07/09/2025
Tất tần tật kinh nghiệm cho con ăn dặm - Nếu bạn là mẹ bỉm đang loay hoay với câu hỏi: "Bắt đầu từ đâu?", bài viết này dành cho bạn.
KHI NÀO CHO CON BẮT ĐẦU ĂN DẶM?
Đừng chỉ căn theo tháng tuổi!
Hãy quan sát tín hiệu của con:
• Bé nhìn chăm chăm khi người lớn ăn
• Bé há miệng hoặc đưa tay muốn cầm thức ăn
• Bé ngồi vững và có thể giữ đầu thẳng
Thời điểm lý tưởng nhất là 6 tháng tuổi, khi hệ tiêu hóa bắt đầu sẵn sàng. Đừng ép bé ăn sớm – vì ép ăn khi chưa sẵn sàng chỉ khiến con ám ảnh với bữa ăn.
NGUYÊN TẮC VÀG KHI CHO CON ĂN DẶM
• Không nêm gia vị dưới 1 tuổi
• Không ép – Không dọa – Không kỳ vọng con ăn nhiều
• Chỉ cho bé thử món mới khi đang khỏe mạnh
• Thực phẩm phù hợp tháng tuổi – tránh dị ứng
• Không bế rong, không TV – điện thoại khi ăn
• Tập thói quen ngồi ghế ăn từ đầu
Mình từng stress vì con chỉ ăn vài thìa, từng cân từng gram mỗi bữa… Nhưng sau cùng nhận ra: Dưới 1 tuổi, con ăn để học, sữa mới là nguồn dinh dưỡng chính.
VỀ LỊCH ĂN:
- Khi bé 6 tháng tuổi, mẹ chỉ nên cho bé ăn 1 buổi trưa duy nhất và tăng lên 2 buổi khi bé được 7 tháng. Khi bé được 10-11 tháng thì tăng lên thành 3 bữa chính.
-> Kinh nghiệm của mình là chọn buổi trưa cho lần ăn đầu tiên - khi bé tỉnh táo nhất. Vì ăn buổi trưa nếu con bị dự ứng thức ăn gì thì mình sẽ biết được mà xử lý.
- Bữa phụ (sữa chua, trái cây, bánh flan, đậu hủ non...) các mẹ có thể thêm vào khi bé được 7 tháng và ăn khi ngủ trưa dậy.
VỀ LƯỢNG ĂN:
Sự thật: Hầu hết chúng mình đều kỳ vọng quá cao về lượng ăn của con.
Trong lần đầu ăn dặm, mẹ chỉ nên cho bé nếm thử 5-10 ml cháo rây hoặc cháo xay nhuyễn như sữa chua trong khoảng 2-3 ngày đầu. Đừng kỳ vọng bé sẽ ăn hết! Mình đã từng lo lắng đến mức cân từng gram thức ăn con ăn vào, nhưng giờ hiểu rằng vài thìa nhỏ là đủ cho những ngày đầu.
Khi nhận thấy bé hợp tác và muốn ăn nhiều hơn, mẹ tăng từ từ cho bé lên 15ml - 20ml - 40ml (bao gồm cháo + rau củ) tùy theo khả năng của bé. Sau 1 tháng ăn dặm, lượng ăn của tháng tiếp theo sẽ tùy thuộc vào nhu cầu của bé.
-> Mẹo vàg: Quan sát kỹ biểu hiện của bé khi ăn. Khi bé quay mặt đi, đẩy thìa ra hoặc ngậm miệng, đó là dấu hiệu bé đã no. Tôn trọng dấu hiệu này sẽ giúp con phát triển thói quen ăn uống lành mạnh.
CÁC GIAI ĐOẠN ĂN DẶM THEO TỪNG THÁNG TUỔI
Giai đoạn 6-7m
Mẹ nên chọn các loại củ, quả hấp mềm như súp lơ, cà rốt, khoai tây, khoai lang, bí đỏ, su su, su hào, táo, lê...và không quên rau để thêm chất xơ cho bé để không bị táo.
Mình từng tưởng bí đỏ là lựa chọn an toàn nhất, nhưng cọ mình lại "kết" cà rốt đến bất ngờ. Mỗi bé có một khẩu vị riêng, đừng lo lắng nếu con không thích món mà mọi em bé khác đều mê!
Mình thì kết hợp cho bé ăn thịt sau 1-2 tuần đầu tiên ăn dặm với một lượng nhỏ tầm 5-10g.
Giai đoạn 7-12m
- Lúc này mẹ có thể giới thiệu thêm đa dạng đạm động vật cho bé như lòng đỏ trứng, thịt cá trắng, thịt heo, lươn, gà, bò, tôm...Lượng thịt, cá trong bữa ăn của bé ở giai đoạn này khoảng 15g/phần ăn (lòng bàn tay bé)
- Công thức "ph á đảo" cho bé kén ăn thịt: 15g thịt heo xay + 1/4 quả bơ chín + 2 thìa cà phê dầu oliu ăn dặm. Nghiền nhuyễn và trộn đều. Con từ chỗ ghét thịt đã chuyển sang "nghiện" công thức này!
