25/06/2025
TP.HCM TRƯỚC VIỄN CẢNH MỘT 'SIÊU ĐÔ THỊ DU LỊCH'
Việc sáp nhập hành chính ba địa phương trọng điểm của miền Đông Nam Bộ gồm: TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu mở ra viễn cảnh hình thành một "siêu đô thị du lịch" có quy mô và năng lực cạnh tranh trong khu vực.
Với kỳ vọng hình thành một "vùng đại đô thị" năng động bậc nhất cả nước, việc gắn kết không gian phát triển giữa đô thị – công nghiệp – biển đảo được cho là động lực đột phá cho ngành du lịch. Tuy nhiên, cơ hội lớn luôn đi kèm những thử thách phát sinh cần quan tâm trong bối cảnh hiện này như: tính cạnh tranh, quản lí chồng chéo và thiếu tính liên kết.
Đặt trong bối cảnh tổng thể, có thể thấy rằng ba địa phương trên đã và đang có sự kết nối tự nhiên về mặt địa lý, giao thông và kinh tế. TP.HCM là đô thị lớn nhất cả nước, trung tâm đón khách quốc tế và nội địa, nơi tập trung các hoạt động du lịch đô thị, hội nghị, sự kiện, ẩm thực và văn hóa.
Đối với Bình Dương - Thủ phủ công nghiệp đang chuyển mình sang mô hình đô thị dịch vụ - công nghệ, đồng thời sở hữu một số điểm du lịch tâm linh, sinh thái và làng nghề truyền thống.
Trong khi đó, Bà Rịa – Vũng Tàu là điểm đến biển đảo nổi bật, cách trung tâm TP.HCM chỉ khoảng 100km, với lợi thế phát triển du lịch MICE, nghỉ dưỡng, giải trí, tâm linh và thể thao biển.
Khi ba địa phương này được quy hoạch thành một vùng phát triển du lịch thống nhất, không gian trải nghiệm của du khách được mở rộng đáng kể. Có thể dễ dàng thực hiện một hành trình ngắn ngày nhưng vẫn trải nghiệm đầy đủ như:
Tham quan mua sắm các sản phẩm gốm sứ lâu đời và nổi tiếng Bình Dương, tắm biển, nghỉ dưỡng tại Vũng Tàu, tàu điện ngầm Metro Bến Thành – Suối Tiên, thưởng thức ẩm thực đường phố hay chương trình nghệ thuật sân khấu hoặc tham quan địa đạo Củ Chi, hệ thống hầm vũ khí Biệt động Sài Gòn v.v...
Việc hình thành một vùng du lịch tích hợp từ ba địa phương này giúp tạo ra hành trình trải nghiệm đa dạng trong bán kính di chuyển ngắn – điều vốn là lợi thế cạnh tranh quan trọng trong xu hướng du lịch hiện đại và bền vững.
Đặc biệt là tính liên kết các điểm đến đặc trưng trong bán kính di chuyển hợp lý là yếu tố “vàng” trong việc xây dựng và hình thành các chương trình tour combo linh hoạt – xu hướng đang lên trong thị trường du lịch nội địa lẫn quốc tế.
Trong đó có thể kết hợp nhiều loại hình: từ du lịch văn hóa – lịch sử tại TP.HCM, nghỉ dưỡng biển tại Vũng Tàu, đến khám phá sinh thái hoặc các công trình tôn giáo tại Bình Dương, tất cả chỉ trong vòng 2–3 ngày. Mô hình du lịch "liên tỉnh – một điểm đến" không chỉ tăng tính linh hoạt, mà còn giúp kéo dài thời gian lưu trú và nâng cao giá trị chi tiêu của du khách.
Phó Giám đốc Sở Du lịch Lê Trương Hiền Hòa nhìn nhận, sáp nhập giúp TP.HCM trở thành một siêu đô thị du lịch vùng, kết hợp hài hòa giữa đô thị thông minh, công nghiệp sáng tạo, nghỉ dưỡng biển đảo, du lịch sinh thái cộng đồng.
