Erkin Asiya Radiosi

05/09/2025

2025-йили 9-май күни Әркин Асийа Радийосиниң уйғур, тибәт вә берма тиллиридики аңлитишлири тохтайду.

Америка һөкүмити дөләт мәжлиси тәрипидин Әркин Асийа Радийосиға ажритип берилгән мәбләғни йоллап бәрмигәнлики үчүн радийомиз өз мәшғулатини зор дәрижидә қисқартишқа мәжбур болди. Бу шуни көрситидуки, Әркин Асийа Радийосиниң Асийа қитәсидики тоққуз хил тилда аңлитиш бериватқан төт бөлүми әмди мәтбуат әркинлики болмиған мәмликәтләр йаки районлардики Әркин Асийа Радийосини ишәнчлик хәвәр мәнбәси дәп қарап келиватқан аңлиғучиларға мулазимәт қилиштин тохтайду. Радийониң мәблиғи әмәлийләшмисә, башқа тилларниң аңлитишлириму йеқин арида мулазимәттин тохтайду.
Оттуз йилға йеқин вақитта Әркин Асийа Радийосиниң уйғур бөлүми Шәрқий Түркистан (Шинжаң)ниң ичи вә тешидики уйғурлар үчүн муһим вә мустәқил хәвәр мәнбәси болуп кәлгән иди. Бу жәрйанда уйғур бөлүмидики мухбирлар хитай һөкүмитиниң һакиммутләқ һөкүмранлиқидики тәңсизликләр һәққидә хәвәрләр ишлиди, хитайниң сахта тәшвиқатлирини паш қилди, шуниңдәк тәқиб вә зулумларға дучар болуватқан милйонлиған уйғурлар үчүн үмид нури болуп кәлди. Әркин Асийа Радийоси уйғурларниң һайатиға ғайәт зор дәрижидә тәсир көрситип келиватқан кәң көләмлик лагерлар, мәжбурий әмгәк вә мәдәнийәт саһәсидики йоқитиш қилмишлиридин мәлумат бәргән болуп, буларниң һәммиси хитай һөкүмити аңлашни задила халимайдиған хәвәрләр иди. Радийо өз нөвитидә уйғур тили вә мәдәнийитини сақлап қелишта муһим рол ойнап кәлди. Буларниң һәммиси ашу чәкләнгән районда туруп радийо пирограммилиримизни аңлиған инсанларниң даимий қоллап-қуввәтлиши түпәйлидинла әмәлгә ашқаниди.
Өмлүктә биз тарих йараттуқ. Өмлүктә биз тәңсизликләргә қарши сүкүнатни буздуқ. Шундақла өмлүктә биз дунйаниң әң йошурун вә мурәккәп районлиридики өзгиришләргә шаһит болдуқ.
Бу йүрәкләрни езидиған бир дәқиқә. Әмма Радийони сақлап қелиш үчүн қолимиздин кәлгән ишниң һәммисини қилимиз. Биз бу ишларниң бир ахирлишиш әмәс, бәлки қисқа муддәтлик бир тохташ болуп қелишини үмид қилимиз.
⁣_______________________________________⁣
⁣⁣
⁣
#ئۇيغۇر #ئۇيغۇرلار #ئۇيغۇرچە

05/09/2025

2025-yili 9-may küni Erkin Asiya Radiyosining Uyghur, Tibet we Bérma tilliridiki anglitishliri toxtaydu.