𝘿𝙪̣𝙣𝙜 𝙘𝙪̣ 𝙘𝙝𝙚̂́ 𝙗𝙞𝙚̂́𝙣 𝙖̆𝙣 𝙙𝙖̣̆𝙢 𝙘𝙝𝙤 𝙗𝙚́ 𝙜𝙤̂̀𝙢:
• Ghế ăn dặm
• Nồi nấu cháo chậm
• Máy xay ăn dặm
• Chảo quánh cháo
• Hũ thủy tinh có chia vạch
• Dụng cụ ăn (bát, chén, thìa, muỗng, cốc, yếm ăn)
• Dao thớt
• Cốc uống nước
• Yếm ăn dặm, nước rửa đổ ăn dặm
Và 1 số dụng cụ hỗ trợ khác tuỳ vào mục đích sử dụng của mẹ (túi nhai trái cây, thìa 2 đầu, khay úp chén/bát, thìa đong, cân tiểu ly, bình ủ cháo,...)
Nếu có điều kiện và muốn giữ vệ sinh tuyệt đối, không nhjễm khuẩ n chéo thì mẹ nên sắm riêng dụng cụ chế biến thức ăn và dụng cụ ăn cho bé.
𝙏𝙝𝙪̛̣𝙘 𝙥𝙝𝙖̂̉𝙢 𝙖̆𝙣 𝙙𝙖̣̆𝙢 𝙘𝙝𝙤 𝙗𝙚́ 𝙜𝙤̂̀𝙢:
• Gạo hữu cơ
• Dầu ăn dặm
• Yến mạch, hạt hữu cơ dinh dưỡng
• Mì, miến, nui hữu cơ
• Bánh ăn dặm
• Sữa chua, váng sữa, phô mai tách muối,...
Mẹ không cần mua những thực phẩm đă't tjền nhất! 2 bé nhà mình thích gạo thường hơn gạo hữu cơ đă't tjền. Điều quan trọng là đảm bảo thực phẩm sạch, an toàn và phù hợp với khẩu vị của bé.
Gia vị muối, đường, nêm thì không nên nêm cho bé dưới 1 tuổi, ngoại trừ dầu ăn dặm lại rất cần thiết, các thực phẩm khác mẹ nên cho bé thử nếm qua hết để đa dạng thực phẩm và cho bé đỡ ngán.
TĂNG THÔ THEO TỪNG GIAI ĐOẠN
1. Giai đoạn 1: Từ 5-6m
Đây là giai đoạn bé bắt đầu ăn dặm, chủ yếu là tập cho bé ăn bằng muỗng và làm quen với các vị thức ăn khác ngoài sữa. Thức ăn của bé được chế biến thành dạng bột và sánh để bé dễ nuốt. Độ loãng của súp đạm và súp rau giống như cháo với tỉ lệ 1:10.
-> Kinh nghiệm thực tế: Thử test độ sánh bằng cách nhỏ một giọt lên mu bàn tay - nếu giọt chảy rất chậm thì đạt. Nếu quá đặc, bé sẽ khó nuốt; quá loãng, bé sẽ không cảm nhận được hương vị và dễ sặc.
2. Giai đoạn 2: Từ 7-8m
Ở giai đoạn này, bé tập dùng lưỡi đưa thức ăn vào cổ họng để nuốt. Thức ăn củ bé đc ninh mềm, nghiền sơ và sánh để bé có thể làm tan thức ăn bằng lưỡi và dễ nuốt. Độ loãng của súp đạm và súp rau giống như cháo tỉ lệ 1:7.
Lúc này bé đã quen dần với thức ăn dạng đặc, mẹ bắt đầu có thể bổ sung thêm nhóm đạm và chất béo vào thực đơn của bé.
- Nhóm đạm: mẹ có thể cho bé làm quen với lươn, ếch, cá sông vd như cá lóc là tốt nhất. Với thịt mẹ có thể băm nhuyễn, nấu với bột hoặc cháo rồi ray mịn cho bé tập ăn.
- Nhóm chất béo: bé không thể thiếu nhóm này trong khẩu phần ăn của mình. Mẹ nên kết hợp cùng 3 nhóm tinh bột, đạm, vitamin khi nấu ăn cho bé.
3. Giai đoạn 3: Từ 9-11m
Giai đoạn này bé đã biết nhai trệu trạo vì vậy thức ăn của bé đc ninh mềm sao cho bé có thể nhai bằng lợi. Thức ăn đc cắt khoảng 1 ngón tay và dài khoảng 2 đốt ngón tay để cho bé có thể tự bốc ăn.
