetën akademike të Universitetit.

Gjithashtu, nëpërmjet bashkëpunimit me Fondacionin Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim (AADF), po fuqizojmë lidhjet me diasporën akademike dhe po promovojmë cilësinë në arsimin e lartë dhe kërkimin shkencor.

Në të njëjtën frymë, Qendra e Studimeve Albanologjike në Universitetin tonë ka ndërtuar ura të qëndrueshme me departamente të mësimdhënies së gjuhës shqipe në Europë dhe më gjerë, duke kontribuar në përgatitjen e materialeve didaktike, trajnimin e mësuesve dhe promovimin e kulturës sonë kombëtare në mjediset ndërkombëtare.

Shkodra, me traditën e saj, me studiuesit dhe eruditët e mrekullueshëm që kanë jetuar dhe punuar këtu, që kanë përshkuar rrugët e saj, është vendi më i volitshëm për t’u themeluar studimet albanologjike, edhe në nivelin Bachelor, me vlerë në Shqipëri e botë. Kjo është idea më e vlertë e këtij universiteti, sipas meje, është një nga sukseset me vlerë në kohë, me kushtin për t’u themeluar dhe vijuar me vizion. Ky është momenti të mendoni si grup intelektualësh nga diaspora, që mund të jeni pjesë e kontribuesve, qoftë si këshillues a mbështetës, për ndërtimin e një rrjeti me universitete, qendrat kërkimore albanologjike në botë e më gjerë (jo vetëm qendra albanologjike, por edhe të tjera që albanologjia mund të lidhet e të bëhet pjesë).
Ne kemi shpallur tashmë iniciativën “Diasora për Universitetin”, por që lipset të shoqërohet me ndryshime ligjore nga MAS.

Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi” ka një ambicie të qartë: të shndërrohet në një qendër kombëtare të ekselencës për formimin e mësuesve të diasporës dhe për edukimin e vazhduar në gjuhën dhe kulturën shqiptare. Ky është një mision që ndërtohet mbi një trashëgimi të shkëlqyer pedagogjike, që ka përgatitur breza të tërë mësuesish – shumë prej të cilëve sot kontribuojnë me përkushtim në komunitetet shqiptare anembanë botës.

Të dashur pjesëmarrës,

Është një pasuri e jashtëzakonshme që Shqipëria ka një diasporë të arsimuar, të angazhuar dhe të përkushtuar, e cila përfaqëson një potencial të madh për zhvillimin e qëndrueshëm të vendit tonë. Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi” mbetet i vendosur për të zgjeruar dhe thelluar bashkëpunimin me ju – mësuesit, profesionistët dhe institucionet e diasporës – për të ndërtuar ura të qëndrueshme dhe për të forcuar rolin e gjuhës shqipe, si një themel i përbashkët identiteti, dinjiteti dhe zhvillimi.
Ju faleminderit për misionin tuaj fisnik, për përkushtimin e përditshëm dhe për dashurinë që mbillni për gjuhën shqipe në zemrat e brezave të rinj në mbarë botën.

Gazeta Dielli - Faqja Zyrtare

08/03/2025

08/03/2025

08/03/2025

08/03/2025

08/03/2025

08/03/2025

08/03/2025

08/03/2025

08/02/2025

Address

Website

Alerts

Shortcuts

Share

Category

DIELLI-MONUMENTI I KUJTESES JO VETEM NE SHBA...