Amérika hökümiti dölet mejlisi teripidin Erkin Asiya Radiyosigha ajritip bérilgen mebleghni yollap bermigenliki üchün radiyomiz öz meshghulatini zor derijide qisqartishqa mejbur boldi. Bu shuni körsitiduki, Erkin Asiya Radiyosining Asiya qit’esidiki toqquz xil tilda anglitish bériwatqan töt bölümi emdi metbu’at erkinliki bolmighan memliketler yaki rayonlardiki Erkin Asiya Radiyosini ishenchlik xewer menbesi dep qarap kéliwatqan anglighuchilargha mulazimet qilishtin toxtaydu. Radiyoning meblighi emeliyleshmise, bashqa tillarning anglitishlirimu yéqin arida mulazimettin toxtaydu.
Ottuz yilgha yéqin waqitta Erkin Asiya Radiyosining Uyghur bölümi Sherqiy Türkistan (Xinjiang)ning ichi we téshidiki Uyghurlar üchün muhim we musteqil xewer menbesi bolup kelgenidi. Bu jeryanda Uyghur bölümidiki muxbirlar xitay hökümitining hakimmutleq hökümranliqidiki tengsizlikler heqqide xewerler ishlidi, xitayning saxta teshwiqatlirini pash qildi, shuningdek teqib we zulumlargha duchar boluwatqan milyonlighan Uyghurlar üchün ümid nuri bolup keldi. Erkin Asiya Radiyosi Uyghurlarning hayatigha ghayet zor derijide tesir körsitip kéliwatqan keng kölemlik lagérlar, mejburiy emgek we medeniyet sahesidiki yoqitish qilmishliridin melumat bergen bolup, bularning hemmisi xitay hökümiti anglashni zadila xalimaydighan xewerler idi. Radiyo öz nöwitide Uyghur tili we medeniyitini saqlap qélishta muhim rol oynap keldi. Bularning hemmisi ashu cheklen’gen rayonda turup radiyo pirogrammilirimizni anglighan insanlarning da’imiy qollap-quwwetlishi tüpeylidinla emelge ashqanidi.
Ömlükte biz tarix yarattuq. Ömlükte biz tengsizliklerge qarshi sükünatni buzduq. Shundaqla ömlükte biz dunyaning eng yoshurun we murekkep rayonliridiki özgirishlerge shahit bolduq.
Bu yüreklerni ézidighan bir deqiqe. Emma radiyoni saqlap qélish üchün qolimizdin kelgen ishning hemmisini qilimiz. Biz bu ishlarning bir axirlishish emes, belki qisqa muddetlik bir toxtash bolup qélishini ümid qilimiz.
⁣_______________________________________⁣
⁣⁣
⁣
#ئۇيغۇر #ئۇيغۇرلار #ئۇيغۇرچە