Đây là giai đoạn "bừa bộn" nhất! Khi con bắt đầu tự xúc ăn, cả bàn ăn, sàn nhà, quần áo đều trở thành "bãi chiến trường". Nhưng đừng vội dọn dẹp hay can thiệp quá nhiều - đây là cách bé học hỏi và phát triển kỹ năng vận động.
Lúc này mẹ có thể bổ sung thêm thịt đỏ hay tôm biển vào thực đơn của bé.
Cua biển, mực, tôm…là thực phẩm rất giàu đạm và mẹ có thể bổ sung khi bé đc 10m tuổi.
4. Giai đoạn 4: Từ 12-18m
Lúc này bé đã có nhiều răng hơn nên thức ăn được nấu mềm sao cho bé có thể nhai bằng răng.
Bước qua 1 tuổi thì hầu như hệ tiêu hoá của con đã phát triển tương đối hoàn chỉnh nên sẽ không còn giới hạn quá gay gắt về thực phẩm cho bé ăn. Ở giai đoạn này mẹ có thể bổ sung thêm cho con nhóm thực phẩm như nghêu, sò, ốc, lòng trắng trứng để con hấp thụ đạm hiệu quả hơn cho cơ thể.
𝙏𝙝𝙪̛́ 𝙩𝙪̛̣ 𝙘𝙪𝙣𝙜 𝙘𝙖̂́𝙥 đ𝙖̣𝙢:
• 6.5m: lòng đỏ trứng test djứng với 1/3 lòng, thịt cá trắng
• 7-8m: thịt cá trắng, cá hồi, gà, heo, bò, bồ câu, lươn...
• 9m: cá biển loại nhỏ, tôm biển
• 10m: cua biển, nội tạng (tim, gan..), mực
• Sau 1 tuổi: nghêu, sò, lòng trắng trứng...
Các loại thực phẩm cần chú ý:
• NƯỚC YẾN (yến sào, tổ yến hay yến hủ chưng sẵn) và MẬT ONG (kể cả SỮA ONG CHÚA) có nguy cơ gây djứng rất cao với các bé dưới 1 tuổi, chỉ nên thử khi các bé được hơn 1 tuổi
• Mật ong bình thường bán trong siêu thị có thể dùng cho các bé trên 1 tuổi nhưng mật ong rừng (raw honey) chỉ dùng cho các bé trên 2 tuổi.
• HẠT CHIA: bé từ 6m đã có thể sử dụng hạt chia, nên ăn cân bằng như các loại hạt khác, ngày ko quá 5gr, tuần ko quá 4 ngày.
• GẠO LỨT: không thích hợp cho bé dưới 5 tuổi vì nó tạo cảm giác no nhanh, bé sẽ ko nhận đủ dinh dưỡng cơ thể cần
• SỮA CHUA có thể giới thiệu từ 6.5-7 tháng, PHÔ MAI có thể giới thiệu ở tháng thứ 7-8.
• VÁNG SỮA có thành phần chất béo cao nhưng ít dưỡng chất, 1 số loại có nhiều đường nên ko thích hợp cho hệ tiêu hoá nên mẹ cân nhắc cho bé nếu hệ tiêu hoá bé thuộc dạng yếu, nên giới thiệu ở tháng thứ 8
- Bé từ 10-12m ko dùng quá 30g/ngày, tuần ko quá 3 ngày
- Bé trên 1 tuổi dùng ko quá 50g/ngày, tuần ko quá 4 ngày. Trẻ thừa cân, be'o phì không khuyên dùng.
• YẾN MẠCH: khi đã quen dần với gạo thì có thể giới thiệu yến mạch. Yến mạch cũng giống như bún, mì nên giới thiệu 1 vài bữa như cháo trong tuần.
• THỊT BÒ/HEO: Hiệp Hội Dinh dưỡng Anh và Viện nhi khoa Mỹ đều khuyến khích các bé ăn thịt heo/bò để cùng cấp sắt nguyên tố khi vào giai đoạn 2 bé ăn dặm
• NẤM CÁC LOẠI, giới thiệu sau 8 tháng
• ĐẬU HŨ có thể giới thiệu khi bé đc 6.5-7 tháng tuổi, tuần ko quá 3 ngày.
Lời cuối: Mình từng là một người mẹ theo chủ nghĩa hoàn hảo, cố gắng làm đúng 100% mọi tiêu chuẩn ăn dặm. Nhưng sau 2 đứa con, mình học được rằng: không có gì quan trọng bằng tạo không khí vui vẻ, thoải mái trong bữa ăn. Con sẽ ăn tốt hơn khi thấy mẹ cười, không căng thẳng và không đặt a'p lực.
Hãy nhớ: Mỗi bé là một cá thể riêng biệt. Hành trình ăn dặm của mỗi bé sẽ khác nhau. Chỉ cần đảm bảo an toàn, từ từ và kiên nhẫn, con sẽ phát triển thói quen ăn uống lành mạnh theo cách riêng của mình.