Việc đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng không gian trải nghiệm giúp kéo dài thời gian lưu trú, tăng chi tiêu của du khách, đồng thời giảm chi phí kết nối nhờ vào hạ tầng liên vùng như cao tốc, cảng biển, sân bay và hình thành tuyến metro trong tương lai.
Trong đó yếu tố then chốt giúp định hình khả năng cạnh tranh dài hạn của du lịch sau sáp nhập chính là kết nối hạ tầng giao thông công cộng – mà nổi bật là các tuyến metro liên tỉnh kết nối 3 địa phương đang được nghiên cứu và quy hoạch.
Việc hình thành mạng lưới metro liên thông giữa TP.HCM – Bình Dương – Bà Rịa – Vũng Tàu không chỉ giải tỏa áp lực giao thông truyền thống mà còn mở ra một không gian du lịch hoàn toàn mới, nơi du khách có thể di chuyển nhanh chóng, thuận tiện và tiết kiệm chi phí giữa các điểm đến trọng yếu.
Theo bà Phan Yến Ly, Chuyên gia du lịch nhận định: “Nếu triển khai hợp lý chuỗi liên kết này, chúng ta có đô thị, biển, công nghiệp, văn hóa, tôn giáo – một bản đồ sản phẩm du lịch cực kỳ đa dạng mà ít nơi nào ở Đông Nam Á sánh được”.
Bên cạnh đó, tính Liên kết không chỉ đơn thuần là tuyến đường hay địa lý mà là sự phối hợp thể chế, chính sách và chiến lược tiếp thị điểm đến.
Ở góc độ này, bà Yến Ly nêu rõ: “Cơ hội sau sáp nhập là rất lớn. Nếu có một cơ quan điều phối vùng (ví dụ Hội đồng phát triển du lịch vùng TP.HCM mở rộng), các địa phương có thể cùng chia sẻ chi phí xúc tiến, xây dựng nền tảng dữ liệu dùng chung, đồng bộ hóa quy chuẩn dịch vụ và phát hành thẻ du lịch liên vùng. Điều này giúp nâng cao năng lực cạnh tranh cho cả cụm điểm đến, thay vì mạnh ai nấy làm như hiện nay”.
Các doanh nghiệp lữ hành lớn như Saigontourist, Vietravel, Vietluxtour,... đều tỏ ra hứng khởi với viễn cảnh mở rộng sản phẩm, đặc biệt là khả năng thiết kế các tour combo "ba điểm – một hành trình", tiết kiệm chi phí quảng bá và vận hành.
Đại diện Vietluxtour, bà Trần Thị Bảo Thu - Giám đốc Tiếp thị và Truyền thông cho biết, công ty đang thử nghiệm các gói du lịch nội địa kết nối TP.HCM – Vũng Tàu – Bình Dương theo chủ đề cuối tuần như: “City break – Biển & Thiền”, nhắm vào đối tượng du khách trẻ, gia đình trung lưu và du khách quốc tế muốn trải nghiệm nhiều trong thời gian ngắn.
Trong khi các chuyên gia lạc quan thì nhiều doanh nghiệp và nhà quản lý đặc biệt với ngành du lịch – lĩnh vực vốn nhạy cảm với biến động hạ tầng, thể chế và không gian phát triển vẫn thận trọng trước những rào cản về cơ chế phối hợp, bản sắc địa phương và khả năng đồng bộ hạ tầng.
Thế nhưng, không phải doanh nghiệp nào cũng sẵn sàng cho sự chuyển đổi này. Nhiều công ty nhỏ và vừa – đặc biệt là các đơn vị lữ hành địa phương – bày tỏ lo ngại rằng quá trình sáp nhập sẽ khiến sân chơi bị nghiêng về phía các “ông lớn”, trong khi họ không đủ nguồn lực để mở rộng hoặc tái cấu trúc sản phẩm.