05/09/2025

2025-يىلى 9-ماي كۈنى ئەركىن ئاسىيا رادىيوسىنىڭ ئۇيغۇر، تىبەت ۋە بېرما تىللىرىدىكى ئاڭلىتىشلىرى توختايدۇ.
ئامېرىكا ھۆكۈمىتى دۆلەت مەجلىسى تەرىپىدىن ئەركىن ئاسىيا رادىيوسىغا ئاجرىتىپ بېرىلگەن مەبلەغنى يوللاپ بەرمىگەنلىكى ئۈچۈن رادىيومىز ئۆز مەشغۇلاتىنى زور دەرىجىدە قىسقارتىشقا مەجبۇر بولدى. بۇ شۇنى كۆرسىتىدۇكى، ئەركىن ئاسىيا رادىيوسىنىڭ ئاسىيا قىتئەسىدىكى توققۇز خىل تىلدا ئاڭلىتىش بېرىۋاتقان تۆت بۆلۈمى ئەمدى مەتبۇئات ئەركىنلىكى بولمىغان مەملىكەتلەر ياكى رايونلاردىكى ئەركىن ئاسىيا رادىيوسىنى ئىشەنچلىك خەۋەر مەنبەسى دەپ قاراپ كېلىۋاتقان ئاڭلىغۇچىلارغا مۇلازىمەت قىلىشتىن توختايدۇ. رادىيونىڭ مەبلىغى ئەمەلىيلەشمىسە، باشقا تىللارنىڭ ئاڭلىتىشلىرىمۇ يېقىن ئارىدا مۇلازىمەتتىن توختايدۇ.
ئوتتۇز يىلغا يېقىن ۋاقىتتا ئەركىن ئاسىيا رادىيوسىنىڭ ئۇيغۇر بۆلۈمى شەرقىي تۈركىستان (شىنجاڭ)نىڭ ئىچى ۋە تېشىدىكى ئۇيغۇرلار ئۈچۈن مۇھىم ۋە مۇستەقىل خەۋەر مەنبەسى بولۇپ كەلگەنىدى. بۇ جەرياندا ئۇيغۇر بۆلۈمىدىكى مۇخبىرلار خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ھاكىممۇتلەق ھۆكۈمرانلىقىدىكى تەڭسىزلىكلەر ھەققىدە خەۋەرلەر ئىشلىدى، خىتاينىڭ ساختا تەشۋىقاتلىرىنى پاش قىلدى، شۇنىڭدەك تەقىب ۋە زۇلۇملارغا دۇچار بولۇۋاتقان مىليونلىغان ئۇيغۇرلار ئۈچۈن ئۈمىد نۇرى بولۇپ كەلدى. ئەركىن ئاسىيا رادىيوسى ئۇيغۇرلارنىڭ ھاياتىغا غايەت زور دەرىجىدە تەسىر كۆرسىتىپ كېلىۋاتقان كەڭ كۆلەملىك لاگېرلار، مەجبۇرىي ئەمگەك ۋە مەدەنىيەت ساھەسىدىكى يوقىتىش قىلمىشلىرىدىن مەلۇمات بەرگەن بولۇپ، بۇلارنىڭ ھەممىسى خىتاي ھۆكۈمىتى ئاڭلاشنى زادىلا خالىمايدىغان خەۋەرلەر ئىدى. رادىيو ئۆز نۆۋىتىدە ئۇيغۇر تىلى ۋە مەدەنىيىتىنى ساقلاپ قېلىشتا مۇھىم رول ئويناپ كەلدى. بۇلارنىڭ ھەممىسى ئاشۇ چەكلەنگەن رايوندا تۇرۇپ رادىيو پىروگراممىلىرىمىزنى ئاڭلىغان ئىنسانلارنىڭ دائىمىي قوللاپ-قۇۋۋەتلىشى تۈپەيلىدىنلا ئەمەلگە ئاشقانىدى.
ئۆملۈكتە بىز تارىخ ياراتتۇق. ئۆملۈكتە بىز تەڭسىزلىكلەرگە قارشى سۈكۈناتنى بۇزدۇق. شۇنداقلا ئۆملۈكتە بىز دۇنيانىڭ ئەڭ يوشۇرۇن ۋە مۇرەككەپ رايونلىرىدىكى ئۆزگىرىشلەرگە شاھىت بولدۇق.
بۇ يۈرەكلەرنى ئېزىدىغان بىر دەقىقە. ئەمما رادىيونى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن قولىمىزدىن كەلگەن ئىشنىڭ ھەممىسىنى قىلىمىز. بىز بۇ ئىشلارنىڭ بىر ئاخىرلىشىش ئەمەس، بەلكى قىسقا مۇددەتلىك بىر توختاش بولۇپ قېلىشىنى ئۈمىد قىلىمىز.
⁣_______________________________________⁣
⁣⁣
⁣
#ئۇيغۇر #ئۇيغۇرلار #ئۇيغۇرچە

05/09/2025

Erkin Asiya Radiyosi Uyghur bölümi taqaldi
«Amérika hökümiti dölet mejlisi teripidin Erkin Asiya Radiyosigha ajritip bérilgen mebleghni mangdurup bermigenliki üchün radiyomiz öz meshghulatini zor derijide qisqartishqa mejbur boldi. Erkin Asiya Radiyosining töt bölümi emdi xewer yaki programma ishleshtin toxtaydu. Izchil we waqtida bérilidighan mebleghning kapaliti bolmighan ehwalda, epsuslinarliq bu halet bundin kéyinmu dawam qilidu. Aldimizdiki birnechche hepte we birnechche ay ichide bashqa bölümlermu mulazimettin toxtaydu.
Erkin Asiya Radiyosi öz burchigha bolghan sadaqitini saqlap qalidu. Radiyoni saqlap qélish üchün qolimizdin kelgen ishning hemmisini qilimiz. Biz bu ishlarning axirlishish emes, belki muddetlik bir toxtash bolup qélishini ümid qilimiz. Shundaq bir jem bolush küni kélip, radiyoning meblighi eslige kelgen haman herqaysi bölümlerning awazi qaytidin yangrighusi. Shuningghiche, herqaysinglarning qollighini we hemdert bolup bergenliki üchün teshekkür éytimiz».
- Erkin Asiya Radiyosining prézidénti we bash ijra’iye emeldari Bay Fang

