09/07/2025
Hồn sắc dân tộc qua từng đường kim, mũi chỉ
ដួងព្រលឹងជាតិតាមរយៈថ្នេរអំបោះនិងចុងម្ជុល
Thưa quý vị và các bạn! Nghề may trang phục truyền thống của đồng bào Khmer Nam bộ tại tỉnh Vĩnh Long là dấu ấn của người nghệ nhân, người giữ hồn dân tộc qua từng đường kim, mũi chỉ tinh xảo. Bằng tình yêu và tâm huyết, họ không ngừng gìn giữ và phát triển nghề truyền thống, mở ra những cơ hội mới để giá trị văn hóa độc đáo này tiếp tục được bảo tồn, đồng thời góp phần tạo nên diện mạo mới cho nghề thủ công truyền thống trong thời đại hiện nay.
Chị Huỳnh Thị Tuyết Minh, nghệ nhân may trang phục Khmer ở xã Châu Thành, tỉnh Vĩnh Long đã gắn bó với nghề từ năm 2020, là người con Khmer của vùng đất Vĩnh Long (Trà Vinh cũ), trong quá trình lập nghiệp chị nung nấu ước mơ được trở về quê nhà để tìm hiểu, phát triển và sản xuất các trang phục truyền thống Khmer. Trong những thước vải lụa tơ tằm, những cuộn chỉ ngũ sắc và vô số hạt cườm lấp lánh như câu chuyện kể về một tình yêu bất tận của chị.
Để tạo nên một bộ trang phục truyền thống Khmer hoàn chỉnh, quy trình đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn bậc nhất. Các nghệ nhân phải lựa chọn kỹ lưỡng những nguyên liệu tốt nhất như lụa, gấm, và đặc biệt là thổ cẩm Khmer.
Các loại trang phục chính mà xưởng may Đan Hoa thường xuyên thiết kế bao gồm: những bộ áo dài Khmer (Chong Kben); trang phục trẻ em (bé trai, bé gái), trang phục cưới hỏi dành cho cô dâu, chú rể và những bộ xiêm y cầu kỳ, rực rỡ cho các vũ công Apsara. Đa dạng mẫu mã từ truyền thống đến cách tân. Chị Tuyết Minh chia sẻ:
Băng: “Trang phục cách tân sẽ mất khoảng từ 1 - 2 tiếng, những mẫu trang phục có đính kết mất từ 7 ngày - 1 tháng tùy vào mẫu thiết kế và số lượng người phụ trách may, nếu như số lượng người phụ trách may nhiều thì các công đoạn sẽ rút ngắn hơn nữa.”
Dù không còn nhiều người mặc Sampot trong đời sống thường nhật, nhưng khi những hoa văn Khmer xuất hiện trên các bộ sưu tập thời trang đương đại, hay len lỏi nơi những gian hàng lưu niệm du lịch, đó chính là minh chứng rằng ký ức vẫn còn sống – được tiếp nối bằng một hình hài mới mẻ, gần gũi hơn với đời sống hôm nay.
Đặc biệt, đến với chùa Bôtum Vong Sa Som Rong, phường 5, TP Cần Thơ, bên cạnh tham quan chiêm ngưỡng các công trình kiến trúc mang đậm nét văn hóa dân tộc Khmer, nhiều du khách thích thú trải nghiệm hóa thân thành cô dâu, chú rể hay cô gái Khmer duyên dáng, rực rỡ trong trang phục truyền thống từ cửa hàng thuê trang phục Hoàng Kim.
Bạn Nguyễn Tấn Phát, 21 tuổi, là một trong những bạn trẻ yêu thích trang phục Khmer chia sẻ:
Băng: “Mặc dù mình là người dân tộc Kinh nhưng hôm nay có dịp đến với nơi đây, mình cảm thấy thích thú trước văn hóa và vẻ đẹp của người dân tộc Khmer. Vì thế mình đã có dịp thử trang phục Khmer nam và chụp ảnh lưu niệm chùa. Mình cảm thấy trải nghiệm này rất vui và ý nghĩa. Vừa giúp mình có thêm nhiều hiểu biết và từ đó còn khơi dậy lòng tự hào dân tộc, giúp mình trân trọng thêm tín ngưỡng, tôn giáo cũng như bản sắc của các dân tộc khác trên đất nước Việt Nam của mình.”
Là hơi thở truyền thống trong đời sống đương đại, trang phục Khmer không chỉ đơn thuần là quần áo, mà còn là biểu tượng văn hóa, là ký ức sống động của một dân tộc đã bền bỉ gìn giữ bản sắc riêng qua bao thế hệ. Từng chi tiết thêu tay, từng hoa văn uốn lượn trên chiếc sampot hay áo chằm là kết tinh của bàn tay khéo léo và tâm huyết của các nghệ nhân Khmer. Giữa nhịp sống hiện đại, những bộ trang phục này như cây cầu nối liền quá khứ với hiện tại, giúp thế hệ trẻ hiểu hơn về nguồn cội của mình.
Mặc dù có niềm đam mê sâu sắc, nghề may trang phục truyền thống Khmer hiện nay đối mặt không ít thách thức. Số lượng nghệ nhân có tay nghề cao ngày càng ít đi, và việc tìm kiếm lớp kế cận là một vấn đề nan giải, điều này dẫn đến nguy cơ mai một của một nghề thủ công tinh xảo. Với những trăn trở trên, chị Tuyết Minh mong muốn:
Băng:“Tôi mong muốn nguồn thị trường của mình sẽ được mở rộng và lan tỏa hơn nữa, không chỉ với những người dân tộc Khmer mà còn đến với các dân tộc khác và bạn bè quốc tế. Bởi vì họ yêu mến những nét đặc biệt và đặc trưng trong trang phục Khmer này, đặc biệt là việc chụp ảnh lưu niệm và mua tặng.”
Sự cạnh tranh từ các sản phẩm công nghiệp, giá thành rẻ hơn cũng khiến trang phục truyền thống khó tiếp cận thị trường rộng rãi. Thu nhập từ nghề thường không ổn định, đôi khi không đủ để trang trải cuộc sống, buộc nhiều nghệ nhân phải tìm nghề khác mưu sinh. Vấn đề tìm kiếm nguồn nguyên liệu truyền thống chất lượng cao cũng là một nỗi lo thường trực, khi nhiều loại vải dệt thủ công dần trở nên khan hiếm. Trước những lo lắng trên, chị Tuyết Minh đã không ngừng đào tạo và truyền nghề lại cho các bạn học viên cũng như các thợ may đang làm việc tại xưởng may Đan Hoa. Dù những khó khăn là hiện hữu, ngọn lửa đam mê và ý thức gìn giữ di sản vẫn luôn cháy bỏng trong lòng./.
CTV Triệu Vy – Hoàng Quân
https://vov4.vov.vn/khmer/pccuppnnbhaab-bai-thoi-su/tuangbrlyngjaatitaamryathnerqmpoohningcungmjul-490282.vov4