31/05/2025
Nhà Giao Dịch và Kẻ Tâm Thần
(Trích đoạn từ Mastering of trade-John F.Carter)
Một nghiên cứu từ Đại học St. Gallen, Thụy Sĩ, đã ném một quả bom vào giới tài chính khi so sánh các nhà giao dịch với… những kẻ tâm thần. Đúng vậy, bạn không nghe nhầm đâu! Nghiên cứu này lấy dữ liệu từ một cuộc thử nghiệm, đặt 24 kẻ tâm thần bị giam trong các bệnh viện an ninh cao ở Đức bên cạnh một nhóm kiểm soát “bình thường” gồm 27 người. Và nhóm “bình thường” đó là ai?
Không phải nhân viên văn phòng hay giáo viên, mà chính là các nhà giao dịch – những người tung hoành trên thị trường cổ phiếu, tiền tệ, hàng hóa và công cụ phái sinh. Điều hài hước, hay có lẽ là đáng sợ, là các nhà giao dịch này lại thể hiện hiệu suất tệ hơn cả những kẻ tâm thần bị nhốt sau hàng rào dây thép g*i!
Nghiên cứu chỉ ra rằng các nhà giao dịch có xu hướng “gây ra sự hủy diệt to lớn”. Tâm lý của họ, nếu không được kiểm soát, có thể dẫn đến những hành động điên rồ như đập phá chiếc xe sang của hàng xóm chỉ để chứng tỏ mình sở hữu chiếc xe đẹp nhất khu phố. Nghe quen chứ? Đó là tâm lý của một nhà giao dịch khi bị cuốn vào cơn lốc cảm xúc của thị trường. Họ chiến đấu không ngừng để chứng minh mình đúng, ngay cả khi điều đó chẳng mang lại lợi nhuận.
Hãy nhìn vào định nghĩa của một kẻ tâm thần: hành vi chống đối xã hội, phán đoán kém, không học được từ kinh nghiệm, bốc đồng không kiểm soát. Có phải bạn đang thấy hình ảnh của một nhà giao dịch đang vật lộn với biểu đồ, tự hỏi tại sao thị trường cứ “chơi khăm” mình?
Điều gì khiến các nhà giao dịch lao vào vòng xoáy này? Chính là tự do. Tự do giao dịch bất cứ khi nào, bất cứ cách nào, mà không ai giám sát. Không giống các nhà quản lý quỹ bị ràng buộc bởi quy tắc, nhà giao dịch cá nhân như những chiến binh đơn độc, chỉ một cú nhấp chuột là có thể tự đẩy mình vào thảm họa.
Thị trường, như một kẻ dụ dỗ tài tình, ru ngủ họ bằng những chiến thắng nhỏ. Bạn từng bỏ lệnh dừng lỗ và thấy giá quay đầu đúng như dự đoán chưa? Thị trường vừa thì thầm vào tai bạn: “Làm thế là ổn thôi!” Và bạn tin. Nhưng rồi, chỉ cần một lần thị trường không chiều theo, như ngày bạn mua vàng, bỏ dừng lỗ, và giá lao dốc thêm 80 đô la một ounce – tài khoản của bạn tan biến. “Trời ơi, sao nó giảm kinh thế?” bạn thốt lên. Nhưng chính những gì bạn không lường trước – đoàn tàu hàng mất kiểm soát của thị trường – đã nghiền nát bạn.
Tại sao nhà giao dịch lại giỏi tự phá hoại bản thân đến vậy? Không ai bước vào một lệnh giao dịch với ý định thua lỗ. Nhưng vấn đề nằm ở chỗ: các nhà giao dịch là những người bán hàng bậc thầy –
Không phải bán hàng cho người khác, mà bán niềm tin cho chính mình. Họ có thể tự thuyết phục bản thân tin vào bất cứ điều gì để giữ vững lập trường rằng mình “đúng”. Khi thua lỗ, Joe Trader nhìn vào biểu đồ và tuyên bố: “Đó là các quỹ đầu cơ săn dừng lỗ. Chờ đi, thị trường sẽ tăng vọt ngay thôi!” Và anh ta bám lệnh, để rồi lỗ ngày càng sâu. Khi có lợi nhuận, Joanne Trader lại do dự chốt lời, thì thầm với con mèo: “Thị trường đang ngon lành, tin tức tốt ngập tràn. Nó sẽ tăng cao hơn nữa!” Kết quả? Lợi nhuận biến thành lỗ. Đây là căn bệnh chết người của nhà giao dịch: tâm lý thua lỗ được thị trường lập trình một cách tinh vi.
Thị trường không bao giờ bảo vệ bạn khỏi chính bạn. Nó là một cỗ máy tàn nhẫn, được thiết kế để trừng phạt những thói quen xấu – đuổi theo giá, giao dịch quá lớn, bỏ qua giới hạn thua lỗ. Đặc điểm của kẻ tâm thần – “không học được từ kinh nghiệm” – chính là cái bẫy mà các nhà giao dịch tự giăng cho mình. Trong khi đó, các nhà giao dịch chuyên nghiệp, với những hệ thống tự động (algos), rình rập như những con sói, sẵn sàng ăn tươi nuốt sống những ai chưa nhận ra tại sao mình thua. Thảm họa của một nhà giao dịch chính là miếng mồi ngon của người khác.
Giao dịch không giống bất kỳ trò chơi nào khác. Nó không phải là cuộc chiến để kiếm tiền, mà là cuộc chiến để thừa nhận bạn sai – và chấp nhận điều đó. Chỉ khi bạn dám ngẩng đầu, nhìn thẳng vào những thói quen tự phá hoại, bạn mới có cơ hội thoát khỏi vòng xoáy cảm xúc. Nhà giao dịch không phải là kẻ tâm thần, nhưng nếu không học cách kiểm soát bản thân, họ có thể hành động chẳng khác gì. Thị trường không tha thứ, nhưng nó cũng là người thầy khắc nghiệt nhất – nếu bạn chịu lắng nghe.
Hay hơm?
Send a message to learn more