Әркин Асия Радийоси Уйғур бөлүми тақалди
«Америка һөкүмити дөләт мәҗлиси тәрипидин Әркин Асия Радийосиға аҗритип берилгән мәбләғни маңдуруп бәрмигәнлики үчүн радийомиз өз мәшғулатини зор дәриҗидә қисқартишқа мәҗбур болди. Әркин Асия Радийосиниң төт бөлүми әмди хәвәр яки программа ишләштин тохтайду. Изчил вә вақтида берилидиған мәбләғниң капалити болмиған әһвалда, әпсуслинарлиқ бу һаләт бундин кейинму давам қилиду. Алдимиздики бирнәччә һәптә вә бирнәччә ай ичидә башқа бөлүмләрму мулазимәттин тохтайду.
Әркин Асия Радийоси өз бурчиға болған садақитини сақлап қалиду. Радийони сақлап қéлиш үчүн қолимиздин кәлгән ишниң һәммисини қилимиз. Биз бу ишларниң ахирлишиш әмәс, бәлки муддәтлик бир тохташ болуп қелишини үмид қилимиз. Шундақ бир җәм болуш күни келип, радийониң мәблиғи әслигә кәлгән һаман һәрқайси бөлүмләрниң авази қайтидин яңриғуси. Шуниңғичә, һәрқайсиңларниң қоллиғини вә һәмдәрт болуп бәргәнлики үчүн тәшәккүр ейтимиз».
- Әркин Асия Радийосиниң президенти вә баш иҗраийә әмәлдари Бай Фаң
_______________________________________⁣
⁣
#ئۇيغۇر #ئۇيغۇرلار #ئۇيغۇرچە

05/08/2025

ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ خىتاي ئەرلىرىگە ياتلىق قىلىنىش دولقۇنى ئارقىسىدىكى سىرلار
مەزكۇر فىلىم تۇنجى قېتىم 2024-يىلى 26-دېكابىر ئېلان قىلىنغان.

Уйғур қизлириниң Хитай әрлиригә ятлиқ қилиниш долқуни арқисидики сирлар
Мәзкур филим тунҗи қетим 2024-йили 26-декабир елан қилинған.

Uyghur qizlirining Xitay erlirige yatliq qilinish dolquni arqisidiki sirlar
Mezkur filim tunji qétim 2024-yili 26-dékabir élan qilin’ghan.
_______________________________________⁣
⁣
⁣
⁣
#ئۇيغۇر #ئۇيغۇرلار #ئۇيغۇرچە

05/07/2025

گېرمانىيەلىك تۈرك ياشلارنىڭ ئۇيغۇر ئېلىدىكى ئون كۈنلۈك زىيارىتى
مەزكۇر فىلىم تۇنجى قېتىم 2024-يىلى 15-ئىيۇل ئېلان قىلىنغان.

Германийәлик Түрк Яшларниң Уйғур Елидики Он Күнлүк Зиярити
Мәзкур филим тунҗи қетим 2024-йили 15-ийул елан қилинған

Gérmaniyelik Türk Yashlarning Uyghur Élidiki On Künlük Ziyariti
Mezkur filim tunji qétim 2024-yili 15-iyul élan qilin’ghan.
_______________________________________⁣
⁣
⁣

