11/08/2025
Mootummaa biltsiginnaa irratti jabeessinee qabsoofna, garuu humni finxaalessi fi Faannoo fi Wayyaaneen fira qabsoo uummata Oromoo ta'uu hin danda'anii jedhan Qeerroowwanii fi Qarreewwan naannoo Oromiyaa yaadannoo waggaa 20ffaa Fincila Diddaa Gabrummaa ilaalchisuun yaada isaanii OMN'f kennan.
Qeerroowwanii fi Qarreewwan yaada isaanii kennan, qabsoo hadhaawaa uummanni Oromoo ilmaan isaa qaqqaalii itti gabbareen olaantummaan sirna Wayyaanee waggaa 27f itti fufe cabee jedhan.
Erga olaantummaan sirna Wayyaanee cabee booda mootummaan jijjiiramicha harkatti galfate waggootiin 7 darbanillee gaaffii uummata Oromoo gurguddoo deebisuu akka hin dandeenye himaniiru.
Gaaffiin Finfinnee fi Dirree Dhawaa, gaaffiin Afaan Oromoo Afaan hojii mootummaa federaalaa gochuu, gaaffiin gahee uummata Oromoof waajjiraalee federaalaa keessatti malu argachiisuu, gaaffiin dinagdee fi kanneen biroo hanga ammaa furmaata wayiituu hin argannee jedhan.
Kana malees daangaan Oromiyaa akkuma bara Wayyaanee har'as sarbamaa jira, qe'een Oromoo humnoota naannolee ollaatiin barbadaa'aa jira mootummaan kun rakkoo kana furmaata itti hin kennine, rakkinichi daranuu hammaatee uummanni Oromoo gatii guddaa kafalaa jira jedhan.
Dabalataanis dhibdeen siyaasaa mootummaa fi warra isaan faallaa dhaabbatanii Oromiyaa keessatti walwaraansa dhalee uummanni Oromoo gatii guddaa itti kafalaa jiraachuu himaniiru.
Kumaatamni lubbuun darbe, hedduutu mana hidhaatti dararamaa jira, warri qaamni miidhames heddu, qabeenyi uummataas ni mancahee jedhan.
Haata'uutii garuu rakkoowwan kanneen keessaa karaan ittiin bahan tumsa humnoota finxaaleyyii Faannoo fi Wayyaaneetiin mitii jedhan Qeerroowwanii fi Qarreewwan yaada isaanii kennan.
Humnoota finxaaleyyii Faannoo fi deeggartoota isaanii olaantummaa saba tokkoo deebifachuuf halkanii guyyaa hojjatanii fi jibba hamaa uummata Oromoof qaban, jibba sana ifatti labsaa jiran waliin gamtaan tolfamu Oromoof gonkumaa bilisummaa hin fiduu jedhan.
Humnoota jiraachuudhuma uummata Oromootuu jibban kanneen waliin tumsi tolfamu kamumtuu badii guddaa akka qabu eeranii, warri kun waggoota 150 oliif uummata Oromoo cunqursaa turuu, cunqursaa sana deebisuuf qabsootti akka jiran dagatamuu akka hin qabne ibsan.
Wayyaanees yoo ta'e waggoota 27 olaantummaan ture waan uummata Oromoo godhe akkamiin hanganumatti dagatamaa jechuun gaafatu warri yaada kennan.
Uummanni Oromoo sirna Wayyaanee jalatti wareegama guddaa kafale, kumaatamatu dhume, kumaatamatu mana hidhaatti dararame, qabeenyi Oromoo jaraan saamamee Oromoon dinagdeen moggeeffame, lafti Oromoo ciramee naannolee ollaaf kennamee hanga har'aa uummatichi aarsaa kafalaa jira, uummanni guddaan kun caasaa mootummaa federaalaa keessa akka dhiibamu ta'e jedhu.
Wayyaaneen ammas olaantummaa gaafasii deebifachuuf hawwaa akka jiru namuu waan beeku kan jedhan Qeerroowwani fi Qarreewwan yaada kennan, warri kun michuu quxusuu(Junior Partner) kan yoo aangoo deebisanii qabatan akka DHDUO/OPDO ajajatan barbaadu jedhan.
Warra kana waliin michuu quxusuu(Junior Partner) ta'anii gamtaa tolfachuun karaa bilisummaatti nama geessu akka hin taane eeran.
Uummanni Oromoo dura mooraa siyaasaa fi qabsoo isaa jabeeffachuu akka qabu kan dubbatan Qeerroowwanii fi Qarreewwan, kun immoo ilaa fi ilaameen wladhaggeeffachuu barbaada jedhan.
Mooraa siyaasaa Oromoo burjaaja'ee jiru baraaruu fi tokkummaa mooraa siyaasaa uumuun dhimma akkaan murteessaa fi ariifachiisaa ta'uu dubbataniiru.