Bày tỏ quan ngại sâu sắc, bà Nguyễn Thị Lệ – giám đốc một doanh nghiệp lữ hành ở Thủ Dầu Một – thẳng thắn chia sẻ: “Chúng tôi mừng vì có cơ hội, nhưng cũng lo mình sẽ bị đào thải nếu chính sách không kịp thời hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ. Hiện mặt bằng dịch vụ du lịch ở Vũng Tàu, TP.HCM tăng rất nhanh, còn việc kết nối tour tuyến giữa các tỉnh vẫn còn nhiều bất cập.”
Không chỉ doanh nghiệp, chính các cơ quan quản lý nhà nước cũng đang đối mặt với những áp lực mới. Việc hợp nhất ba địa phương về mặt hành chính là một quá trình đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành liên quan.
Trong lĩnh vực du lịch, sự khác biệt về quy trình cấp phép, tiêu chuẩn dịch vụ, cách thức vận hành và quy hoạch phát triển là một rào cản đáng kể. Nếu không có một cơ chế phối hợp liên vùng hiệu quả, sẽ rất dễ xảy ra tình trạng chồng chéo, lúng túng hoặc trì trệ trong quá trình triển khai thực tế.
Do đó, bên cạnh cơ hội, quá trình sáp nhập cũng đặt ra không ít thử thách. Trước hết là sự chênh lệch về quy trình quản lý du lịch giữa các địa phương. Mỗi tỉnh hiện có quy hoạch phát triển riêng, tiêu chuẩn dịch vụ, cách thức cấp phép và kiểm soát chất lượng khác nhau.
Khi chuyển sang mô hình vùng, nếu không có bộ quy chuẩn thống nhất và một đầu mối điều phối rõ ràng, doanh nghiệp sẽ phải “gõ cửa ba nơi” để xin giấy phép cho cùng một tour, gây khó khăn và tốn kém không cần thiết.
Rào cản lớn tiếp theo là hạ tầng du lịch chưa đồng đều. Trong khi TP.HCM đã quá tải vào mùa cao điểm và thiếu không gian xanh, thì Vũng Tàu dù phát triển mạnh nhưng hệ thống đường vào thành phố, bãi đỗ xe, dịch vụ vệ sinh công cộng vẫn chưa đáp ứng đủ lượng khách gia tăng.
Bình Dương – nơi được kỳ vọng là “vùng đệm sinh thái” – lại chưa có nhiều điểm đến tầm cỡ quốc gia để giữ chân du khách. Nếu không đầu tư đồng bộ, nguy cơ mất cân bằng phát triển là rất rõ ràng.
Một vấn đề tế nhị nhưng không thể bỏ qua là nguy cơ “đồng phục hóa” sản phẩm du lịch. Mỗi địa phương đều có bản sắc riêng – TP.HCM với văn hóa đô thị và ẩm thực đặc trưng; Bình Dương với làng nghề gốm, nhà cổ, chùa cổ; Vũng Tàu với biển và tín ngưỡng dân gian…
Nhưng khi phát triển theo quy mô lớn, rất dễ rơi vào tình trạng sao chép mô hình, phát triển trùng lặp, dẫn đến nhàm chán và giảm tính cạnh tranh. Nếu thiếu định hướng, vùng du lịch sau sáp nhập sẽ rơi vào tình trạng “nơi nào cũng giống nhau”.
Phản ứng từ phía người dân cũng thể hiện tâm lý vừa kỳ vọng, vừa dè chừng. Nhiều người cho rằng sáp nhập sẽ kéo theo làn sóng đầu tư vào hạ tầng, tạo thêm nhiều việc làm trong ngành dịch vụ – du lịch, và nâng giá trị bất động sản.