#ئۇيغۇر #ئۇيغۇرلار #ئۇيغۇرچە

05/06/2025

بوسنىيە ئىرقىي قىرغىنچىلىقىدىن ئۇيغۇر ئىرقىي قىرغىنچىلىقىغا نەزەر

1992-يىلىدىن 1995-يىلىغىچە داۋام قىلغان بوسنىيە ئۇرۇشى ئىرقىي قىرغىنچىلىق دەرىجىسىگە كۆتۈرۈلۈپ 100 مىڭدىن ئارتۇق ئادەمنىڭ جېنىغا زامىن بولغان. سېربرېنىسا ئىرقىي قىرغىنچىلىقىدا ئامان قالغۇچىلار ئۆزلىرىنىڭ شەخسىي كەچمىشلىرىنى بىز بىلەن ئورتاقلاشقاچ، بۈگۈنكى كۈندە ئوخشاش قىسمەتنى بېشىدىن ئۆتكۈزۈۋاتقان ئۇيغۇرلارنىڭ ئازاب-ئوقۇبەتلىرىگە دۇنيا جامائىتىنىڭ تېخىمۇ يېقىندىن دىققەت قىلىشى لازىملىقىنى بىلدۈرۈشتى.

Bosniye irqiy qirghinchiliqidin Uyghur irqiy qirghinchiliqigha nezer

1992-yilidin 1995-yilighiche dawam qilghan Bosniye urushi irqiy qirghinchiliq derijisige kötürülüp 100 mingdin artuq ademning jénigha zamin bolghan. Sérbrénisa irqiy qirghinchiliqida aman qalghuchilar özlirining shexsiy kechmishlirini biz bilen ortaqlashqach, bügünki künde oxshash qismetni béshidin ötküzüwatqan Uyghurlarning azab-oqubetlirige dunya jama’itining téximu yéqindin diqqet qilishi lazimliqini bildürüshti.

Боснийә ирқий қирғинчилиқидин Уйғур ирқий қирғинчилиқиға нәзәр

1992-йилидин 1995-йилиғичә давам қилған Боснийә уруши ирқий қирғинчилиқ дәриҗисигә көтүрүлүп, 100 миңдин артуқ адәмниң җениға замин болған. Сербрениса ирқий қирғинчилиқида аман қалғучилар өзлириниң шәхсий кәчмишлирини биз билән ортақлашқач, бүгүнки күндә охшаш қисмәтни бешидин өткүзүватқан Уйғурларниң азаб-оқубәтлиригә дунйа җамаитиниң техиму йеқиндин
диққәт қилиши лазимлиқини билдүрүшти.
⁣_______________________________________⁣
⁣
⁣
⁣

#ئۇيغۇر #ئۇيغۇرلار #ئۇيغۇرچە

05/05/2025

ئۇيغۇر دوپپا بايرىمىغا مۇبارەك بولسۇن!

ئۇيغۇر دوپپا بايرىمىنىڭ ئەڭ دەسلەپكى تەشەببۇسى 2009-يىلى 5-ئاينىڭ 4-كۈنى 30 غا يېقىن ئۇيغۇر زىيالىيلىرىنىڭ ئۈرۈمچىدە يىغىلغان چېغىدا ئوتتۇرىغا قويۇلغان ئىكەن. شۇ قېتىملىق يىغىلىشتا ھەر يىلى 5-ئاينىڭ 5-كۈنىدە «ئۇيغۇر دوپپا بايرىمى» ئۆتكۈزۈش مۇزاكىرە قىلىنغان بولسىمۇ، ئەمما خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلىرىدىن بۇنىڭ ئۈچۈن تەستىق ئالالمىغان ئىكەن. شۇنداق بولسىمۇ ئىجتىمائىي تاراتقۇلارنىڭ تەسىرى نەتىجىسىدە 2010-يىلى 5-ئاينىڭ 5-كۈنىدىن باشلاپ «ئۇيغۇر دوپپا بايرىمى» ئاۋام ئارىسىدا ئومۇملىشىپ ھەر يىلى تەبرىكلىنىدىغان بولغان. خىتاي ھۆكۈمىتى ئۇيغۇرلارغا خىتاي مەدەنىيىتىنى مەجبۇرىي تېڭىپ، ئۇيغۇر كىملىكىنى يوقىتىشقا ئۇرۇنۇۋاتقان بۈگۈنكى كۈندە، 5-ماي كۈنىدىكى «ئۇيغۇر دوپپا بايرىمى» مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارنىڭ مىللىي كىملىكىنى نامايان قىلىش ۋە ئۇيغۇر مەدەنىيىتىنى قوغداش روھىنىڭ سىمۋولىغا ئايلانغان.

Uyghur doppa bayrimining eng deslepki teshebbusi 2009-yili 5-ayning 4-küni 30 gha yéqin Uyghur ziyaliylirining Ürümchide yighilghan chéghida otturigha qoyulghan iken. Shu qétimliq yighilishta her yili 5-ayning 5-künide «Uyghur Doppa Bayrimi» ötküzüsh muzakire qilin’ghan bolsimu, emma xitay hökümitining munasiwetlik orunliridin buning üchün testiq alalmighan iken. Shundaq bolsimu ijtima’iy taratqularning tesiri netijiside 2010-yili 5-ayning 5-künidin bashlap «Uyghur Doppa Bayrimi» awam arisida omumliship her yili tebriklinidighan bolghan. Xitay hökümiti Uyghurlargha xitay medeniyitini mejburiy téngip, Uyghur kimlikini yoqitishqa urunuwatqan bügünki künde, 5-may künidiki «Uyghur Doppa Bayrimi» muhajirettiki Uyghurlarning milliy kimlikini namayan qilish we Uyghur medeniyitini qoghdash rohining simwoligha aylan’ghan.

Graphics:
1. RFA
2. Etnografiska Museet/John Törnquist
3. Yettesu/RFA
⁣_______________________________________⁣

⁣⁣
⁣
#دوپپا
#ئۇيغۇر #ئۇيغۇرلار #ئۇيغۇرچە

05/02/2025

ئۇيغۇر پائالىيەتچىلىرى خارۋارد ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ جازاغا تارتىلغان خىتاي ئەمەلدارلىرىنى تەربىيەلىگەنلىكىنى ئەيىبلىدى

نۆۋەتتە ئۇيغۇر پائالىيەتچىلىرى خارۋارد ئۇنىۋېرسىتېتىنى، شىنجاڭ ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش بىڭتۈەنى (XPCC) ئەمەلدارلىرىغا 2023 ۋە 2024-يىللىرىدا تەربىيەلەش كۇرسلىرىنى ئۇيۇشتۇرغانلىقى ئۈچۈن تەنقىدلىمەكتە. مەزكۇر بىڭتۈەن ئۈستىدىن، ئۇيغۇرلارغا قاراتقان كەڭ كۆلەملىك نازارەت، تۇتقۇن قىلىش ۋە مەجبۇرىي ئەمگەككە سېلىش قاتارلىق كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكلىرىدە ئوينىغان مەركىزىي رولى ئۈچۈن ئامېرىكا ھۆكۈمىتى تەرىپىدىن 2020-يىلى جازا يۈرگۈزۈلگەن ئىدى.

«ئۇيغۇر ھەرىكىتى تەشكىلاتى» نىڭ خادىمى سابرىنا سوھەيل (Sabrina Sohail): «شىنجاڭ ئىشلەپچىقىرىش بىڭتۈەنى خىتاي كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ ھەربىي قوشۇنى بولۇپ، ئۇ مەجبۇرىي تۇغماس قىلىش، ئىچكى ئورگان ئەتكەسچىلىكى ۋە ئۇيغۇرلارغا قارىتا ئېلىپ بېرىلغان ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەتلەردە شېرىك بولغان» دەپ بىلدۈردى.