Nhưng cũng không ít người lo ngại về việc đất bị thu mua làm resort, giá cả sinh hoạt tăng, trong đó việc quy hoạch đất làm du lịch ồ ạt làm mất đi sự yên bình vốn có, nhất là ở các khu vực như Long Hải, Hồ Tràm hay một số vùng ven đô TP.Thủ Dầu Một.
Về phía du khách, các khảo sát nhanh cho thấy xu hướng ủng hộ là chủ đạo. Người trẻ tuổi và khách quốc tế đánh giá cao khả năng kết nối linh hoạt, tiết kiệm thời gian và sự đa dạng sản phẩm,điểm đến.
Tuy nhiên, điều họ mong đợi là dịch vụ phải đồng bộ, thông tin minh bạch, giao thông thuận tiện và mỗi nơi vẫn giữ được cái “chất riêng” - hồn cốt đặc trưng của mỗi địa phương.
Nhiều du khách nội địa cũng kỳ vọng có thể mua một loại “thẻ du lịch liên vùng” để sử dụng vé vào cửa, phương tiện công cộng, khách sạn trong toàn vùng với giá ưu đãi – điều vốn đã phổ biến ở nhiều nước như Nhật Bản, Hàn Quốc hay châu Âu.
Tuy nhiên, du khách cũng bày tỏ mong muốn các địa phương cần giữ được nét riêng, tránh thương mại hóa quá mức và cần có thêm các gói dịch vụ phù hợp cho từng nhóm đối tượng: gia đình, giới trẻ, học sinh sinh viên, công nhân và người cao tuổi…
Để tận dụng hiệu quả cơ hội từ sáp nhập, các chuyên gia kiến nghị nên sớm hình thành cơ chế liên kết vùng du lịch, trong đó có một cơ quan điều phối đủ thẩm quyền và độc lập về tài chính.
Đồng thời, cần xây dựng chiến lược thương hiệu vùng – làm rõ vai trò từng địa phương trong chuỗi sản phẩm tổng thể: TP.HCM là điểm khởi hành và trung tâm sự kiện – mua sắm; Vũng Tàu là nơi nghỉ dưỡng, phục hồi sức khỏe; Bình Dương là điểm dừng chân trải nghiệm văn hóa, sinh thái và tâm linh.
Bên cạnh đó, cần có gói hỗ trợ riêng cho doanh nghiệp nhỏ và cộng đồng địa phương tham gia vào chuỗi cung ứng du lịch sau sáp nhập, tránh tình trạng chỉ doanh nghiệp lớn được hưởng lợi. Đầu tư cho du lịch thông minh – dữ liệu dùng chung, nền tảng đặt vé – thanh toán – đánh giá chất lượng – cũng là điều kiện bắt buộc nếu muốn phát triển bền vững.
Để ngành du lịch vùng mới thực sự cất cánh, giới chuyên gia đề xuất cần xây dựng một cơ chế điều phối liên ngành và liên địa phương đủ mạnh, có khả năng hoạch định chính sách chung, song song với việc phân quyền rõ ràng cho từng địa phương dựa trên đặc thù của mình.
Ngoài ra, việc thành lập một quỹ phát triển du lịch vùng cũng được nhấn mạnh – nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, xây dựng hệ thống hạ tầng số, chuẩn hóa dịch vụ và quảng bá thương hiệu vùng ra thị trường quốc tế.
Việc sáp nhập 3 địa phương TP.HCM – Bình Dương – Bà Rịa – Vũng Tàu, nếu được triển khai hiệu quả, không chỉ là bước ngoặt hành chính mà còn là cơ hội hiếm có, là đòn bẩy mạnh mẽ để định hình một vùng du lịch mới năng động, hiện đại, cạnh tranh tầm khu vực.
Nhưng để biến viễn cảnh thành hiện thực, đòi hỏi một tư duy liên kết thực chất – không chỉ trên bản đồ mà cả trong chính sách, con người và hành động cụ thể.
Hữu Long