ئامېرىكىدىكى ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق قۇرۇلۇشىنىڭ تەتقىقات دىرېكتورى، دوكتور ھېنرىك شاجېۋىسكى (Henryk Szadziewsk)، ئامېرىكىدىكى ئىنستىتۇتلارنىڭ جازاغا تارتىلغان تەشكىلاتلار بىلەن ھەمكارلىشىشنىڭ قانۇنىي ۋە ئەخلاق جەھەتتىكى خەتەرلىرىنى چوڭقۇر چۈشىنىشى لازىملىقىنى تەكىتلەپ مۇنداق دېدى: «بىڭتۈەن ئۇيغۇرلارغا يۈرگۈزگەن ئېغىر جىنايەتلىرى سەۋەبىدىن ئامېرىكا تەرىپىدىن جازاغا تارتىلغان. ئامېرىكا ۋە باشقا جايلاردىكى ئىلىم-پەن ئورگانلىرىنىڭ بۇ جازا تەدبىرلىرىنى چۈشىنىپ يېتىشى ۋە ئامېرىكا قانۇنىنى بۇزىدىغان ياكى كىشىلىك ھوقۇقنى زىيانغا ئۇچرىتىدىغان ھەرقانداق ھەمكارلىقتىن يىراق تۇرۇش مەجبۇرىيىتى بار».

ماقالىنىڭ تولۇق مەزمۇنىنى تۆۋەندىكى ئۇلانمىدىن كۆرۈڭ.

Health training program continued after U.S. sanctions over repression in Xinjiang.

05/02/2025

ئۇيغۇر پائالىيەتچىلىرى خارۋارد ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ جازاغا تارتىلغان خىتاي ئەمەلدارلىرىنى تەربىيەلىگەنلىكىنى ئەيىبلىدى
نۆۋەتتە ئۇيغۇر پائالىيەتچىلىرى خارۋارد ئۇنىۋېرسىتېتىنى، شىنجاڭ ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش بىڭتۈەنى (XPCC) ئەمەلدارلىرىغا 2023 ۋە 2024-يىللىرىدا تەربىيەلەش كۇرسلىرىنى ئۇيۇشتۇرغانلىقى ئۈچۈن تەنقىدلىمەكتە. مەزكۇر بىڭتۈەن ئۈستىدىن، ئۇيغۇرلارغا قاراتقان كەڭ كۆلەملىك نازارەت، تۇتقۇن قىلىش ۋە مەجبۇرىي ئەمگەككە سېلىش قاتارلىق كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكلىرىدە ئوينىغان مەركىزىي رولى ئۈچۈن ئامېرىكا ھۆكۈمىتى تەرىپىدىن 2020-يىلى جازا يۈرگۈزۈلگەن ئىدى.
«ئۇيغۇر ھەرىكىتى تەشكىلاتى» نىڭ خادىمى سابرىنا سوھەيل (Sabrina Sohail): «شىنجاڭ ئىشلەپچىقىرىش بىڭتۈەنى خىتاي كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ ھەربىي قوشۇنى بولۇپ، ئۇ مەجبۇرىي تۇغماس قىلىش، ئىچكى ئورگان ئەتكەسچىلىكى ۋە ئۇيغۇرلارغا قارىتا ئېلىپ بېرىلغان ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەتلەردە شېرىك بولغان» دەپ بىلدۈردى.
ئامېرىكىدىكى ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق قۇرۇلۇشىنىڭ تەتقىقات دىرېكتورى، دوكتور ھېنرىك شاجېۋىسكى (Henryk Szadziewsk)، ئامېرىكىدىكى ئىنستىتۇتلارنىڭ جازاغا تارتىلغان تەشكىلاتلار بىلەن ھەمكارلىشىشنىڭ قانۇنىي ۋە ئەخلاق جەھەتتىكى خەتەرلىرىنى چوڭقۇر چۈشىنىشى لازىملىقىنى تەكىتلەپ مۇنداق دېدى: «بىڭتۈەن ئۇيغۇرلارغا يۈرگۈزگەن ئېغىر جىنايەتلىرى سەۋەبىدىن ئامېرىكا تەرىپىدىن جازاغا تارتىلغان. ئامېرىكا ۋە باشقا جايلاردىكى ئىلىم-پەن ئورگانلىرىنىڭ بۇ جازا تەدبىرلىرىنى چۈشىنىپ يېتىشى ۋە ئامېرىكا قانۇنىنى بۇزىدىغان ياكى كىشىلىك ھوقۇقنى زىيانغا ئۇچرىتىدىغان ھەرقانداق ھەمكارلىقتىن يىراق تۇرۇش مەجبۇرىيىتى بار».

Photos:
1. AP
2. AP
3. China’s National Healthcare Security Administration
4. Strategy Risks
5. AP
⁣_______________________________________⁣

⁣
⁣⁣
⁣
#خارۋارد

#ئۇيغۇر #ئۇيغۇرلار #ئۇيغۇرچە

05/01/2025

نۇرغۇن يىللاردىن بۇيان خىتاي ھۆكۈمىتى ئەركىن ئاسىيا رادىيوسىنىڭ ئۇيغۇر مۇخبىرلىرىغا ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلىسىدىكىلەرگە قورقۇتۇش ھەمدە تەھدىت سېلىپ كەلمەكتە.
ئەركىن ئاسىيا رادىيوسى ئۇيغۇر بۆلۈمىنىڭ مۇئاۋىن دىرېكتورى مەمەتجان جۈمە مۇنداق دېدى: «خىتاي بىزنىڭ خىزمىتىمىزنى توختىتىش ئۈچۈن، بۆلۈمىمىزدىكى خادىملارنىڭ ئەڭ ئاز دېگەندە 50 نەپەر ئۇرۇق-تۇغقان ۋە يېقىنلىرىنى تۇتقۇن قىلىپ، جازالىدى. ئەمما خادىملىرىمىز بۇ قارشىلىقلارغا تىز پۈكمەي، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ قىلمىشلىرىنى پاش قىلىپ كەلدى».
ئەركىن ئاسىيا رادىيوسى ئۇيغۇر بۆلۈمىنىڭ بۆسۈش خاراكتېرلىك خەۋەرلىرى، ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ خىتاينى ئۇيغۇرلار ئۈستىدىن ئىرقىي قىرغىنچىلىق ۋە ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەت ئۆتكۈزۈۋاتىدۇ دەپ جاكارلىشىدا ئاساسلىق رول ئوينىغان.

15-مارت كۈنى ئامېرىكا ھۆكۈمىتى ئەركىن ئاسىيا رادىيوسىنىڭ مەبلىغىنى توختاتتى، ئەمما رادىيومىز 27-مارت كۈنى سوتقا ئەرز سۇنۇپ، ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسى ئاجراتقان بولسىمۇ توڭلىتىپ قويۇلغان مەبلىغىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشنى تەلەپ قىلدى. ھەممىڭلارنىڭ ئەركىن ئاسىيا رادىيوسىنى قوللاپ-قۇۋۋەتلەپ كەلگىنىڭلارغا رەھمەت ئېيتىمىز.

Nurghun yillardin buyan xitay hökümiti Erkin Asiya Radiyosining Uyghur muxbirlirigha we ularning a’ilisidikilerge qorqutush hemde tehdit sélip kelmekte.
Erkin Asiya Radiyosi Uyghur bölümining mu’awin diréktori Memetjan Jüme mundaq dédi: «xitay bizning xizmitimizni toxtitish üchün, bölümimizdiki xadimlarning eng az dégende 50 neper uruq-tughqan we yéqinlirini tutqun qilip, jazalidi. Emma xadimlirimiz bu qarshiliqlargha tiz pükmey, xitay hökümitining qilmishlirini pash qilip keldi».
Erkin Asiya Radiyosi Uyghur bölümining bösüsh xaraktérlik xewerliri, Amérika hökümitining xitayni Uyghurlar üstidin irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayet ötküzüwatidu dep jakarlishida asasliq rol oynighan.

15-mart küni Amérika hökümiti Erkin Asiya Radiyosining meblighini toxtatti, emma radiyomiz 27-mart küni sotqa erz sunup, Amérika dölet mejlisi ajratqan bolsimu tonglitip qoyulghan meblighini eslige keltürüshni telep qildi. Hemminglarning erkin asiya radiyosini qollap-quwwetlep kelgininglargha rehmet éytimiz.

_______________________________________⁣

⁣
#ئۇيغۇر #ئۇيغۇرلار #ئۇيغۇرچە